به گزارش مفدا_جهرم، دکتر سید ابراهیم موسوی فرد مدیر اداره تعالی فرهنگی جهرم در گفتگو با مفدا: اگر از عموم مردم بپرسید که دیابت چه نوع بیماری‌ای است احتمالا جواب اغلبشان این است که بیماری «بالا بودن قند خون»؛ این جواب تقریبا تعریف درستی از بیماری دیابت است. از نظر علمی دیابت یک بیماری متابولیک مزمن است که نشانه آن قند خون بالاتر از ۱۲۰ (میلی‌گرم در دسی لیتر) در یک برهه طولانیست که البته انواع و علل مختلفی می تونه داشته باشه. بر اساس آخرین تحقیقات، در کشور ما بیش از ۱۴ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال مبتلا به دیابت هستند که از میزان متوسط جهانی (۸/۸ درصد) بالاتر بوده و تعدادشان بیش از ۷.۵ میلیون نفر برآورد می شود. البته اگر آمار پیش دیابتی ها (افراد دارای اختلال عدم تحمل گلوکز) را به این آمار اضافه کنیم رقم افراد دیابتی و پیش دیابتی به حدود ۲۰ میلیون نفر از جمعیت بالای ۲۵ سال کشورمان می رسد. از طرفی درمانی قطعی برای دیابت وجود ندارد و تنها می‌توان آن را کنترل کرد که در مراحل حاد قرار نگیرد و شخص درگیر عوارض این بیماری نشود.
اگر شخص دیابتی نتواند بیماری خود را کنترل کند، کم کم سر و کله عوارض آن یکی یکی پیدا می شود. از بین اعضای بدن، چشم، قلب، کلیه و انگشتان پا حساس ترین و مهمترین اعضایی هستند که درگیر عوارض دیابت می شوند. شبکیه چشم پر از مویرگ های خونی است که با پیشرفت دیابت، مسدود شده و مویرگ های جدیدی جای آنها را می گیرد و این اتفاق آنقدر تکرار می شود که در شبکیه چشم، جا برای سلول های بینایی تنگ می شود و ذره ذره دید بیمار، تار و محو شده و در نهایت، بیمار نابینا می شود. کلیه هم مثل چشم، آرام آرام مویرگ هایش از بین می روند و کم کم کارکردش مختل می شود. آسیب مویرگ های قلب هم زمینه سکته قلبی بیمار را فراهم می کند. عروق و اعصاب حساس انتهای اندام ها نیز به همین منوال آسیب می بینند و نوک انگشتان پا حسش را از دست می دهد و به راحتی زخمی و عفونی می شود.
دیابت همچنین ممکن است منجر به اختلال در کارکرد مری، تنبلی معده، اختلال در عملکرد کبد و کیسه صفرا و بروز نقایصی در کارکرد روده بزرگ و روده کوچک هم بشود اما عوارض و مشکلات دیابت فقط همین ها نیست. هیپوگلسیمی و کتواسیدوز دیابتی دو وضعیتی هستند که در اولی، پایین آمدن شدید و ناگهانی قندخون و در دومی، بالارفتن شدید و ناگهانی آن باعث می شود بیمار به اغما برود و اگر درمان مناسبی دریافت نکند، جانش را از دست بدهد.
مهمترین مسأله در مبتلایان به دیابت، پایش منظم سطح گلوکز خون و تحت کنترل نگه‌داشتن آن در محدوده نرمال می‌باشد، عدم کنترل قند خون و بالا رفتن غلظت گلوکز از سطح مجاز، منجر به افزایش بروز عوارض و در نهایت افزایش مرگ‌ومیر بیماران خواهد شد. رفتارهای خود مدیریتی مانند فعالیت بدنی، رژیم غذایی سالم، پایبندی به داروها، پایش منظم گلوکز خون توسط بیمار منجر به کنترل بهتر قند خون خواهد شد.
لذا یکی از وظایف بسیار مهم بیمار در کنترل بیماری دیابت، پایش و کنترل قند خون توسط خود بیمار با استفاده از دستگاه سنجش قند خون است. این روش به افراد دیابتی کمک می‌کند که نظارت دقیق‌تری بر وضعیت خویش اعمال کنند و مسئولیت بیشتری برای اداره امور خود بر عهده گیرند. برای مثال کنترل قند خون قبل و ۲ ساعت بعد از صرف غذا به بیمار کمک می‌کند تا میزان تأثیر مصرف غذا بر قند خون را دریابد، پی بردن به این مسئله، بیمار را در انتخاب وعده غذایی مناسب یاری می‌دهد. از این رو تحقیق و پژوهش برای معرفی و توسعه حسگرهای گلوکز ارزان‌قیمت که دارای دقت، حساسیت و سرعت تشخیص بالایی باشند به یکی از دغدغه‌های اصلی محققان تبدیل شده است.
امروزه اکثر حسگرهای گلوکز موجود در بازار، حسگرهایی بر پایه آنزیم گلوکز اکسیداز می‌باشند. با وجود این، حسگرهای آنزیمی گلوکز، محدودیت‌هایی از جمله عدم پایداری در برابر تغییرات pH، مقاومت پایین در مقابل تغییرات دما و رطوبت محیط، قیمت بالا و فرایند پیچیده تثبیت آنزیم بر روی سطح الکترود را دارند. به همین دلیل پژوهش‌ها به سمت طراحی و ساخت حسگرهای بدون آنزیم سوق پیدا کرده است که حسگرهای نسل چهارم گلوکز نامیده می‌شوند. ۲ تا از ثبت اختراع های ما هم در زمینه طراحی و ساخت حسگرهای بدون آنزیم بوده:
یکی با عنوان: "حسگر غیر آنزیمی گلوکز بر پایه کامپوزیت سولفید مس، نیکل و گرافن نشانده شده بر روی بسترگرافیت مغز مداد"
و دیگری با عنوان: "حسگر غیر آنزیمی گلوکز بر پایه نانوآرایه های سولفید کبالت و مس مشتق شده از شبکه های آلی فلزی"
که در آنها با استفاده از فناوری نانو، حسگرهایی غیر آنزیمی و ارزان قیمت جهت اندازه گیری دقیق قند خون طراحی و ساخته شد. اختراع اول با همکاری خانم راحیل مصلی نژاد (دانشجوی پزشکی دانشگاه) با شماره اظهارنامه ۱۳۹۹۵۰۱۴۰۰۰۳۰۱۰۴۷۲ در سال ۱۴۰۰ ثبت شد و اختراع دوم با همکاری آقایان محمد رضا کریم زاده و علی مردانه (فارغ التحصیلان پرستاری دانشگاه) با شماره اظهارنامه ۱۴۰۱۵۰۱۴۰۰۰۳۰۰۷۹۲۷ در سال ۱۴۰۲ ثبت شد.