عصر ایران - طبیعت مملو از روابط پیچیده و سودمند متقابل بین گونه های مختلف است. یکی از جذاب ترین نمونه ها در این زمینه، همزیستی میان درختان اقاقیا و مورچه هاست. این دو گونه به شکلی شگفت انگیز به هم وابسته شده اند و برای بقای یکدیگر تلاش می کنند.
همزیستی درخت اقاقیا و مورچه ها
اقاقیا به مورچه ها پناهگاهی امن و منبع غذایی پایدار، از طریق غدد تولید کننده شهد، ارائه می دهد. در مقابل، مورچه ها با جنگجویی از این گیاه در برابر دشمنان دفاع می کنند. این همکاری متقابل به هر دو گونه اجازه می دهد تا در محیط های سخت و رقابتی به زندگی خود ادامه دهند.
اما این رابطه پیچیده تر از آن چیزی است که در ابتدا به نظر می رسد. درخت اقاقیا برای این که مورچه ها را به خود وابسته نگه دارد از ترفند جالب توجهی استفاده می کند. مطالعات نشان داده اند که آنزیم هایی در شهد این درخت وجود دارند که مورچه ها را به نوعی برده درخت می سازد زیرا در جای دیگری نمی توانند غذای مورد نیاز خود را به دست آورند.
درخت اقاقیا با تولید شهدی غنی از ساکارز، نوعی قند پیچیده، رابطه همزیستی جذابی با مورچه ها برقرار می کند. شهد شیرین، مانند یک پاداش، مورچه ها را به سوی خود جذب می کند. مورچه ها نیز با استفاده از آنزیم اینورتاز، ساکارز را به گلوکز و فروکتوز، قندهای ساده ای که به سرعت قابل جذب هستند، تبدیل می کنند و از آن به عنوان منبع انرژی اصلی خود استفاده می کنند. در مقابل، مورچه ها به عنوان نگهبانانی سرسخت از درخت محافظت می کنند و از آن در برابر آفات و شکارچیانی مانند موریانه ها دفاع می کنند.
در شرایطی که مورچه ها در ازای دریافت غذا از درخت محافظت می کنند، اما این رابطه به شدت به نفع درخت است. وابستگی شدید مورچه ها به آنزیم اینورتاز موجود در شهد اقاقیا، آنها را در موقعیتی مشابه زندانیانی قرار می دهد که کلید آزادی شان در دست زندانبان است. درخت با تولید این شهد، نه تنها نیازهای غذایی مورچه ها را تامین می کند، بلکه آنها را به خود وابسته کرده و به نوعی کنترل مطلق بر آنها اعمال می کند.
