به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از وزارت نیرو، بهره‌مندی از نعمتی که همیشه و همواره در دسترس است، اغلب به عادت تبدیل شده و قدر و بهای آن کمتر شناخته شده و مورد توجه قرار می‌گیرد، تا زمانی که چرخ روزگار دست انسان را از دامن آن کوتاه کرده و آن زمان است که حسرت جانشین نعمت از دست رفته می‌شود؛ ماجرای برق در کشور ما از مصادیق این ماجرا است آنقدر که کسی حتی به قدر خرید یک بسته شکلات به چگونگی بود و نبود و تأمین و تولید آن نمی‌اندیشد. شاید کمتر کسی است که وقتی کلید برق را می‌فشارد و یا دوشاخه یخچال و ماشین لباسشویی و سشوار را به برق وصل می‌کند، توجه داشته باشد که انتهای این سیم نه به پریز که در واقع به ذخایر تجدیدناپذیر نفت و گاز کشور می‌رسد.
طی روزهای اخیر دولت چهاردهم تصمیم به قطع مازوت‌سوزی در ۳ نیروگاه منتظر قائم کرج، منتظری اصفهان و شازند اراک گرفت و معاون اجرایی رئیس جمهور اعلام کرد: اگرچه این اتفاق ممکن است منجر به کاهش برق در شبکه توزیع و خاموشی شود، اما چاره‌ای نیست و نمی‌توان شاهد مرگ مردم بر اثر آلودگی هوا بود و در پی آن جدول خاموشی روزانه دو ساعت در فصل سرد و به‌منظور مدیریت مصرف انرژِی اعلام شد.
در عین حال نیاز است به ماجرای درهم تنیده برق و گاز در فصل سرد سال به گونه‌ای عمیق‌تر نگریسته شود، اکنون بیش از ۹۰ درصد از برق کشور در نیروگاه‌های حرارتی شامل نیروگاه‌های گازی، سیکل ترکیبی و بخاری تولید می‌شود و ۱۴۶ نیروگاه و ۶۳۵ واحد نیروگاهی بالغ‌بر ۷۶ هزار و ۶۰۰ مگاوات از ۹۴ هزار مگاوات ظرفیت برق تولیدی در سراسر کشور را تأمین و با توان عملی بیش از ۶۰ هزار مگاوات فعالیت می‌کنند. بر همین اساس نیز به‌منظور پیشگیری از تبعات زیست محیطی سوخت‌های فسیلی، پاک‌ترین سوخت موجود یعنی گاز برای تولید برق به مصرف نیروگاه‌های کشور می‌رسد.
اما با ورود به فصل سرد سال و نیاز به گرمایش خانگی و غیرخانگی در سراسر کشور، از حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب ظرفیت تولید گاز کشور ۵۰ درصد به مصارف خانگی رسیده و به ناچار استفاده از سوخت مایع اعم از گازوئیل و مازوت به سوخت پشتیبان نیروگاهی تبدیل می‌شود. به عبارت دیگر مصرف گاز در نیروگاه‌ها به ۴۵ تا ۵۰ درصد معمول کاهش پیدا کرده است و بر این اساس ۸۵ درصد از سوخت پشتیبان نیروگاهی در دوره سرد سال به گازوئیل اختصاص پیدا کرده است که از درصد آلایندگی کمتری برخوردار است، اما ۱۴ نیروگاه بخاری کشور ناگزیر به مصرف سوخت مازوت یا همان نفت کوره هستند که اکنون ۳ نیروگاه با هدف پیشگیری از تشدید آلودگی هوا و تهدید سلامت مردم از مدار خارج شده‌اند، در عین حال خروج این نیروگاه‌ها بخشی از کسری تولید برق کشور را در دوره سرد سال رقم زده و بخش دیگر ناشی از محدودیت و کسری تأمین سوخت نیروگاهی است.
در واقع ذخایر سوخت نیروگاه (گازوئیل) طی سال جاری کاهش چشمگیری را نسبت به سال‌های گذشته نشان می‌دهد، به گونه‌ای که بر اساس آمارهای ۶ ماهه منتشره از سوی شانا، در حالی که ذخایر سوخت نیروگاهی در فرودین سال ۱۴۰۲ به ۱.۷ میلیارد لیتر می‌رسیده این رقم در فرودین سال جاری ۰.۶ میلیارد لیتر بوده است و با تداوم سیر نزولی در ماه‌های بعد، در شهریور از ۲.۸ میلیارد لیتر در سال ۱۴۰۲ به ۱.۶ میلیارد لیتر در شهریور سال جاری تنزل کرده است.
این در حالی است که کسری سوخت‌رسانی گاز به نیروگاه‌ها از بهار سال جاری اتفاق افتاده و به ناچار صنعت نیروگاهی بخشی از نیاز خود به تأمین سوخت و تولید برق تابستان را از ذخایر موجود تأمین کرده است، بنابراین ورود به دوره سرد سال با مخازن سوخت نه چندان کافی، چالش تأمین برق زمستان را ترسیم کرده است.
اگرچه در تابستان به‌طور کلی تقاضای برق از ظرفیت‌های موجود نیروگاهی پیشی گرفته و وزارت نیرو را ناگزیر به اعمال برنامه‌های مدیریت مصرف برق می‌کند، اما ماجرای تأمین برق زمستان از جنس دیگری است، در واقع نیاز برق کشور در دوره سرد سال پایین‌تر از توان عملی نیروگاه‌های کشور است و بر اساس آمارهای هفته گذشته بیش از ۴۸ هزار مگاوات بوده است، در عین حال چالش تأمین سوخت نیروگاهی، تأمین برق را به گونه‌ای دیگر با چالش مواجه می‌سازد.
تردیدی نیست که وضعیت موجود از سوی مردم و دولت قابل مدیریت است، چراکه بنا بر آمارهای جهانی شدت مصرف انرژی در ایران دو برابر میانگین جهانی بوده و در حالی که روند جهانی بهینه‌سازی مصرف انرژی هر روز بیش از گذشته است، شدت مصرف انرژی در ایران سیر صعودی داشته به چالشی جدی بدل شده است. حال آنکه می‌توان همگام با رویکرد جهانی در بهینه‌سازی مصرف انرژیِ و با حرکت همه جانبه به سمت استانداردهای تولید و مصرف در ساختمان‌ها، لوازم و تجهیزاتی برقی و سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی به تعادل در عرضه و تقاضای انرژی دست یافت.
علاوه‌بر اینکه به گفته متولیان بخش انرژی کشور به‌ویژه وزارت نفت به‌عنوان متولی تأمین سوخت در کشور، تنها ۱۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف گاز بخش خانگی می‌تواند صنعت نیروگاهی را از تنگناهای تأمین گاز رهانیده و نه‌تنها برق که هوای پا و آسمان آبی را برای ایران اسلامی به ارمغان آورد.