مسیر اقتصاد/ در ایران، شهرهای جدید مانند پرند با هدف کاهش تراکم جمعیتی در کلانشهرها و جذب سرریز جمعیتی در اطراف مادرشهرها ایجاد شدند. از عوامل موفقیت این شهرها، دسترسی مناسب به سیستم حمل‌ونقل ریلی و کاهش سرفاصله اعزام ناوگان قطار حومه‌ای است. سرفاصله اعزام به معنای میانگین زمان بین دو سرویس متوالی در ساعات اوج ترافیک است. مطالعات نشان می‌دهند که یکی از ویژگی‌های مطلوب سیستم‌های ریلی روزانه برون‌شهری از نظر مسافران، اعزام قطارها با فاصله زمانی کوتاه و پشت سر هم در ساعات اوج سفر است.
کاهش ترافیک جاد‌ه‌ای حومه‌ای با ایجاد حمل‌ونقل ریلی ایمن و سریع
افزایش تعداد وسایل نقلیه در شهرها که تحت تأثیر عواملی مانند رشد جمعیت، وضعیت اقتصادی-اجتماعی، تحولات فرهنگی و نحوه بهره‌برداری از زمین قرار دارد، مشکلات زیادی را به همراه داشته که بسیاری از شهرهای ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. با وجود هزینه‌های میلیاردی برای احداث راه‌ها و زیرساخت‌های ترافیکی جدید، تراکم ترافیک در خیابان‌ها همچنان رو به افزایش است. در حال حاضر، ترافیک در اکثر شهرهای بزرگ و متوسط کشور، به‌ویژه در ساعات اوج، به حدی افزایش یافته که قابل تحمل نیست. از این‌رو، ضروری است که حمل‌ونقل روزانه بین کلانشهرها و شهرهای حوزه نفوذ آن، با استفاده از سیستم حمل‌ونقل ریلی جایگزین شود، سیستمی که ویژگی‌هایی مانند زمان سفر مناسب، ایمنی بالا و هزینه پایین را ارائه دهد.
افزایش جذب مسافران روزانه با ساماندهی برنامه‌ریزی حرکت قطار حومه‌ای
عملکرد سکونتی شهر پرند باعث می‌شود روزانه سفرهای زیادی با اهدافی مانند اشتغال، خرید، تفریح و تحصیل بین پرند و تهران یا سایر شهرهای اطراف انجام شود. اوج این سفرها عمدتاً در ابتدای صبح و پایان عصر است. در صورتی که سیستم حمل‌ونقل در این ساعات نتواند پاسخگوی تقاضا باشد، احتمال افزایش نارضایتی مسافران و گرایش به استفاده از خودروهای شخصی بیشتر خواهد شد. به همین دلیل ضروری است برنامه‌ریزی حرکت قطارهای حومه‌ای در ساعات اوج به نحوی انجام شود که فاصله زمانی بین حرکت آن‌ها به حداقل برسد. در حال حاضر، این فاصله در پرند حدود یک ساعت است که پاسخگوی حجم تقاضای فعلی نیست.
نبود برنامه‌ریزی بهینه حرکت قطارها؛ عامل افزایش سرفاصله زمانی حرکت و زمان سفر
بر اساس نمودار زیر، با وجود اینکه تعداد ناوگان خط تهران-پرند در سال‌های اخیر افزایش یافته، اما سرفاصله زمانی حرکت در ساعات اوج سفر همچنان حدود ۱ ساعت باقی مانده است. این در حالی است که مطابق با چشم‌انداز مطالعات و ترافیک برآوردی، سرفاصله زمانی حرکت در ساعات اوج باید به ۱۵ دقیقه کاهش یابد. سرفاصله زمانی زیاد در ساعات اوج سفر ناشی از عدم برنامه‌ریزی بهینه در حرکت قطار حومه‌ای و استفاده ناصحیح از ظرفیت خط موجود است، به‌گونه‌ای که در برخی ایستگاه‌های میانی، زمان توقف قطارها بسیار طولانی می‌شود.
علاوه‌بر بهبود نظم برنامه‌ریزی، یکی دیگر از الزامات برای کاهش سرفاصله زمانی در خط موجود، کاهش فاصله قطعه‌بندی[۱] خط است، به طوری که طول این قطعات لازم است به زیر ۱۰ کیلومتر کاهش یابد.
در نهایت، می‌توان نتیجه گرفت که در کنار سایر ویژگی‌های قطار حومه‌ای نظیر هزینه پایین سفر، ایمنی بالا، راحتی مناسب، کاهش مصرف سوخت، آلایندگی کم و کاهش ترافیک، یکی از اقدامات مهم سیاست‌گذاران برای افزایش جذب تقاضای مسافران این سیستم، کاهش سرفاصله زمانی در ساعات اوج سفر و به تبع آن، افزایش تعداد اعزام ناوگان قطارها است.
منابع و پی‌نوشت:
[۱] قطعه (بلاک): فاصله مبادی ورودی و خروجی ایستگاه‌ها و اتصال علائم در خطوط راه آهن كه در آن واحد یک وسیله نقلیه می‌تواند حرکت کند.
گزارش قطارهای حومه‌ای شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران
انتهای پیام/ مسکن