ایام فاطمیه فرصتی است برای بازخوانی سیره نورانی حضرت فاطمه زهرا(س). بانویی که پیامبر عظیم‌الشأن اسلام(ص) در فضیلت و جایگاه ایشان می‌فرمود: «فاطمه پاره تن من است». نه تنها در این ایام که همیشه باید از آموزه‌های گرانبهای ایشان در عرصه خانواده بهره ببریم؛ چرا که حضرت زهرا(س) با سیره‌ای سرشار از احترام، محبت، ایثار و همدلی، الگوی کامل و بی‌نظیری از زندگی خانوادگی است. متأسفانه در دنیای امروز شاهد اخبار تلخی از خشونت‌های خانگی و بحران‌های خانوادگی هستیم که دل‌ها را به درد می‌آورد. این فجایع نشان می‌دهد در جوامع ما، روابط خانوادگی به نقطه‌ای بحرانی رسیده‌اند که منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیر می‌شود؛ در حالی که سیره حضرت زهرا(س) بهترین داروی این دردهای اجتماعی است.
در این راستا در گفت‌وگویی با استاد معصومه ظهیری، دبیر ستاد راهبری زن و خانواده حوزه‌های علمیه خواهران سراسر کشور، به تحلیل و بررسی چگونگی به کارگیری آموزه‌های حضرت زهرا(س) در مواجهه با چالش‌های خانوادگی و اجتماعی امروز پرداختیم. ایشان بر این نکته تأکید کردند که سیره فاطمی نه تنها به عنوان یک الگوی فردی بلکه به عنوان راه حلی جامع و پیشگیرانه در مقابله با بحران‌های خانوادگی و خشونت‌های خانگی می‌تواند به کار آید. به گفته ایشان، درک و ترویج این سیره در فضای جامعه و خانواده‌های امروزی نقشی مؤثر در کاهش آسیب‌ها و بهبود روابط انسانی ایفا خواهد کرد.
فاطمه زهرا(س)؛ الگویی از عصمت و اخلاق در زندگی
استاد ظهیری در ابتدا با اشاره به اینکه تمامی ابعاد زندگی حضرت زهرا(س) برای ما درس‌آموز است، می‌گوید: حضرت فاطمه زهرا(س) به عنوان بهترین الگو؛ از اوان کودکی که در کنار پیامبر اکرم(ص) بود و نقش‌های مختلف ایشان در خانه نبوت به عنوان حمایتگر و سنگ صبور پیامبر(ص) و... آن قدر مورد محبت پیامبر(ص) قرار داشت که پیامبر(ص) او را پاره وجود خود می‌نامید. حضرت زهرای مرضیه(س) همواره در مسیر جلب رضایت الهی قدم برداشت. همان طور که در آیه ۳۰ سوره بقره آمده است: «إِنِّی جَاعِلٌ فِی الارْضِ خَلِیفَهً» آینه تمام‌نمای صفات الهی در وجود زهرای مرضیه(س) به عنوان تنها زن معصومه جا گرفته و این ویژگی در ایشان به شکل کامل و تمام‌نما وجود داشت. حضرت زهرا(س) تنها زن معصوم در کنار ۱۳ معصوم از مردان است که در کمال عصمت و طهارت در این خاندان قرار گرفته است.
ایشان اضافه می‌کند: سبک زندگی حضرت زهرا(س) همواره جلب رضایت الهی بود و در همه ابعاد زندگی خود از آموزه‌های قرآن و دین بهره می‌برد. سیره زندگی فاطمه زهرا(س) آینه تمام‌نمای صفات الهی است. این بانوی بزرگوار در تمام موارد و ابعاد فردی، خانوادگی و کنشگری اجتماعی تلاش می‌کرد سبک زندگی و برنامه‌ریزی او برگرفته از آموزه‌های دین و قرآن باشد. برای نزدیک شدن به چنین شخصیت متعالی باید سرلوحه آموزش‌هایمان، از دوران کودکی تا آموزش‌های عالی و حتی سایر آموزش‌های مسجدمحور، محله‌محور یا رسانه‌های نوشتاری دیداری، شنیداری و... برگرفته از آموزه‌های حضرت زهرا(س) باشد تا نسل‌ها به سبک زندگی‌ای که جلب رضایت الهی و اخلاق‌مداری را در پی دارد، روی بیاورند.
