با روی کار آمدن دولت چهاردهم در ایران، نگاه‌های بسیاری متوجه سیاست‌های جدید و نحوه مدیریت روابط با کشورهای منطقه، به‌ویژه عربستان، شده است. در این راستا، سفر اخیر محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان، به عربستان سعودی نقطه عطفی در این مسیر تلقی می‌شود و پیامدهای مهمی در آینده روابط دو کشور خواهد داشت.
اهداف و دلایل سفر عارف به عربستان
سفر محمدرضا عارف به عربستان دارای ابعاد و اهداف مختلفی بوده است. این سفر، نخستین سفر رسمی یک مقام بلندپایه ایرانی به عربستان پس از چند سال تنش و دوری دیپلماتیک است و نشانه‌ای از تغییر رویکرد ایران نسبت به کشورهای منطقه و عربستان سعودی در دولت چهاردهم محسوب می‌شود. از مهم‌ترین اهداف این سفر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. تقویت مناسبات اقتصادی: یکی از محورهای اصلی مذاکرات عارف با مقامات عربستانی، توسعه همکاری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری مشترک در بخش‌های نفت، گاز، و انرژی‌های تجدیدپذیر بوده است. با توجه به بحران‌های اقتصادی جهانی و نیاز کشورهای منطقه به تنوع‌بخشی به منابع درآمدی خود، به نظر می‌رسد که دو کشور به دنبال یافتن راهکارهایی برای همکاری‌های متقابل و افزایش مبادلات تجاری هستند.
2. بهبود تعاملات سیاسی و امنیتی: سیاست‌های خارجی و امنیتی ایران و عربستان در سال‌های اخیر با چالش‌های مختلفی همراه بوده و اختلافاتی در زمینه‌هایی چون سیاست‌های منطقه‌ای و نفوذ در کشورهای همسایه به وجود آمده است. یکی از موضوعات مهم مطرح‌شده در دیدارهای عارف با مقامات سعودی، کاهش تنش‌های سیاسی و امنیتی و بهبود تعاملات در منطقه بوده است.
3. ارتقای مناسبات فرهنگی و اجتماعی: ایران و عربستان به عنوان دو قدرت اسلامی در منطقه، می‌توانند در زمینه‌هایی مانند گردشگری مذهبی و توسعه برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی، همکاری‌های سازنده‌ای داشته باشند. با بازگشایی مجدد سفارتخانه‌ها و تسهیل صدور ویزا برای زائران، این سفر به عنوان اولین گام در این جهت دیده می‌شود.
سیاست‌های تحریمی آمریکا و برخی کشورهای غربی علیه ایران، یکی از عوامل موثر در محدودیت‌های اقتصادی و سیاسی این کشور است. با وجود تمایل عربستان برای همکاری با ایران، فشارهای بین‌المللی بر ایران ممکن است چالش‌هایی را در مسیر تحقق این اهداف به وجود آورد.
چشم‌انداز آینده
با توجه به تحولات اخیر، به نظر می‌رسد که دو کشور ایران و عربستان به‌تدریج به سمت بهبود روابط حرکت می‌کنند. دولت چهاردهم، با اتخاذ سیاست‌های متعادل‌تر و تأکید بر دیپلماسی، تلاش دارد تا تعاملات سازنده‌تری با همسایگان خود داشته باشد و در عین حال از مزایای اقتصادی و سیاسی چنین روابطی بهره‌مند شود. ادامه گفت‌وگوهای دیپلماتیک، برگزاری جلسات مشترک و پیگیری توافقات اقتصادی و فرهنگی، می‌تواند به تقویت مناسبات دو کشور و ایجاد ثبات در منطقه کمک کند.
در مجموع، سفر محمدرضا عارف به عربستان یک نقطه شروع برای بهبود روابط میان ایران و عربستان سعودی است و می‌تواند به عنوان الگویی برای همکاری‌های آینده دو کشور در دولت چهاردهم عمل کند.
∎