پایانه مرزی اینچه‌برون در همسایگی ترکمنستان با زیرساخت‌هایی از جمله راه‌آهن و گمرک، ظرفیت مهم تبادل اقتصادی با آسیای میانه است که به پایان‌رساندن کریدور شمال- جنوب، تقویت زیرساخت‌ها و رایزنی با ترکمنستان برای برداشتن دشواری‌ها، گلستان را به شاهراه پیوند با آسیای میانه تبدیل خواهد کرد.
آسیای مرکزی بخش پهناوری از قاره آسیاست و هیچ مرزی با آب‌های آزاد جهان ندارد که برقراری مسیری امن و کوتاه برای برقراری پیوند این کشورها با آب‌های آزاد از طریق اینچه‌برون می‌تواند رشد اقتصادی را برای گلستان به همراه داشته باشد.شهریور سال ۱۴۰۱ و با ورود قطار ترانزیتی چین به مقصد جلفا که با عبور از اینچه‌برون وارد خاک ایران شد، زاویه دیگری از گنجایش این منطقه مرزی گلستان در تبدیل به دروازه پیوند آسیای میانه به اروپا و آب‌های آزاد به نمایش گذاشته شد و به پایان رساندن زیرساخت‌های این منطقه را به یک بایستگی مهم تبدیل کرد.
قرارگیری صنایع روسیه در شرق این کشور، عبور جاده ابریشم، تأمین نیاز کالایی بازار کشورهای آسیای میانه و انتقال کالا از این کشورها به سایر نقاط جهان، کوتاه بودن راه جابه‌جایی کالا و ارزانی حمل کالا و وجود امنیت از جمله گنجایش‌های خط ریلی اینچه‌برون نسبت به سایر خطوط ریلی ترانزیتی کشور است که سرمایه‌گذاری در ایجاد زیرساخت‌ها و تبدیل اینچه‌برون به محور کریدور شمال- جنوب و شرق- غرب را دوچندان می‌کند.
دروازه ورود به آسیای میانه
استفاده از ظرفیت منطقه مرزی اینچه‌برون برای داد و ستد با تجار و بازرگانان ترکمنستانی به عنوان «دروازه ورود به آسیای میانه» قدمتی چند دهه‌ای دارد.ارتباط با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا و نیز کشورهای شرق قاره کهن یکی از چشم‌اندازهای دولت برای شتاب در ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز است که بخشی از آن از سوی دولت و بخش دیگر با کمک بخش خصوصی فراهم خواهد شد.استان گلستان با آگاهی کامل از این ظرفیت، اقدام به گردآوری سند فراگیر گسترش حمل و نقل کرد که در آن، گیرایی سرمایه‌گذاری در پایانه مرزی اینچه‌برون مورد توجه قرار گرفت تا راه پیاده‌سازی چشم‌انداز این بخش هموارتر شود.اینچه برون تنها گمرک زمینی و ریلی استان گلستان در بخش «داشلی‌برون» از توابع شهرستان ۳۷۵ هزار نفری گنبدکاووس در مرز ایران و ترکمنستان واقع است.از جمله زیرساخت‌های مستقر در منطقه مرزی اینچه‌برون، گمرک است که با تقویت زیرساخت‌ها و رفع موانع و چالش‌های پیش‌روی این نهاد، فعالان اقتصادی امیدوار به چشم‌انداز توسعه تجارت خارجی هستند.از دیرباز موضوعاتی مثل رسیدن به بازار بزرگ روسیه، موضوع کشاورزی فراسرزمینی در قزاقستان، واردات کالاهای مورد نیاز کشور همچون دام زنده و غیره مطرح بوده که کلید رسیدن به آن دروازه گمرک اینچه‌برون است.این اهمیت و توسعه روابط اقتصادی از نقطه صفر مرزی استان سبب شده موضوع منطقه آزاد اینچه‌برون از سال‌ها قبل در گلستان مطرح شود. گرچه طی سال‌های اخیر اقدامات امیدبخشی برای منطقه آزاد اینچه‌برون انجام شد اما تجار گلستانی امیدوار هستند در دولت چهاردهم گره‌های کور چندین ساله آن باز شود.
پیشران اصلی توسعه گلستان
علی‌محمد زنگانه استاندار گلستان پیش از این از منطقه آزاد اینچه‌برون به عنوان پیشران اصلی توسعه گلستان یاد و تأکید کرد با ایجاد منطقه آزاد اینچه‌برون بار ریلی به ۱۳ میلیون تن و بار جاده‌ای به ۶ میلیون تن می‌رسد و تحقق این مهم، جهش فوق‌العاده‌ای را در منطقه رقم خواهد زد که این مسئله نیز اهمیت گمرک اینچه‌برون را دوچندان خواهد کرد.
تحقق این چشم‌اندازها نیازمند مسائل مهمی چون ارتقای سطح روابط سیاسی به منظور توسعه تجارت با کشورهای آسیای میانه به ویژه ترکمنستان و همچنین بهبود زیرساخت‌ها و راه‌های مواصلاتی و ایجاد منطقه آزاد با جذب سرمایه‌گذار خارجی است.با وجود آنکه اینچه‌برون یکی از ایستگاه‌های مهم ترانزیت ریلی و حمل و نقل کالا از ایران به آسیای میانه و بخشی از خط‌آهن ایران- ترکمنستان- قزاقستان است که کشورهای حوزه سی‌آی‌اس را به آب‌های خلیج‌فارس و جنوب شرقی آسیا متصل می‌کند اما کمبود امکانات زیرساختی به ویژه تخلیه و بارگیری، ترانزیت کالا از این ایستگاه را با مشکل مواجه کرده و به گلایه همیشگی شرکت‌های حمل و نقل و تجار تبدیل شده است.