فاطمه(س)؛ جامع اخلاق و رفتار انسانی در دنیای امروز
دبیر ستاد راهبری زن و خانواده تصریح می‌کند: باید شخصیت حضرت زهرا(س) را به صورت جامع و کامل به جامعه معرفی کنیم. اکنون شاهد هستیم هر فردی به دلخواه یا سلیقه خود بخشی از زندگی ایشان اعم از عبادت، همسرداری، تربیت فرزند، دفاع از ولایت و یا کنشگری اجتماعی و... را معرفی می‌کند در صورتی که باید آن حضرت(س) به صورت یکپارچه و در یک قالب جامع مطرح شود تا از غفلت نسبت به جامعیت شخصیت حضرت زهرا(س) جلوگیری شود؛ چرا که این غفلت برای ما خسران و زیان به همراه می‌آورد. این امر نیاز به پژوهش‌هایی به‌روز و مطابق با سلایق و ذائقه نسل جدید با ادبیات روشن دارد.
ظهیری بیان می‌کند: پیامبر اسلام(ص) که خود بهترین الگوی انسانی است، از حضرت زهرا(س) به عنوان نزدیک‌ترین فرد به خود یاد می‌کند. حضرت زهرا(س) از هر جهت چه در خلق و چه در خُلق، شبیه‌ترین فرد به پیامبر گرامی اسلام(ص) است. به بیانی دیگر معرفی حضرت زهرا(س) به جامعه یعنی معرفی پیامبر(ص) و اخلاق پیامبر(ص) به انسان‌ها. پیامبری که مظهر خلق نیکو است و جاذبه‌های اخلاقی ایشان به حدی بود که حتی دشمنان نیز تحت تأثیر حسن خلق و جاذبه‌های اخلاقی او قرار گرفته و او را می‌ستودند. حسن‌خلق، مدارا با مردم، دل‌رحمی، ایثار و گذشت و... بخشی از ویژگی‌های مهمی است که لازم است در جامعه ترویج شود. همان طور که در زندگی پیامبر(ص) و حضرت زهرا(س) مشاهده می‌کنیم، اخلاق نیکو و جاذبه‌های اخلاقی اساس رابطه انسان‌ها با یکدیگر است. ما باید این ویژگی‌ها را در زندگی روزمره خود پیاده کنیم و آن را به نسل‌های آینده آموزش دهیم.
نمونه اخلاق، ایثار و انسانیت برای نسل جدید
این استاد حوزه و دانشگاه به اهمیت نهاد خانواده نیز اشاره کرده و توضیح می‌دهد: رکن مهمی که انسان باید آرامش، اسکان و پرورش را در آن تجربه کند، فضای خانواده است اما متأسفانه با تغییرات اجتماعی و فرهنگی و پس از مدرنیته و پست مدرنیته، بنیان خانواده آسیب دیده و فردگرایی به شدت در جامعه رشد کرده است. این تغییرات موجب شده است افراد نتوانند نقش خود را به درستی در خانواده ایفا کنند. باید به یاد داشته باشیم که حضرت زهرا(س)، همسری وفادار و مادری دلسوز و تربیت‌کننده بود و در خانه نبوت، فضای محبت و حمایت برقرار بود. این الگویی است که لازم است در خانواده‌ها ترویج شود. افسوس که امروزه خشونت‌های خانگی و مشکلات خانوادگی در فضای خانواده افزایش یافته و این نیاز به توجه جدی دارد. همان طور که رهبر معظم انقلاب بارها در فرمایشات و رهنمودهایشان اشاره کرده‌اند، خشونت علیه زنان بیشتر در فضای خانواده رخ می‌دهد و باید در این زمینه کارهای حمایتی و بازدارنده انجام شود. از این رو در کنار قوانین حمایتی و بازدارندگی باید آموزش‌های زندگی به همه و به طور خاص نسل جوان داده شود، آموزش‌هایی مهارت‌محور از جمله نحوه برخورد با مشکلات، مدیریت خشم و تقویت روحیه صبر و ایثار. همچنان که حضرت فاطمه زهرا(س) با الفاظ خود حضرت امیرالمؤمنین(ع) را می‌ستود و ایشان را مدیر خانه می‌دانست یا فرزندانش را با عبارت‌های زیبایی مانند قره عینی و یا ثمره فؤادی خطاب می‌کرد؛ باید در محیط خانواده با همسر و فرزندان برخورد کنیم.
