به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، آیت‌الله سید مرتضی پسندیده از روحانیون برجسته بود. او در محافل مذهبی و سیاسی ایران پیش از انقلاب اسلامی و در جریان نهضت اسلامی نقش داشت. آیت‌الله پسندیده در روستای خمین به دنیا آمد و تحصیلات دینی خود را در قم و اصفهان ادامه داد و در کنار تحصیل علوم حوزوی، به مبارزات سیاسی نیز علاقه‌مند شد. آیت‌الله پسندیده سال‌های اولیه زندگی‌اش را در دوران پرجنب‌وجوش مشروطه سپری کرد؛ دورانی که تأثیر عمیقی بر شکل‌گیری شخصیت مبارز او داشت. شرایط اجتماعی و سیاسی آن دوران و روحیه حق‌طلبی که در خانواده‌اش به‌ارث‌رسیده بود، او را از نوجوانی باسیاست و چهره‌های برجسته صدر مشروطیت پیوند داد. در زمان اشغال ایران توسط متفقین، پسندیده با خرید و ذخیره غلات و ارزاق برای تأمین نیازهای قوای اشغالگر مخالفت کرد که این اقدام موجب شد برای او پرونده‌سازی کنند و او را به خمین تبعید کنند. باوجود این، پس از پیگیری‌ها، این حکم غیرقانونی لغو شد. پس از تصویب قانون متحدالشکل شدن لباس در دوره رضاخان، او نیز مانند بسیاری دیگر از روحانیون تحت‌فشار قرار گرفت، اما با جوازی که به دلیل داشتن اجازه اجتهاد از علمای نجف دریافت کرد، توانست لباس روحانیت خود را حفظ کند.
بنابر روایت پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، پس از تبعید امام، آیت‌الله پسندیده مسئولیت تأمین و پرداخت شهریه طلاب امام را بر عهده گرفت و با کمک مالی به خانواده زندانیان سیاسی و تبعیدشدگان به تداوم حمایت از امام کمک می‌کرد. او در ادامه فعالیت‌هایش، برای ارتباط بیشتر انقلابیون با امام تصمیم گرفت به قم مهاجرت کند؛ مهاجرتی که با هماهنگی امام و از طریق سید احمد خمینی به او ابلاغ شد. حضور او در قم به ایجاد ارتباط نزدیک انقلابیون با امام در نجف و فرانسه کمک بسیاری کرد، تا جایی که رژیم پهلوی او را تهدیدی جدی دانسته و برای سه سال به شهر انارک تبعید کرد، اما او به‌رغم این حکم غیرقانونی به قم بازگشت. پس از پیروزی انقلاب، آیت‌الله پسندیده فعالیت سیاسی چندانی نداشت؛ اما در شرایط حساس، به‌حکم وظیفه شرعی و ملی، نامه‌هایی خطاب به امام خمینی و سایر مسئولان می‌نوشت و توصیه‌های خود را ارائه می‌کرد. او باوجود جایگاه علمی و سابقه مبارزاتی، تنها به وکالت شرعی امام بسنده کرد و بدون هیچ ادعایی، همان روال ساده پیشین را ادامه داد. این عالم وارسته سرانجام در ۲۲ آبان ۱۳۷۵ پس از عمری بیش از یک قرن و مبارزه‌ای طولانی در راه حق و دفاع از مردم درگذشت و پیکرش در حرم حضرت معصومه (س) در قم به خاک سپرده شد.
نامه آیت‌الله پسندیده به امام خمینی در مورد اتفاقات خونین ناشی از فعالیت حزب خلق مسلمان در تبریز در سال ۵۸ است. پس از پیروزی انقلاب، با حمایت ضمنی شوروی و تحریک آمریکا (که اسناد آن پس از اشغال سفارت آمریکا منتشر شد)، دولت بعثی عراق طرح تجزیه ایران را با شعار خودمختاری و پشتیبانی از نیروهای ضدانقلاب در کردستان دنبال کرد. این نیروها شامل گروه‌های مختلفی از سلطنت‌طلبان (از جمله سالارجاف، اویسی، و بختیار)، حزب دموکرات، و گروهک‌های کمونیستی و مائویستی مانند فدائیان خلق، پیکار، و کومله بودند. در این میان، حزب خلق مسلمان که از حمایت آیت‌الله شریعتمداری برخوردار بود و توسط برخی از رهبران خود، از جمله مقدم مراغه‌ای و حسن نزیه، هدایت می‌شد، حرکتی مشابه را در آذربایجان ترتیب داد. این اقدامات به تصرف چندساعته رادیو و تلویزیون و برخی دیگر از مراکز در تبریز منجر شد. هرچند که هر دو توطئه با هوشیاری مردم، پیش‌مرگان مسلمان کرد و با فرمان بسیج امام خمینی و شجاعت شهید چمران در کردستان و در آذربایجان نیز در روزهای نخستین با قیام گسترده مردم تبریز و سایر شهرهای آذربایجان خنثی شد. این اقدام مردم به عقب‌نشینی بسیاری از طرف‌داران آیت‌الله شریعتمداری و اعلام جدایی اکثریت اعضای شورای مرکزی حزب خلق مسلمان از این حزب انجامید.
در بحبوحه این حوادث، آیت‌الله پسندیده در یادداشتی که به دفتر امام خمینی ارسال کرد، ضمن اشاره به آمادگی مردم تبریز برای مقابله با حزب خلق مسلمان، از اطلاعات موثق خود درباره جلسه هماهنگی گروهک‌های ضدانقلاب در کردستان با این حزب برای ایجاد درگیری خونین در تبریز چنین گزارش داد:
شرح متن سند:
«... گفته‌اند که چند نفر کشته اگر داشته باشید ما به کمک خواهیم آمد و مطابق مذاکرهای دیگر؛ باید در میاندوآب و منطقة ارومیه مراقبت به عمل آید که کردها نتوانند تبریز بروند و آقای حسنی رفتنشان از ارومیه به تبریز مضر است و به عقیده آقای مدنی صلاح نیست – باید آقای حسنی ارومیه را مواظبت کنند و از رفتن کردها جلوگیری کنند تبریز مردم با آقای شریعتمداری نوعاً موافق نیستند و عدول می‌نمایند – در تلویزیون تبریز و رادیو اخلال می‌شود و بعضی مأمورین مورد اطمینان نیستند از تبریز مردم اجازه حمله می‌خواهند و آقای مدنی مخالف زدوخورد هستند و حق دارند. مدتی قبل عریضه کردم که مراقبت از راه‌های ورود به تبریز به عمل آید چرا عمل نشد... روز اربعین نقشه دارند و برنامه برای تبریز و قم و تهران دارند رادیو باید اعلام کند که حزب خلق مسلمان به تحریک بعضی قصد دارند در تهران و قم و تبریز آشوب کنند...»
۲۹۲۱۹