بهبود روابط
مدیرکل گمرکات گلستان در این باره اظهار کرد: اینچه برون تنها گمرک زمینی و ریلی استان گلستان در مرز ایران و ترکمنستان واقع است و در همه رده‌های گمرکی مشغول فعالیت است.شهریار شهریاری با بیان اینکه اینچه‌برون به دلیل همجواری با ترکمنستان، گنجایش زیادی برای تجارت با ازبکستان، روسیه و چین دارد، افزود: همسایگی ترکمنستان با این کشورها، راه ورود کالاهای گلستان به بازار بزرگ و چند میلیاردی این منطقه را باز می‌کند که با توجه به ظرفیت راه زمینی و ریلی، باید از این فرصت برای گسترش اقدامات اقتصادی و درآمدی برای استان و ایران بهره بُرد.به گفته وی؛ بهبود روابط با ترکمنستان در چند سال اخیر به پیشرفت محسوس در صادرات کالا به این کشور و همسایگان ترکمنستان منجر شده و با افزایش ۴۰ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۱، درآمد صادراتی سال قبل گلستان را به ۳۲۸ میلیون دلار رساند.مدیرکل گمرکات گلستان با بیان اینکه ۲۸ کشور مقصد کالاهای صادراتی گلستان از اینچه‌برون است و علاوه‌بر آن به واسطه این مرز انواع کالا از ۲۲ کشور وارد ایران می‌شود، یادآور شد: سال گذشته ۱۵۴ میلیون دلار انواع کالا از مرز اینچه‌برون وارد گلستان شد که ۱۱۰ درصد بیشتر از سال ماقبل بود.شهریاری افزود: پارسال ۶۶۰ هزار تن کالا از طریق گمرک اینچه‌برون ترانزیت شد که در مجموع با انجام یک میلیون تن مراوده انواع کالا در فرایند واردات، صادرات و ترانزیت، گمرک اینچه‌برون ۵ هزار و ۷۴۰ میلیون ریال درآمد داشت.
کمبودهایی که باید رفع شود
وی فاصله ۸۰ کیلومتری تا گرگان، فرسودگی بناها و ضعف امکانات در کنار تأمین دشوار برق و آب را از جمله کمبودهای گمرک اینچه‌برون دانست و گفت: از سویی دیگر، گسترش روابط دیپلماسی با همسایگان به عنوان یکی از سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر، موجب بهبود روابط ترکمنستان با ایران شده و برخی موانع و سخت‌گیری‌ها برطرف شده است.مدیرکل گمرکات گلستان متذکر شد: یکی از مشکلات رونق کمتر از انتظار گمرک و مرز اینچه‌برون، مشکلات زیرساختی در ترکمنستان است که فعالیت تجاری را برای فعالان این بخش سخت و پرهزینه کرده است، به عنوان مثال، حدود ۳۰۰ کیلومتر از جاده این کشور در مجاورت مرز اینچه‌برون، خاکی و تردد در آن سخت است که سبب می‌شود در مواردی، بازرگانان استفاده از مرزهای دیگر با این کشور را به اینچه‌برون ترجیح دهند.شهریاری ادامه داد: البته یکی از مزیت‌های مرز اینچه‌برون، فاصله کوتاه آن تا مراکز اقتصادی ترکمنستان است که ترمیم جاده‌های کشور که با انجام مذاکرات بالادستی امکان‌پذیر است، اقبال تجار و بازرگانان به سمت اینچه‌برون را بیشتر خواهد کرد.وی بازگشایی مرز مسافری را یکی از مطالبات ترکمن‌های ایران و ساکنان ترکمنستان دانست و تأکید کرد: تحقق این مهم به دلیل نزدیکی فرهنگی کامل و فراوان ساکنان دو کشور می‌تواند پیامدهای مثبت زیادی از جمله زمینه‌سازی برای رونق گردشگری درمانی به ایران و گسترش صادرات و واردات چمدانی به همراه داشته باشد.مدیرکل گمرکات گلستان بیان کرد: یکی از فواید بازگشایی مرز مسافری اینچه‌برون، رونق بازارچه‌های مرزی گلستان و ترکمنستان است که با گسترش صادرات چمدانی، مایحتاج ساکنان این مناطق تامین شده و تحویل مثبتی در اقتصاد و معیشت ساکنان ایجاد می‌شود.
راه‌اندازی منطقه آزاد
شهریاری راه‌اندازی منطقه آزاد را یکی دیگر از ظرفیت‌های منطقه مرزی اینچه‌برون برشمرد و توضیح داد: در این باره توافقات و پیگیری اولیه انجام شده و تجهیزات و بناهای لازم از طرف گمرک در اختیار منطقه آزاد قرار گرفته که امیدواریم در آینده نزدیک شاهد راه‌اندازی این منطقه آزاد باشیم.وی با بیان اینکه فعالان اقتصادی بخش‌های گوناگون می‌توانند در منطقه آزاد اینچه‌برون فعالیت داشته و از معافیت و مزیت‌های آن بهره‌مند شوند، یادآور شد: فعالیت راه‌آهن یکی دیگر از مزیت‌های گمرک اینچه‌برون است و سالانه هزار واگن از این منطقه آمد و شد می‌کنند و در بخش‌های واردات، صادرات و ترانزیت فعالیت دارند.مدیرکل گمرکات گلستان با یادآوری افزایش اعتبارات تملک دارایی گمرک اینچه‌برون گفت: اعتبارات این بخش از ۲۱ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۱ به افزون بر ۶۸۰ میلیارد ریال در سال گذشته رسیده و امیدوارم با بیشتر شدن این اعتبار در سال‌جاری بخشی از عقب ماندگی زیرساختی و کمبودهای معیشت همکاران برطرف شود.