خانم ظهیری با ابراز تأسف از بروز خشونت‌ها و بداخلاقی‌های خانگی می‌گوید: در خانواده‌ها آستانه تحمل پایین آمده است. بخشی از آسیب‌ها تحت تأثیر جریان‌های اقتصادی و اجتماعی و بخش دیگری هم به خاطر عدم آموزش‌هاست. ما مهارت‌های زندگی را باید از دوره پیش از دبستان برای نسل‌ها شروع کرده و با تمرین و تکرار آموزش دهیم و همان طور که سلامت جسمی و بهداشت را آموزش می‌دهیم باید برای یادگیری سلامت روانی هم تلاش کنیم. در کنار آموزش‌ها لازم است رسانه‌ها و نهادهای اجتماعی فضای خشونت را در جامعه رواج نداده و آن را عادی‌سازی نکنند. تولید محتواهایی که خشونت و پرخاشگری را ترویج می‌کند، از اخبار گرفته تا فیلم‌ها و... باید محدود شود و در عوض محتوای مثبت و تربیتی ترویج شوند.
ضرورت قانون‌گذاری مؤثر و حمایت از زنان در سایه سیره فاطمی
این فعال حوزه زنان و خانواده تأکید می‌کند: مهم‌ترین مسئله‌ای که می‌تواند بازدارندگی داشته باشد، قانون است. شارع مقدس اسلامی قصاص را برای بازدارندگی قرار می‌دهد، در صورتی که اصل بر عفو گذاشته شده است. قوانین باید بازدارنده باشند و این قوانین در مقاطع و سنین مختلف آموزش داده و تبلیغ و ترویج شوند. مسئله بعدی قوانین حمایتی است. وقتی فردی احساس می‌کند اگر فردی به قتل رسید، پس از پرداخت دیه هیچ اتفاقی برایش نمی‌افتد و شاید مدتی کوتاه بازداشت شود و بعد به زندگی عادی برگردد؛ بسیار اثر بدی دارد و در مورد زنان بدتر است زیرا جایگاه مادری و زن بودن در هر جامعه‌ای به دلیل لطافت‌های روحی و آسیب‌پذیری بیشتر باید با قوانین حمایتی مورد توجه مثبت قرار گیرد. اما متأسفانه در کشور ما قوانین مرتبط با رفع خشونت علیه زنان و حفظ کرامت و حمایت آنان در برابر خشونت؛ دولت به دولت و مجلس به مجلس دست به دست می‌شود. از دولت به قوه قضائیه، از قوه قضائیه به مجلس و از مجلس به شورای نگهبان و در نهایت نیز همچنان مسکوت باقی مانده است. در جامعه و اذهان عمومی اینکه ما نتوانسته‌ایم یک قانون و لایحه را پس از سال‌ها به سرانجام برسانیم، خشونت‌های خانگی و خشونت نسبت به زنان را عادی جلوه می‌دهد. بنابراین باید محل فرار از قانون را به اشکال مختلف ببندیم. علاوه بر بازدارندگی قانون باید جنبه حمایتی آن هم پررنگ و نظارت بر حسن اجرای قانون نیز انجام شود. قوانین باید متناسب با شرایط انواع خشونت‌ها؛ روحی، روانی، ترس، عسر و حرج، فیزیکی و... جامع و کامل باشد. ما بازدارندگی و جزا مطابق با جرم و نظارت بر حسن اجرای قوانین را مطالبه‌گر هستیم.
استاد ظهیری در پایان ابراز امیدواری می‌کند: از آنجایی که حضرت زهرا(س) بهترین و جامع‌ترین الگو برای تمام افراد جامعه است، امیدواریم با ترویج سیره حضرت زهرا(س) و پیروی از ایشان، اصلاً و یا کمتر شاهد صحنه‌های خشونت‌های خانگی و تعدی نسبت به زنان کشورمان باشیم. باید چتر حمایتی خود را نسبت به نیمی از پیکره جامعه داشته باشیم و جامعه‌ای با امنیت روحی، روانی و اجتماعی برای همه افراد به ویژه زنان بسازیم.