جوان آنلاین: خاموشی‌های پی در پی از یک سو و کاهش دما از سوی دیگر موجب نگرانی برای مردم شده که مبادا ساعت خاموشی‌ها افزایش پیدا کند. اگرچه وزارت نفت زیر بار کاهش سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها نمی‌رود، اما ابتدای پاییز سال جاری بود که ساناز جعفرزاده مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی اعلام کرد که چنانچه سوخت زمستانی نیروگاه‌ها به طور کامل تأمین نشود، زمستانی سخت در پیش خواهد بود. اما این صحبت‌ها کنار گذاشته شد و به بهانه مازوت سوزی و جایگزین شدن قطعی‌های منظم از جانب دولت مطرح شد اما آنطور که پیداست خاموشی‌های پی در پی ربطی به مازوت سوزی ندارد و آنچه مسلم است سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها کفاف تولید برق را نمی‌دهد.
باید در نظر داشت که نیروگاه‌های حرارتی بیش از ۸۶ درصد تولید برق کشور را بر عهده دارند و در تابستان ۹۰ هزار مگاوات برق تولید کردند و اکنون گفته می‌شود که همان نیروگاه‌ها امکان تولید ۴۵ هزار مگاوات برق را ندارند چرا که سوخت سوخت لازم به این نیروگاه‌ها نرسیده امکان تولید برق پایدار در کشور وجود ندارد همین موضوع سبب شد که رئیس جمهور هم به موضوع ورود پیدا کند و بگوید در حال تأمین سوخت نیروگاه‌ها هستیم.
کارشناسان می‌گویند سوخت مایع نیروگاه‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۵ درصد کم شده و نصف پارسال است. از طرفی رو به زمستان هستیم و باتوجه به اینکه همواره در فصل زمستان با اعمال محدودیت تأمین گاز برای بخش نیروگاهی مواجه می‌شویم وزارت نیرو از هم‌اکنون با اعمال خاموشی سعی در حفظ اندک موجودی سوخت مخازن کرده است. هر یک درجه که هوا سردتر می‌شود ۱۰ میلیون متر مکعب به مصرف گاز خانگی اضافه می‌شود و ۷۰ درصد مصرف گاز نیز به سمت بخش خانگی می‌رود در حالی که تولید گاز در کشور ما به ۸۰۰ میلیون متر مکعب می‌رسد. و با توجه به وابستگی ۹۰ درصدی نیروگاه‌های کشور به سوخت گاز وضعیت را کمی پیچیده‌تر می‌کند؛ چرا که از یک سو سوخت مایع کافی به نیروگاه‌ها تحویل نشده و از دیگر سو با سرمای زود رس میزان گاز تحویلی به نیروگاه‌ها نیز کاهش پیدا کرده است، به طوری که ناصر اسکندری سرپرست راهبری شرکت مادر تخصصی برق حرارتی در روزهای گذشته گفته است گاز تحویلی به نیروگاه‌ها کمتر از برنامه‌های ابلاغی است، باید در آبان‌ماه ۱۹۰ میلیون مترمکعب گاز در اختیار نیروگاه‌ها قرار می‌گرفت که طبعاً به دلیل محدودیت‌های پیش آمده و افزایش مصارف گاز بخش خانگی این عدد به ۱۵۵ میلیون مترمکعب کاهش یافته است.
کاهش ۶ درصدی سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها
اما موضوع به همین جا ختم نمی‌شود چرا که آمار متناقضی وجود دارد، اخیراً کرامت ویس کرمی گفته است سوخت تحویلی بیشتر از سال گذشته بود در حالی که ابتدای مهرماه جعفرزاده در این راستا گفته بود امسال در هم‌سنجی با سال گذشته ۶ درصد گاز کمتری دریافت شده است و این مساله سبب شده مصرف گازوئیل ۱.۸ برابر سال گذشته شود. همچنین مصرف مازوت در نیروگاه‌ها نیز تقریباً دو برابر سال گذشته است. از سویی دیگر برای سوخت زمستان یک ملاحظه‌ای روی موجودی مخازن وجود دارد و تقریباً ۴۳ درصد مخازن خالی‌تر از سال گذشته است. مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی افزود: سال گذشته در مجموع موجودی سوخت مخازن تقریباً به عدد ۸۸ درصد رسید، اما پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال این رقم به ۷۷ درصد برسد.
جعفرزاده خاطرنشان‌کرد: اکنون موجودی مخازن نفت و گاز ۴۴ درصد است و ضرورت دارد محدودیتی که در تخصیص گاز نیروگاهی در شرکت ملی گاز وجود دارد، رفع شود.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی یادآور شد: اگر این موضوع اتفاق رخ ندهد و ما در این دو ماه مهر و آبان نتوانیم مصرف سوخت مایع به‌ویژه نفت گاز را در نیروگاه‌ها صفر کرده و تمرکز بر روی ذخیره‌سازی انجام نشود، به طور قطع زمستان سختی برای تولید پایدار برق نیروگاه‌ها خواهد بود.
سرمای زودرس نیروگاه‌ها را زمین گیر کرد
از میان ۱۴۶ نیروگاه حرارتی تنها ۱۴ نیروگاه از مازوت استفاده می‌کنند و بیش از ۱۳۰ نیروگاه می‌شود به گازوئیل به عنوان سوخت جایگزینی و دوم در شرایط عدم تخصیص گاز یا کسری گاز، برای تولید برق زمستانه وابسته‌اند. دلیل اصلی خاموشی‌های پاییزه امسال هم کسری قابل توجه ذخایر گازوئیل و حتی کاهش زودهنگام گاز تحویلی به نیروگاه‌ها است و نه مازوت سوزی مساله که حتی مقامات مسئول لب به سخن گشوده اند.
