به گزارش ایلنا به نقل از ستاد خبری سی‌ودومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، محمد عارف نویسنده، انسان‌شناس، کارگردان و مدرس دانشگاه است. او سابقه عضویت در شورای عالی شانزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت را هم در کارنامه خود دارد و برای فیلم «روز تولد تو» نامزد دریافت قلم طلایی سینمایی بین‌المللی شده است.
عارف تاکنون هشت اثر در زمینه انسان‌شناسی و هنر به رشته تحریر درآورده است که عناوین برخی از آن‌ها ازین قرار است: «کمیجان، سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها»، «باران و بوران»، «درخت گیان؛ آیین‌های نمایشی بومی قوم ارمن در ارمنستان»، «شور شیرین» و «خاک خنده ریز».
به مناسبت هفته کتابی دیگر با این انسان‌شناس و متخصص حوزه ادبیات نمایش گفت‌وگوی داشته‌ایم.
عارف با اشاره به اینکه فرهنگ، در ادبیات ایران و جهان از گستره و ژرفایی به قدمت آفرینش انسان برخوردار است، گفت: خداوند در گاهنبار ششم که انسان را آفرید دو بال اندیشه و احساس را هم به وی داد که بتواند بشر و طبیعت را به اوج معرفت برساند. در واقع تنها باشنده‌ای که همزمان با فرهنگ آفریده شده انسان است. انسان خردورز از آغاز آفرینش در تلاش بوده که جهان را بستری امن برای آرامش و بهروزی خود و دیگر باشندگان قرار دهد و این میان با تکیه بر روش‌ها و ابزارهای گوناگونی از جمله هنرهای هفت‌گانه، توانسته است به همبستگی اجتماعی و همدلی مردم نائل شود.
وی افزود: علمدار این نهضت هنری بشری در برابر حوادث طبیعی، موسیقی بوده که به وجود آورنده رابطه‌ای نمادین بین مردم، با مردم و بین مردم با طبیعت بوده است که به مرور زمان به فرهنگ و ادبیات شناخته شده است. ادبیات و کتاب در گام چهارمِ تکامل گرایی انسان، موجد زبان مشترک انسان‌ها در جهان شده و بدون هیچ مانعی مرزها را برداشته به وفاق، همدلی و همراهی انسان‌ها اهتمام ورزیده است. بنابراین کتاب و اهمیت رویدادی بنیادین مانند هفته کتاب همواره رسالت والای خود را در توسعه مهر و ادب گماشته است.
عارف با اشاره به نقش رویدادهایی مانند هفته کتاب در توسعه و ترویج کتابخوانی گفت: به نظر من هر انسان میانسالی می‌تواند یک کتابخانه بزرگ ملی باشد. بنابراین نمی‌توان رابطه بین مردم و کتاب را یکسو قلمداد کرد. کتاب آینه تمام نمای هستی است و انسان به همان اندازه که هر روز نیازمند نان تازه، هوای تازه و آب تازه است، محتاج کتاب هم هست. انسان خردورز در بی‌نیازی به ثروت می‌رسد و کتابخوانی انسان را بی‌نیاز می‌کند. در واقع دانایی توانایی است. آدم دانا هم می‌داند و هم می‌پرسد. اما انسان نادان، نه می‌داند و نه می‌پرسد. بنابراین گسترش کتابخوانی و نشر کتاب‌های انسان‌ساز از مهم‌ترین رسالت فرهنگ ملی هر جامعه است.
نویسنده کتاب «درخت گیان» ادامه داد: شواهد نشان می‌دهد که «مردم با فرهنگ» و «فرهنگ با مردم» هرگز اجازه پایداری هر پدیده غیرادبی را نمی‌دهد. کم کاری رسانه‌ها و از همه مهمترعدم مطالعات مردم‌شناسی، خسارات جبران‌ناپذیری را به پیکر نحیف و زیبای کتاب در ایران زده است، اما نیاز همیشگی مردم به آموزش و پرورش در قلمرو اندیشه و احساس، مانع نابودی کتاب شده و خواهد شد.
عارف همچنین با اشاره به اینکه جامعه‌ای که از کتاب گریزان شود، محکوم به تکرار تجربه‌های تلخ تاریخی است، گفت: جامعه‌ای که کتاب نمی‌خواند و تاریخ و فرهنگ و ادب و هنر ملی خود را نمی‌شناسد، محکوم به تجربه‌های تلخ روزگار خواهد شد. رسالت رسانه‌ها در بهروزی بشر با کارکردهای پنهان و آشکار کتاب، به‌عنوان خوراک روح، متمایز بر خوراک جسم است و رسانه باید این را بداند. در حال حاضر نیز صدها راه درست برای گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جامعه وجود دارد. اگر این راه‌ها رعایت شود بسیاری از بزه‌ها، نزاع‌ها، قتل‌ها و تمردهای فرهنگی از جامعه رخت بر می‌بندد.
نویسنده کتاب «خاک خنده ریز» به ارائه راهکارهایی در راستای ثبات کتابخوانی در یک جامعه پرداخت و ادامه داد: اگر دانایان در راس امور مملکت باشند فرهنگ کتاب و کتابخوانی به سرعت جاری می‌گردد و هزینه‌های اجتماعی مردم به حداقل می‌رسد. اسکندر مقدونی پس از قتل‌عام مردم و نابودی میراث فرهنگی ایران، لباس ایرانی پوشید و داماد داریوش شد ولی هیچ آرامشی نداشت. او نامه‌ای به استاد خود ارسطو نوشت که با این که دانایان پارس را کشته‌ام، اما هنوز آرامش ندارم ارسطو در پاسخ نوشت: ای اسکندر، تو با کشتن چند دانا در سرزمین دانایان، پیروز نخواهی شد. ایران سرزمین فرهنگ و ادب و تمدن است. برگرد! این بود که اسکندر تمام شد و ایران برقرار!
عارف در پایان اشاره کرد: به امید روزی که کتاب در سبد هر خانوار ایرانی، در راس قرار گیرد و شکوه نشر به حداعلای خود برسد. همچنین انشالله رابطه متقابل بین جوامع نشر با رویکرد انسان‌شناسی کتاب بر پایه نیازها و نهادها شکل بگیرد.
سی‌ودومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «خواندن برای همدلی» از بیست‌وسوم تا سی‌ام آبان (۱۴۰۳) برگزار می‌شود.