به گزارش رکنا، قرص متفورمین یکی از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین داروهای درمانی در مدیریت دیابت نوع 2 است. این دارو نه تنها در کنترل سطح قند خون در بیماران مبتلا به دیابت موثر است، بلکه برای درمان برخی شرایط دیگر مانند پیش‌دیابت و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) نیز کاربرد دارد. برای دیدن فیلم متفورمین چیست؟ در اینجا کلیک کنید.
متفورمین در قالب قرص به بیماران تجویز می‌شود و به دلیل اثرات مثبت آن بر کاهش گلوکز خون، به عنوان یکی از داروهای اصلی درمان دیابت شناخته می‌شود.
متفورمین چیست؟
متفورمین یک داروی خوراکی است که در درمان دیابت نوع 2 استفاده می‌شود. این دارو به کاهش تولید گلوکز در کبد، افزایش حساسیت بدن به انسولین و کاهش جذب گلوکز از روده کمک می‌کند. به این ترتیب، میزان قند خون در بدن کاهش یافته و کنترل بهتری بر روی سطح گلوکز خون به دست می‌آید.
کاربردهای اصلی متفورمین
درمان دیابت نوع 2: متفورمین مهم‌ترین داروی خوراکی برای درمان دیابت نوع 2 است. این نوع دیابت زمانی رخ می‌دهد که بدن به درستی از انسولین استفاده نمی‌کند یا انسولین کافی تولید نمی‌کند. متفورمین با کاهش تولید گلوکز در کبد و افزایش حساسیت بدن به انسولین به تنظیم قند خون کمک می‌کند.
پیش‌دیابت: متفورمین گاهی برای افرادی که در معرض دیابت نوع 2 هستند (پیش‌دیابت) تجویز می‌شود تا از پیشرفت این بیماری جلوگیری کند. این دارو در کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در این افراد موثر است.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک که دچار مقاومت به انسولین هستند، متفورمین می‌تواند به بهبود حساسیت به انسولین و تنظیم سطح قند خون کمک کند. این دارو همچنین می‌تواند علائم PCOS مانند ناباروری و اختلالات قاعدگی را بهبود بخشد.
کاهش وزن در دیابت نوع 2: متفورمین در برخی از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. این اثر معمولاً به دلیل کاهش جذب گلوکز و بهبود سوخت و ساز بدن است.
چگونه متفورمین کار می‌کند؟
متفورمین با چندین مکانیزم مختلف در بدن عمل می‌کند:
کاهش تولید گلوکز در کبد: یکی از اثرات اصلی متفورمین کاهش تولید گلوکز در کبد است. این دارو باعث می‌شود که کبد کمتر گلوکز تولید کند، که به کاهش سطح قند خون کمک می‌کند.
افزایش حساسیت به انسولین: متفورمین حساسیت بدن به انسولین را افزایش می‌دهد. این امر موجب می‌شود که سلول‌های بدن بهتر از انسولین استفاده کنند و گلوکز به راحتی وارد سلول‌ها شود.
کاهش جذب گلوکز در روده‌ها: متفورمین باعث کاهش جذب گلوکز از روده‌ها به خون می‌شود، که به کنترل سطح قند خون کمک می‌کند.
عوارض جانبی متفورمین
متفورمین معمولاً برای اکثر افراد بی‌خطر است، اما ممکن است عوارض جانبی خاصی ایجاد کند:
مشکلات گوارشی: شایع‌ترین عوارض جانبی متفورمین شامل تهوع، استفراغ، اسهال، نفخ شکم و درد معده است. این عوارض معمولاً در ابتدای مصرف دارو رخ می‌دهند و با مصرف آن همراه با غذا کاهش می‌یابند.
اسیدوز لاکتیک: یک عارضه جانبی نادر ولی جدی است که زمانی اتفاق می‌افتد که سطح اسید لاکتیک در بدن بسیار بالا رود. این وضعیت می‌تواند تهدیدی برای زندگی باشد و در صورت مشاهده علائم آن مانند درد عضلات، ضعف شدید، تنفس مشکل، سردرگمی و خستگی شدید، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
نکات مهم هنگام مصرف متفورمین
استفاده همراه با غذا: برای کاهش عوارض گوارشی، بهتر است متفورمین همراه با غذا مصرف شود.
نظارت بر عملکرد کلیه‌ها: افرادی که مشکلات کلیوی دارند باید با احتیاط از متفورمین استفاده کنند. این دارو می‌تواند در افرادی که عملکرد کلیه ضعیف دارند عوارض جانبی جدی‌تری ایجاد کند.
