منتظر بودم تا این یادداشت را با توجه به اولین توییت یا مصاحبه اش پس از بازگشت از تهران بنویسم زیرا معمولا حرف دل خود را آن زمان می گوید ولی تا زمان نوشتن این یادداشت جز دو توییت وی از ملاقات‌هایش با رئیس جمهور و وزیرخارجه کشورمان مطالبی وجود ندارد.

گروسی پیش از سفر به تهران با نوعی تمهیداتی که می شد آن را تهدیداتی ضمنی دانست خود را تجهیز نموده بود. در این رابطه خبرگزاری رویترز نوشته بود : قدرت‌های اروپایی به دنبال معرفی قطعنامه‌ای در نشست هفته آینده شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اعمال فشار بر تهران هستند.

این خبرگزاری همچنین نوشته بود: چنین قطعنامه‌هایی خطر تشدید تنش‌های دیپلماتیک را به همراه دارند زیرا ایران قبلا چنین اقدام‌هایی را تلافی کرده است.

گروسی همچنین در آغاز و ضمن سفرش بیان داشت: در شرایط موجود فعلی که تنش‌زا است شرایط و فضا برای دیپلماسی کوچک و کوچک تر شده چرا که تنش‌ها افزایش پیدا کرده است. مسئولیت همیشگی من این بوده که راه حل های منصفانه فنی را پیدا کنیم تا این تنش ها افزایش پیدا نکند.

گروسی به تهران آمد در حالی که پیش نویس قطعنامه ای توسط سه کشور اروپایی علیه فعالیت‌های صلح آمیز کشورمان آماده شده بود و از نظر شخص او فضا برای دیپلماسی کوچکتر و کوچکتر می شود.

گروسی در تهران از رئیس جمهور شنید که:

"ما همانگونه که بارها اعلام کرده‌ایم بر اساس فتوای صریح رهبری معظم انقلاب اسلامی به هیچ وجه به دنبال ساخت سلاح اتمی نبوده و نخواهیم بود و کسی هم اجازه عدول از سیاست وی را نخواهد داشت.

بر این اساس ما همان‌گونه که از پیشتر و به طور مکرر حسن نیت خود را ثابت کرده‌ایم، آمادگی خود را برای همکاری و همگرایی با این نهاد بین‌المللی به منظور رفع ابهامات و شبهات ادعایی درباره فعالیت صلح آمیز هسته‌ای کشورمان اعلام می‌کنیم، گرچه امروز دنیا نیز به این باور رسیده که ایران اسلامی بدنبال صلح و امنیت در جهان است.

گروسی در گفتگوهای مهم و صریحی که با وزیر خارجه کشورمان در خصوص روند مناسبات جمهوری اسلامی ایران با این نهاد بین‌المللی داشت شنید که: اختلافات را می‌توان از طریق همکاری و گفت‌وگو حل و فصل کرد و جمهوری اسلامی ایران آماده‌ مذاکره در چارچوب تحقق منافع ملی و حقوق غیر قابل‌انکار خود و البته به دور از فشار و ارعاب از سوی طرف مقابل است و در مقابل انتظار ایران نمایش اراده از سوی اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی است.

مذاکرات تفصیلی و فنی گروسی در تهران با اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان بود. این مذاکرات که به یک مصاحبه مطبوعاتی ختم شد و خبرنگاران سوالات خود را مطرح کرده و پاسخ‌های خود را شنیدند و می شود گفت این سفر گروسی اطلاع رسانی عمومی خوبی شد.

اگر بخواهیم در نهایت پیام عملیاتی جمهوری اسلامی ایران را با گروسی از زبان رئیس سازمان انرژی اتمی بیان کنیم این خواهد بود که:

جمهوری اسلامی ایران از مدیرکل انتظار دارد با ایفای نقش سازنده کمک کند این جریان افراطی با صدور قطعنامه های مداخله جویانه علیه برنامه هسته‌ای ایران، روابط ایران و آژانس را تحت تاثیر قرار ندهد زیرا هرگونه قطعنامه مداخله جویانه علیه برنامه هسته ای ایران حتما با مقابله بلادرنگ ما مواجه خواهد بود و صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی این حق را ایجاب خواهد کرد که اقدامات متقابل و به هنگام داشته باشیم.

اگر گروسی در ابتدای سفر این پیام را آورد که قطعنامه ای آمده است در پایان سفر هم این پیام را برد که اگر قطعنامه ای صادر شود اقدامات متقابل بلافاصله عملیاتی خواهد شد.

قطعا ذهنیت ساخته شده گروسی در ملاقات‌هایش تاثیر داشته و معلوم نیست پس از ملاقات‌ها و بازدید هایش ذهنیت او چقدر تغییر کرده باشد تا بتواند با گزارش خود مسیر درستی را یه شورای حکام پیشنهاد کند تا آنها در جلسه چهارشنبه این هفته تصمیماتی نگیرند که نتیجه سفر گروسی به تهران بی حاصل شود.

در کنار حرف‌های مقامات و مسئولین کشورمان با گروسی کارشناسانی هستند که معتقدند: پرونده هسته ای جمهوری اسلامی ایران با آمد و شد مدیرکل آژانس حل نخواهد شد. راه حل قدرتمند شدن بیشتر، در انجام محاسبات و اندازه گیری‌های نوترونی، تکمیل طراحی و ساخت یک راکتور قدرت کوچک با غنای بالا است. راه اندازی راکتور آب سنگین اراک توانمندی را در تکمیل طراحی و ساخت تسریع می‌کند.

با توجه به شناختی که تیم کارشناسی گروسی از ظرفیت‌های فنی کارشناسی کشورمان دارد فکر می کنم تیم او حرفهای کارشناسان را هم متوجه شده باشند و در جمع بندی گزارش سفر خود لحاظ کنند.

در خصوص برنامه هسته ای ایران آژانس در دو سطح وظیفه دارد یکی برنامه هسته ای به صورت کلی که نظارت بر آن مطابق پادمان از فعالیت‌های هسته ای ایران به عنوان یک کشور عضو NPT بازدید می شود و دیگر نظارت خاص است که بعد از برجام آژانس عهده دار شده است.

بعد از خروج آمریکا از برجام جمهوری اسلامی ایران به مدت یکسال و نیم همچنان به تعهدات برجامی خود وفادار ماند و اجازه همان دسترسی‌ها را داد ولی بعد از اینکه طرف‌های دیگر برجام قادر به حفظ توازن نشدند ایران مطابق بندهای ٢۶ و ٣۶ برجام شروع به اقدامات متقابل برای بازگرداندن شرایط به حالت اول کرد.

با شروع اقدام متقابل آژانس، بدون توجه به خروج آمریکا و برهم خوردن شرایط، انتظار داشته و دارد با همان ترتیبات برجامی اجازه دسترسی داشته باشد ولی آژانس باید متوجه باشد که جهت اتمام مذاکراتش باید رو به آینده باشد و بازگشت به گذشته غیر ممکن است.

*سیدرسول موسوی؛ دیپلمات ارشد بازنشسته