البته کاهش تخصیص گاز طبیعی به نیروگاه‌ها امری غیر قابل انکار است در نیمه نخست سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۹۴ درصد سوخت نیروگاه‌ها با گاز طبیعی تأمین شد اما در نیمه نخست سال جاری این سهم به ۸۶ درصد رسید. حتی ناصر اسکندری در گفتگویی با اشاره به اینکه از ابتدای سال تاکنون برق تولیدی نیروگاه‌های حرارتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته دو درصد افزایش یافته است، افزود: این میزان افزایش تولید در حالی است که سوخت معادل مصرفی از سوی نیروگاه‌ها برای تحقق این رقم تنها یک درصد بیشتر از سال گذشته بوده است.
سرپرست معاونت راهبری تولید شرکت برق حرارتی با بیان اینکه سوخت اصلی تمامی نیروگاه‌های حرارتی کشور بر مبنای گاز طبیعی طراحی شده است، ادامه داد: نیروگاه‌های کشور امسال به صورت تجمیعی نسبت به سال گذشته ۴.۸ میلیارد مترمکعب گاز کمتری دریافت کرده‌اند و طبیعتاً این کمبود باید از طریق سوخت مایع (نفت‌گاز و نفت‌کوره) جبران شود.
اسکندری با تاکید بر اینکه ذخیره سوخت مایع نیروگاه‌های حرارتی در شرایط خوبی قرار ندارد، گفت: سال گذشته در این بازه زمانی موجودی مخازن سوخت مایع نیروگاه‌ها حدود ۳.۲ میلیارد لیتر بود اما این رقم در سال جاری با کاهش دو میلیارد لیتری به حدود ۱.۲ میلیارد لیتر رسیده است.
مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی در این راستا گفت: قانون مانع زدایی از صنایع برق کشور که سال ۱۴۰۱ تصویب شده در ماده دو تکالیف وزارت نفت و وزارت نیرو را در حوزه تأمین سوخت نیروگاه‌ها مشخص کرده است.
شریعتی خاطرنشان کرد: وزارت نیرو آنچه به ما اعلام کرده و حتی در جلسات یک ماه قبل، قبل از شروع این خاموشی‌ها داشتیم، گفته نسبت به کاهش ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها هشدار دادیم و از وزارت نفت خواستیم مخازن تکمیل شود چون میزان ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها عمدتاً گازوئیل است؛ چون مازوت سوخت اضطراری است، نسبت به سال قبل در همین مدت تقریباً نصف شده است و این یک هشدار جدی بود که در جلسات داده شد و قبلاً اعلام کردند این ذخایر کاهش یافته و باید تکمیل شود.
وی ادامه داد: اتفاق دیگر این است که در تابستان امسال نیز قدری با وجود نزدیک به ۶ درصد تأمین گاز نیروگاه‌ها کاهش یافته در حالیکه میزان تقاضای سالانه افزایش می‌یافت و حتی در زمان زمستان باید افزایش مصرف سوخت را داشته باشیم، مجبور شدیم در تابستان سوخت مایع استفاده کنیم.
وی افزود: زمان اوج مصرف تابستان که گاز نباید مشکلی داشته باشد، گاز تأمین نشده یعنی وزارت نفت تأمین نکرده است، به هر دلیلی که وجود دارد که آنها می‌گویند ناترازی گاز داشتیم و بر اساس آن تابستان سوخت مایع استفاده شده است.
شریعتی با بیان اینکه این عدم یکپارچگی مدیریت، مشکل ایجاد کرده است، گفت: البته چون در گزارش کمیسیون ارائه کردند و پیش بینی از دو ماه قبل اعلام شده بود وزارت نفت باید تمهیداتی می‌داشت؛ تحلیل من این است که مقصر شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی است و اگر هم تولید داخل به اندازه کافی نبود باید نسبت به تصمیم در سطوح بالای کشور هشدار می‌دادند و اقدام می‌کردند و واردات گازوئیل اتفاق می‌افتاد، چون اورژانسی ترین حالت بود؛ اما متأسفانه در این خصوص تدبیر نشده است.
عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه "الان که باید گازوئیل و سوخت مایع تأمین شود که از طریق واردات یا افزایش ظرفیت اورژانسی برخی پالایشگاه‌ها اتفاق افتد یعنی آنچه امکان پذیر است"، گفت: این راه حل اورژانسی همین امروز می‌شود اما برای کوتاه مدت همین الان آمارهای رسمی کشور می‌گوید ده میلیون لیتر قاچاق گازوئیل داریم. اگر جلوی این قاچاق گرفته شود در شبکه قابل استفاده است.
این مسئله به حدی از اهمیت برخوردار است که حتی مسعود پزشکیان رئیس جمهور در حاشیه جلسه چهارشنبه هیئت دولت در جمع خبرنگاران گفت: خاموشی‌ها بر اساس ناترازی‌ها شکل گرفته است و در تلاش هستیم تا مشکل سوخت نیروگاه‌ها را حل کنیم.
وی‌افزود: کمبود منابع داریم و الان مجبوریم ذخایر نیروگاه‌ها را طوری تنظیم بکنیم که زمستان به مشکل بر نخوریم. اگر الان فکری نکنیم در زمستان ممکن است با خطر زیادی مواجه شویم.
بر اساس این گزارش برای عبور از این شرایط علاوه بر همکاری مردم نیازمند عزمی فراسازمانی است، چرا که سود کاهش سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها و از دیگر سو عدم به موقع تعمیرات منجر به از کار افتادن نیروگاه و عدم پایداری شبکه برق می‌شود.