نوشیدن آب: مصرف مایعات کافی در حین استفاده از متفورمین بسیار مهم است، زیرا این دارو می‌تواند باعث کاهش سطح آب بدن شود.
مراقبت از اسیدوز لاکتیک: مصرف متفورمین در افرادی که مشکلات کلیوی دارند یا از داروهای خاصی استفاده می‌کنند که عملکرد کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند، باید با احتیاط انجام شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر پس از شروع مصرف متفورمین علائم جدی مانند درد شدید عضلات، ضعف، مشکلات تنفسی یا سردرگمی مشاهده کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
در صورت بروز علائم گوارشی شدید یا طولانی‌مدت، باید مصرف دارو را با پزشک خود بررسی کنید.
جدول قرص متفورمین و مقایسه با برخی دارو های مشابه دیابت نوع 2 :
| ویژگی | متفورمین | گلی بن کلامید (Glibenclamide) | ازآکرین (Acarbose) | سیتاگلیپتین (Sitagliptin) |
|---|---|---|---|---|
| گروه دارویی | داروی کاهش‌دهنده قند خون (Biguanides) | سولفونیل‌اوره‌ها (Sulfonylureas) | مهارکننده‌های آلفا-گلوکوزیداز | مهارکننده‌های دیپپتیدیل پپتیداز-4 (DPP-4) |
| نحوه عملکرد | کاهش تولید گلوکز در کبد، افزایش حساسیت به انسولین | افزایش ترشح انسولین از پانکراس | کاهش جذب گلوکز در روده‌ها | افزایش سطح هورمون‌های کاهش‌دهنده قند خون |
| موارد استفاده | درمان دیابت نوع 2، پیش‌دیابت، PCOS | درمان دیابت نوع 2 | درمان دیابت نوع 2 | درمان دیابت نوع 2 |
| عوارض جانبی رایج | مشکلات گوارشی (تهوع، اسهال، نفخ) | هیپوگلیسمی (کاهش قند خون)، افزایش وزن | نفخ، اسهال، مشکلات گوارشی | سردرد، سرگیجه، مشکلات گوارشی |
| اثر بر وزن | ممکن است به کاهش وزن کمک کند | ممکن است باعث افزایش وزن شود | معمولاً بی‌اثر بر وزن | معمولاً بی‌اثر بر وزن |
| مصرف همراه غذا | همراه با غذا برای کاهش عوارض گوارشی | همراه با غذا برای کاهش خطر هیپوگلیسمی | همراه با غذا برای کاهش عوارض گوارشی | می‌توان بدون غذا مصرف کرد |
| آغاز اثر | معمولاً طی چند روز تا هفته‌ها | سریع‌تر از متفورمین | به تدریج، ممکن است چند هفته طول بکشد | طی چند ساعت |
| گروه هدف (مناسب برای) | بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2، پیش‌دیابت، زنان با PCOS | بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 | بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 | بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 |
| هزینه | معمولاً ارزان و در دسترس | نسبتاً ارزان | کمی گران‌تر از متفورمین | گران‌تر از متفورمین |
توضیحات بیشتر:
متفورمین دارویی است که معمولاً برای درمان دیابت نوع 2 تجویز می‌شود. این دارو با کاهش تولید گلوکز در کبد و افزایش حساسیت به انسولین عمل می‌کند.
گلی بن کلامید (گلی بن کلامید) از دسته سولفونیل‌اوره‌ها است که با افزایش ترشح انسولین از پانکراس به کاهش قند خون کمک می‌کند، اما می‌تواند باعث هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) شود.
ازآکرین با کاهش جذب گلوکز در روده‌ها به کنترل قند خون کمک می‌کند و بیشتر برای افرادی که با گلوکز بالا پس از غذا مواجه هستند، تجویز می‌شود.
سیتاگلیپتین دارویی است که با مهار آنزیم DPP-4 باعث افزایش سطح هورمون‌های کاهش‌دهنده قند خون می‌شود. این دارو معمولاً نسبت به متفورمین گران‌تر است و اثرات جانبی کمتری دارد.
این جدول مقایسه‌ای می‌تواند به شما کمک کند تا تفاوت‌ها و شباهت‌های این داروها را بهتر درک کنید.
نتیجه گیری
قرص متفورمین یک داروی حیاتی برای درمان دیابت نوع 2 است که به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند. این دارو علاوه بر دیابت نوع 2، برای پیشگیری از این بیماری در افراد در معرض خطر و درمان مشکلات مرتبط با سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز کاربرد دارد. با این حال، مصرف متفورمین باید تحت نظر پزشک و با رعایت دستورالعمل‌های دقیق انجام شود تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود.