همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: دهه سوم آبان ماه هر سال از روزهای خاطره‌انگیز برای دوستداران کتاب و کتابخوانی است، چرا که برنامه‌های متعدد و متنوعی که به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی در این ایام در سراسر کشور برگزار می‌شود، لحظه‌های به یادماندنی را برای علاقه‌مندان به کتاب باقی می‌گذارد. در ایران ۲۴ آبان هر سال که مصادف است با سالروز وفات علامه طباطبایی که یکی از کتاب‌خوان‌ترین و عالم‌ترین انسان‌های عصر خودش بوده است، روز «کتاب و کتابخوانی» نام دارد که در واقع با شروع این روز تا یک هفته به نام هفته کتاب نامگذاری شده است. مراکز و نهادهای فرهنگی متعدد مرتبط با کتاب و کتابخوانی در این ایام برنامه دارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است که امسال هم با دست پر به استقبال هفته کتاب و کتابخوانی آمده است. محمدرضا هراتی معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه‌ها امسال به عنوان دبیر هفته کتاب نهاد کتابخانه های عمومی کشور برنامه‌های ویژه این نهاد در این ایام را مدیریت می‌کند. درباره جزئیات برنامه‌ها با او گفت‌وگو کرده‌ایم.
- در هفته کتاب بسیاری از مراکز و نهادهای فرهنگی به میدان می‌آیند و برنامه‌های اغلب مناسبتی خود را ارائه و اجرایی می‌کنند. در این میان، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به عنوان یکی از متولیان اصلی در حوزه کتاب و کتابخوانی با چه توان و ظرفیتی به میدان میآید و به اصطلاح میدان‌داری می‌کند؟
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به لحاظ گستردگی مراکزی که در سراسر کشور دارد، در هفته کتاب و کتابخوانی از موقعیت و جایگاه متفاوتی برخوردار است. انتظارها از نهاد بیشتر است و طبعا خدمات ما هم گسترده و متنوع است. وقتی از نهاد کتابخانه‌های عمومی حرف می‌زنیم، در واقع، درباره ۳۷۰۰ کتابخانه و ۷۶۰۰ همکار یا جهادگر حوزه فرهنگ در دنیای واقعی حرف می‌زنیم. بر دنیای واقعی تأکید می‌کنم، چراکه امروزه ما خیلی از موضوعات را از فضای مجازی پیگیری می‌کنیم؛ اما ۷۶۰۰ همکار ما با کمک برنامه‌ریزی‌ها و طراحی‌های دبیرکل نهاد، که به صورت میدانی تمام کشور را مورد بازدید قرار دادند و خود را به پیگیری از طریق امکانات الکترونیک محدود نکردند، هدایت شدند و به واقع جهاد فرهنگی کردند. این تعداد نیروی متخصص در حوزه کتاب و کتابخوانی طبعا مهارت‌های ویژه‌ای در بخش توسعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی دارند که نهاد سعی می‌کند از این ظرفیت بالقوه به شکل بهینه استفاده کند. در هفته کتاب تقریبا همه مراکز نهاد ویژه‌نامه‌های این ایام را برگزار می‌کنند و مخاطبان در سراسر کشور از این خدمات فرهنگی در حوزه کتاب و کتابخوانی بهره‌مند می‌شوند. در واقع، یکی از ویژگی‌های نهاد، همین مراکز متعدد و نیروهای انسانی متخصص در حوزه کتاب و کتابخوانی است که در کتابخانه‌های سراسر کشور به توسعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی کمک می‌کنند. این را هم بگویم که ما منتظر مناسبت‌ها نمی‌مانیم و تقریبا همه ایام برای ما روز و هفته کتاب است. الان هم بسیاری از برنامه‌های ما که مرتبط با هفته کتاب و کتابخوانی بود از چند روز پیش شروع شده است.
- یعنی قبل از اینکه هفته کتاب و کتابخوانی شروع شود شما به استقبال آن رفتید و عملا برنامه‌های مناسبتی این ایام را شروع کردید؟
بله، با وجود اینکه تمام طول سال برای ما هفته کتاب محسوب می‌شود، با این حال ویژه‌برنامه‌های این هفته از چند روز گذشته با اختتامیه ششمین دوسالانه بین‌المللی کارتون کتاب آغاز شد. استقبال از این دوره از جشنواره بسیار خوب بود و هنرمندانی از ۷۴ کشور در این رویداد هنری شرکت کردند. همزمان با این نشست هم چهارمین نشست کتاب‌سازی با موضوع «آسیب‌شناسی نشر شعر» در کتابخانه مرکزی پارک شهر تهران حال برگزاری است. همزمان رویداد «از تبار قلم» را داریم برگزار می‌کنیم که موضوع آن، تجلیل از نویسندگان جوان است. برگزاری بیستمین رویداد کسب‌وکار در کتابخانه‌های عمومی به میزبانی استان اصفهان را داریم برگزار می‌کینم و همین طور ویژه‌هایی که در گوشه و کنار کشور این روزها در حال برگزاری است و تا پایان هفته کتاب هم تداوم خواهد داشت با این توضیح که بعد از پایان این هفته برنامه‌های ما قطع نمی‌شود، حال و هوای آن‌ها تغییر می‌کند و متناسب با نیازها مخاطبان کتابخانه‌ها ما همچنان به ارائه برنامه خواهیم پرداخت.
- اغلب برنامه‌های مناسبتی معمولا یکنواخت و تکراری است، شما برای دوری از این مسئله و ایجاد خلاقیت و نوآوری در برنامه‌هایتان، چه دستاوردی در این مرحله دارید؟
خلاقیت و نوآوری در برنامه‌ها، یکی از اهداف و رویکردهای اصلی نهاد کتابخانه‌ها محسوب می شود و در این زمینه، ما امسال عرضه بازی «طریق» در کتابخانه‌های مرکزی و اصلی استان‌ها در ایام هفته کتاب را در برنامه کاری خود داریم. این بازی به همت همکاران ما در مجموعه معاونت توسعه و اداره‌کل فرهنگی طراحی و تولید شده است. در واقع به اعتقاد ما بازی، یکی از قالب‌های قابل استفاده برای ترویج کتابخوانی است. بازی «طریق»، در دسته بازی‌های کارتی قرار می‌گیرد. بازی های میدانی هم توسط همکاران طراحی شده که پس از طی مراحل آزمایشی آن در آینده به صورت سراسری در کتابخانه‌ها اجرا می‌شود؛ همچنین بازی کارتی دیگری برای خردسالان در حال طراحی است. بازی «طریق» ۶ ماه است که طراحی شده و دوره اجرای آزمایشی را سپری کرده است. این بازی می تواند بین ۲ تا ۵ شرکت‌کننده بالای ۸ سال داشته باشد؛ انجام هر دور از ۱۰ دور این بازی حدود ۳۵ دقیقه زمان می‌برد. این بازی بر مبنای گزاره‌ای تاریخی مربوط به از بین بردن منابع کتابخانه‌های شیعیان توسط حزب بعث عراق و تلاش برای رساندن این کتاب‌ها به حرم امام حسین(ع) طراحی شده است. اجرای آزمایشی این بازی در ۵ استان موفقیت آمیز بوده و شروع ماجرایی برای ترویج کتابخوانی خواهد بود.
- یکی از انتقادها به برگزاری برنامه‌های هفته کتاب، ضعف اطلاع‌رسانی در سطح جامعه است. شما برای غلبه بر این مشکل از چه راهکارهایی استفاده کردید؟
از ابزارهای فرهنگی و اطلاع‌رسانی مختلفی در این زمینه بهره می‌بریم که معرفی کتاب در برنامه‌های تلویزیونی و تبلیغات شهری بخشی از این رویکرد است. ضبط سری دوم برنامه تلوزیونی «هدهد سفید» برای گروه سنی کودک و نوجوان به اتمام رسیده و ان‌شاءالله پخش آن به زودی آغاز خواهد شد. در سری دوم این برنامه، شخصیت‌هایی اضافه شده و کاری سرشار از شعر و موسیقی است. همچنین کار ضبط و تدوین مجموعه تلویزیونی «کتابگرد» هم به پایان رسیده است. در این برنامه که با خوش‌ذوقی همکاران‌مان در معاونت توسعه و اداره کل فرهنگی طراحی شد، تلاش شده شخصیت‌های فرهنگی استان‌ها و افرادی که کارهای متفاوتی در حوزه ترویج کتابخوانی انجام داده‌اند، معرفی شوند. همچنین مانند سال گذشته کار مشترکی با سازمان زیباسازی شهر تهران و خانه کتاب و ادبیات ایران انجام شده و طی آن شاهد معرفی کتاب‌ها و نویسندگان در تبلیغات محیطی سطح شهر خواهیم بود.
- معمولا یکی از برنامه‌های ویژه هفته کتاب، افتتاح کتابخانه‌های جدید است، امسال هم در این زمینه برنامه‌ای دارید؟
بله، افتتاح و بازگشایی کتابخانه‌های عمومی در این ایام از برنامه‌های اصلی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور محسوب می‌شود است که در این زمینه هم امسال به استقبال موضوع رفتیم و در چند روز گذشته ۴ کتابخانه عمومی «فردوسی» شهرستان البرز استان قزوین، «برکت دکتر حسن‌رضا محمدی» شهرستان دره‌شهر استان ایلام، «مرحوم فتح‌الله خزاعی» شهرستان نوشهر استان مازندران، «مادر و پدر» شهرستان فیروزآباد استان فارس، افتتاح شده و در ایام هفته کتاب هم ۲۱ پروژه دیگر شامل افتتاح، بازگشایی، جابجایی و توسعه بنا به بهره‌برداری می‌رسد که در مجموع ۱۳ هزار متر مربع به فضای کتابخانه‌ای کشور افزوده می‌شود. کتابخانه مرکزی استان گیلان هم که به نام شهید رئیسی نامگذاری شده و به‌رغم انجام چیدمان، برق آن هنوز وصل نشده و تغییرات مدیریتی باعث شده افتتاح آن فعلا به تعویق بیفتد.
- عضویت رایگان در کتابخانه‌ها
طرح عضویت رایگان در کتابخانه‌های عمومی در روزهای ۲۳، ۲۴ و ۲۵ آبان ماه با مراجعه به سامانه مدیریت کتابخانه‌های عمومی (www.samanpl.ir) و دریافت کد تخفیف انجام می‌شود.
- طرح رسمی عضویت جدید
همه ایرانیان با کد ملی می‌توانند عضو کتابخانه‌ها شوند و با پرداخت مبلغ ۱۰۰ هزار تومان کارت عضویت به صورت مادام العمر دریافت کنند.
- بخشودگی جرائم دیرکرد
طرح بخشودگی جرائم دیرکرد در طول هفته کتاب در کتابخانه‌های عمومی کشور اجرا می‌شود.
۱۷۲۰۰ برنامه توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در هفته کتاب برگزار می شود.
۳ استان فعال در برگزاری برنامه‌های هفته کتاب که بیشترین تعداد برنامه‌ها را در این ایام برگزار می‌کنند به ترتیب عبارتند از استان‌های فارس، اصفهان و خوزستان
۱۰۰۰ قصه‌گو در هفته کتاب برنامه قصه‌گویی در کتابخانه‌های عمومی دارد.