بازدید غیرمنتظره و دوساعته دکتر پزشکیان از مجموعه شهر کتاب در غروب جمعه، به همراه گفت‌وگوهای متنوعی که با مدیران فرهنگی انجام شد، موضوعی است که باید از جنبه‌های مختلف بررسی شود. قرار است در آینده نزدیک، متن کامل این گفت‌وگوها منتشر شود. اما نه به‌عنوان اظهارات رسمی یک رئیس‌جمهور صادق، بلکه به‌مثابه صحبت‌هایی غیررسمی، بی‌تکلف و درون‌خانوادگی که هدف آن نزدیکی اذهان مدیران فرهنگی و دستیابی به راه‌حل‌های عملی است.
دکتر پزشکیان، با توجه به هم‌زمانی بحران‌های مختلف، توسعه ایران امروز را برابر با آموزش مؤثر می‌داند. به معنای دیگر خوب می‌داند توسعه یعنی یادگیری. نه‌فقط یادگیری طوطی‌وار یک علم، بلکه قدرت گمانه‌زنی درست درباره آینده‌ای که آن علم در کنار دیگر رشته‌ها می‌تواند به انسان بدهد. او که تجربه تصمیم‌سازی و مدیریتی همراه با صراحت و دردشناسی در کلامش مشهود است، بر این باور است که نظام آموزشی ایران، از پیش‌دبستانی تا دانشگاه و حتی دوران پس از آن، نظامی معیوب است. او معتقد است که ارتباط معناداری میان محتوای درسی و پرورش مهارت‌های عملی وجود ندارد. برای مثال، اکثر دانش‌آموختگان رشته مکانیک ممکن است از دانشگاه فارغ‌التحصیل شوند، اما فاقد مهارت‌های کارگاهی هستند که بتواند حتی ساده‌ترین مشکلات فنی را در محیط کار حل کند. همچنین، دانش‌آموختگان رشته فلسفه اغلب نمی‌توانند به طور مؤثر به فلسفیدن و متدولوژی تفکر فلسفی بپردازند و بر جریان اندیشه‌ها اثری هرچند اندک بگذارند یا آن را بهبود بخشند. این مشکل، باعث شده که فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نتوانند نیازهای بازار کار را تأمین کنند و روزبه‌روز از توانایی حل مسئله در میان آنان کاسته شود.
بازار کار نیز به دلیل کیفیت پایین خروجی دانشگاه‌ها از جوانان دانش‌آموخته جویای کار رضایت کافی ندارد. این نارضایتی به کاهش خلاقیت و نوآوری در کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و دیگر بخش‌های تولیدی و خدماتی منجر شده است. در نتیجه، تولید ملی کاهش یافته، بازار کار کوچک‌تر شده و هم‌زمان نیروی کار و کارفرمایان دچار نوعی سرخوردگی و بی‌اعتمادی به آینده شده‌اند. دکتر پزشکیان تأکید می‌کند که تحریم‌ها و سیاست‌های نادرست اقتصادی تنها عامل بحران اقتصادی و بی‌کاری در کشور نیستند، بلکه ضعف در پرورش نیروی کار ماهر و کارآمد، خود عاملی کلیدی است که به کوچک‌شدن اقتصاد، کاهش تولید ملی و خروج سرمایه‌های انسانی و مالی از کشور دامن زده است.
پزشکیان همچنین به کندی اصلاحات در ساختار نظام آموزشی اشاره کرده و به نظر می‌رسد که برای این مسئله، راه‌حل‌هایی دقیق و سنجیده دارد. ضعف آموزشی نه‌تنها باعث کاهش مهارت نیروی کار شده، بلکه به‌عنوان یکی از موانع اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی عمل می‌کند.
بسیاری از جوانان بااستعداد و توانمند وارد بازار کار می‌شوند، اما به دلیل ضعف در آموزش‌های کاربردی، نمی‌توانند از ظرفیت‌های خود بهره ببرند و در نهایت، این موضوع به نفع هیچ‌یک از طرفین (نیروی کار یا کارفرما) نیست. دکتر پزشکیان با شناخت دقیق از این چالش‌ها، به نظر می‌رسد که می‌تواند به‌عنوان یکی از معماران تغییرات در این حوزه، گامی اساسی برای اصلاح و ارتقای نظام آموزشی بردارد.
او دردهای اصلی را به‌خوبی تشخیص داده و می‌تواند برای بسیاری از مشکلات کنونی راهکارهای عملی ارائه دهد.
امید که بتوان بحث‌های کلیدی این دیدار غیررسمی را در آینده مطرح کرد.
پزشکیان مطلبی را برای یکی از مشتریان کتاب نوشت که شخصیت و نیت او را بیان می‌کند: قول می‌دهم که هیچ وقت وعده دروغ ندهم و با مردم عزیز ایران صادق و مهربان باشم.