در هفته‌های اخیر، ایران با چالشی در حوزه تأمین انرژی مواجه شده است که به تصمیم دولت برای کاهش یا توقف مصرف مازوت در نیروگاه‌ها و اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده مرتبط می‌شود.
درباره مازوت و قطعی برق، خیلی خوشگل گول خوردیم!
به گزارش فرهیختگان؛ مازوت به عنوان یکی از سوخت‌های فسیلی، در نیروگاه‌های ایران برای تولید برق استفاده می‌شود. با این حال، مصرف مازوت به دلیل تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی، به‌ویژه در فصل زمستان، همواره مورد انتقاد بوده است. در پاسخ به این نگرانی‌ها، دولت تصمیم گرفته است مصرف مازوت در برخی نیروگاه‌ها را کاهش دهد یا متوقف کند. به‌عنوان مثال، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، دستور توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های اراک، کرج و اصفهان را صادر کرده است.
با کاهش مصرف مازوت، تولید برق در برخی نیروگاه‌ها کاهش یافته و به‌منظور مدیریت مصرف و جلوگیری از کمبود برق، دولت اقدام به اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده کرده است. این خاموشی‌ها به‌صورت دوساعته در روز و در بازه زمانی ۹ صبح تا ۵ بعدازظهر اعمال می‌شوند. شرکت توانیر نیز جداول خاموشی را منتشر کرده تا شهروندان از زمان‌بندی قطعی برق مطلع شوند.
دولت اعلام کرده است که این اقدامات به‌منظور کاهش آلودگی هوا و حفظ سلامت عمومی انجام می‌شود. با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که کاهش ذخایر گازوئیل و نفت‌کوره در نیروگاه‌ها و افزایش ناترازی گاز نیز از دلایل اصلی این تصمیمات است. اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده تأثیرات مستقیمی بر زندگی روزمره شهروندان داشته است. بسیاری از کسب‌وکارها و فعالیت‌های روزانه تحت تأثیر این قطعی‌ها قرار گرفته‌اند.
ابهام در صحبت‌های رئیس‌جمهور درباره توقف مازوت‌سوزی
چند روز گذشته المیرا شریفی‌مقدم در آنتن زنده از فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت می‌پرسد که چند درصد از آلودگی هوا به دلیل مازوت‌سوزی است؟ مهاجرانی در پاسخ می‌گوید عدد دقیقی ندارم. شریفی‌مقدم نیز در یک پیش‌دستی از پیش تعیین‌شده به مهاجرانی می‌گوید طبق اعلام سازمان محیط زیست تنها 7 درصد از آلودگی هوا به دلیل مازوت‌سوزی است.
چند روزی بود که همه‌جا از توقف مازوت‌سوزی به نفع سلامت مردم سخن می‌گفتند. تا جایی که حتی معاون اجرایی رئیس‌جمهور برای خاموشی‌های احتمالی پیش رو از مردم عذرخواهی کرده و گفته بود: «قرار نیست تعدادی بمیرند تا ما برق داشته باشیم.»
درنهایت رئیس‌جمهور روز چهارشنبه هفته گذشته رو به دوربین خبرنگاران تصمیم گرفت واقعیت ماجرا را با مردم درمیان بگذارد. پزشکیان پس از جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران اعلام کرد که ذخایر ما کم است و احتمال دارد در زمستان دچار مشکل شویم. درنهایت اکنون مجبوریم ذخایرمان را مدیریت کنیم. این سخن رئیس‌جمهور دلایل زیست‌محیطی مازوت‌سوزی را به حاشیه برد و ترند روز‌های اخیر رسانه‌ها در رابطه با کمبود ذخایر انرژی، کمبود نیروگاه‌ها و مدیریت سوخت باقی مانده تا پایان زمستان بود و دیگر کسی نگران نفس‌های مردم نبود!
پس از گذشت تب ارائه تحلیل‌های مختلف در رابطه با مدیریت سوخت و انرژی؛ شنبه یعنی روز گذشته، ذرات ریز معلق در آسمان چند کلانشهر رؤیت شد. همین امر کافی بود تا مجدداً صحبت از جان و سلامتی مردم توسط مسئولان متولی به میان بیاید و مردم کلان‌شهرهای اراک، اصفهان و کرج این پرسش را مطرح کنند که چرا پس از توقف مازوت‌سوزی نیز آلودگی‌ها همچنان ادامه دارد؟
ارائه داده‌های ناقص همچنان ادامه دارد
در این بین تهران و اهواز از کلان‌شهرهای آلوده و با شاخص آلودگی بیش از 100 بودند. پیش از این احمد طاهری، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم گفته بود بخش قابل‌توجهی از آلودگی تهران به دلیل منابع متحرک یعنی ماشین‌هاست و آنقدرها هم به مازوت ارتباطی ندارد. در اینجا اگر دلیل آلودگی تهران را منابع متحرک فرض بگیریم؛ این سؤال به وجود خواهد آمد که پس چرا دولت، آلودگی هوا را به مازوت‌سوزی ربط داد و از توقف مازوت‌سوزی در سه کلانشهر کرج، اصفهان و اراک گفت. با توقف مازوت‌سوزی چرا همچنان شاهد آلودگی‌ایم؟ دلیل واقعی آلودگی این سه کلانشهر چه چیز است؟ هواشناسی کشور برای پنج کلانشهر یادشده وضعیت زردرنگ در سه روز اول هفته جاری اعلام می‌کند. در این بین اما باز هم دلیل آلودگی و حتی تعطیلی اهواز اعلام نمی‌شود.
انتشار دود غلیظ از نیروگاه شهید رجایی پس از اعلام توقف مازوت‌سوزی در قزوین
نکته تأسف‌آور اما عدم دسترسی اصولی شهروندان به اعداد ثبت‌شده توسط سامانه پایش کیفی هوای کشور است، یعنی شهروندان نمی‌توانند به تفکیک و به صورت اصولی تعداد هوای پاک شهر‌هایشان را بررسی کنند یا تعداد روز‌های ناسالم آبان امسال با آبان 10 سال گذشته شهر‌هایشان را مقایسه کنند. دسترسی ایجادشده در سایت کلی، تفکیک و به‌روز نشده است. بد نیست سازمان متولی دلیل ارائه این اعداد درهم و شلخته را به هموطنان اعلام کند و بگوید چرا مردم شهر‌های مختلف اجازه بررسی و مقایسه روز‌های پاک، سالم و ناسالم شهر‌هایشان را ندارند؟