در اتفاقی کم سابقه که نگاه ناظران سیاسی را به سوی خود کشاند، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح عربستان سعودی دیروز در صدر هیأتی بلندپایه از مقامات نظامی این کشور، ضمن سفر به تهران با همتای ایرانی خود دیدار و در مورد مسائل مد نظر طرفین به رایزنی و تبادل نظر پرداخت. توسعه دیپلماسی دفاعی و گسترش همکاری‌های دو جانبه از جمله محورهای اصلی گفت و گوی ارتشبد «فیاض بن حامد الرویلی» با سرلشکر «محمد باقری» عنوان شده است.
گفتنی است؛ آذر ماه سال گذشته سرلشکر باقری در تماس تلفنی با خالد بن سلمان وزیر دفاع عربستان، لزوم ارتقاء سطح همکاری‌های دفاعی طرفین و همفکری در مسائل مهم جهان اسلام را مورد تاکید قرار داد. لذا اتفاق مذکور در بعد توسعه مناسبات نظامی میان ایران و عربستان و تلاش ها برای اجرایی‌سازی طرح امنیت جمعی درون منطقه‌ای با مشارکت کشورهای همسایه در خلیج‌فارس و غرب آسیا حائز اهمیت است. همچنین این رخداد در حالی صورت می گیرد که خاورمیانه به واسط اقدامات رژیم صهیونیستی در آستانه انفجار قرار گرفته و لذا این محور هم می تواند جزو مسائل مورد رایزنی باشد.
اعتمادسازی لازمه ایجاد چتر امنیتی در منطقه
محسن پاک آئین دیپلمات پیشین کشورمان در گفت و گو با قدس، در تحلیل رخداد اخیر، گفت: حضور ارتشبد «الرویلی» در تهران، در گام نخست می تواند در چارچوب سیاست جمهوری اسلامی ایران برای تقویت روابط با همسایگان، تاکید بر اشتراکات و پرهیز از اختلافات میان دو کشور باشد. از سوی دیگر ملاقات دو فرمانده بلندپایه نظامی می تواند نشان دهنده سطح میزان اعتماد متقابل میان ریاض و تهران باشد.
وی مسئله امنیت در حوزه خلیج فارس را یکی از مهمترین دغدغه های ایران در طول چهار دهه اخیر دانست و افزود: مقامات تهران همواره معتقد هستند باید امنیت منطقه توسط کشورهای حاضر در این پهنه تامین شود چراکه تجربه گذشته نشان داده که حضور بیگانگان و دول غربی و فرا منطقه ای نمی تواند تضمینی برای آرامش و صلح شد. لازمه این کار اعتمادسازی است که از سوی جمهوری اسلامی آغاز شده و دیگر کشورهای اسلامی و برادر هم باید با پیوستن به این روند و توسعه همکاری های چتر امنیتی منطقه ای را گسترش دهند. در این راستا می توان امیدوار بود که دیدار مقامات ارشد دو کشور اسلامی تاثیرگذار منطقه یعنی ایران و عربستان سعودی، طلیعه ای برای تقویت این گفتمان مد نظر جمهوری اسلامی و گامی مهم برای استقرار صلح و امنیت در خلیج فارس بدون حضور کشورهای اروپایی و آمریکا باشد.
پاک ایین در انتها با اشاره به تحولات منطقه تصریح کرد: این روزها جنایات رژیم صهیونیستی در فلسطین و لبنان، منطقه را ابستن تحولات مهمی کرده است. احتمالا یکی از محورهای مهم رایزنی طرفین این مسئله است. جمهوری اسلامی همواره تلاش هایی برای برقرار آتش بس در غزه انجام داده و طبیعتأ این گونه دیدارها در جهت استقرار صلح در منطقه بسیار مفید و ارزنده خواهد بود. ضمن اینکه نباید فراموش کرد که در شرایط فعلی منطقه مفهوم امنیت به امری زیربنایی تبدیل شده است چرا که تشدید تخاصم ها می تواند حتی بر موضوع صدور نفت و گاز کشورهای عربی هم اثر بگذارد و همین نکات است که پایتخت های عربی را به شدت نگران کرده و آنها به دنبال فرار از گرفتاری در چنین وضعیتی هستند.
سعودی حامل پیام آمریکاست؟
اما جعفر قنادباشی این سفر را از زاویه دیگر مورد ارزیابی قرار داد و عنوان کرد: برخی حضور مقام بلندپایه سعودی در کشورمان را در راستای گسترش همکاری های نظامی تعبیر می کنند ولی واقعیت این است که این اقدام را باید بیشتر در چارچوب مسائل منطقه و رایزنی در موضوع لبنان و غزه دانست.
این کارشناس ارشد مسائل منطقه و دیپلمات پیشین کشورمان معتقد است سفر روز گذشته رئیس ستاد کل نیروهای مسلح عربستان در راستای اظهار حس نیت و تبادل نظر در موضوعات مختلف صورت گرفته و طبیعتأ می تواند زمینه ساز حل برخی از مشکلات منطقه و رایزنی درباره مسائل لبنان و غزه باشد چراکه در حال حاضر کشورهای عربی در صدد اجماع با ایران هستند تا بتوانند در برابر جنایات رژیم صهیونیستی به وحدت دست یابند.
حضور قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی عراق در تهران که روز گذشته و همزمان با سفر ژنرال سعودی انجام شد نیز مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته است. وی در پاسخ به این پرسش که همزمانی حضور دو مقام ارشد نظامی و امنیتی عربی در تهران به موضوع تحولات منطقه یا میانجیگری بغداد میان تهران و ریاض مربوط است گفت: برخی معتقد هستند حضور این دو مقام ارشد نظامی و امنیت می تواند پیامی از سوی کاخ سفید و در خواست از تهران برای عدم پاسخ به شرارت رژیم صهیونیستی باشد اما معمولأ این مسائل توسط دیپلمات ها صورت می گیرد و از طرف دیگر جمهوری اسلامی ایران در موضوع تمامیت و تجاوز رژیم صهیونیستی به کشورمان به هیچ دولیت توافق نخواهد کرد و به زودی شاهد انتقام وعده صادق ۳ خواهیم بود. ضمن اینکه درباره میانجیگری هم باید گفت قبل از برقراری مناسبات میان تهران و ریاض، دولت عراق همواره بعنوان نقش میانجی میان ایران و سعودی را بازی می کرد اما امروز دیگر نیازی به ایفای این نقش توسط بغداد وجود ندارد. به نظر سفر مقام عراقی به تهران بیشتر به شرایط منطقه و اقدامات ترکیه در مرزهای عراق باز می گردد.
سفر «الرویلی» ربطی به مسئله انتخابات آمریکا ندارد
برخی حضور مقام ارشد نظامی عربستان در تهران، آن هم در فاصله کمی پس از انتخابت دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا را به نگرانی سعودی از این مسئله و تلاش ریاض برای مدیریت تنش با جمهوری اسلامی مربوط می دانند. اما یکی دیگر از کارشناس مسائل منطقه ضمن رد این گزاره معتقد است سفر «الرویلی» به پایتخت کشورمان هیچ ارتباطی به مسئله انتخابات آمریکا ندارد چراکه مناسبات طرفین از زمان توافق پکن آغاز شده است.
محمد رضا مرادی در این باره اظهار داشت: اگر خواسته باشیم این مسئله را به انتخابات آمریکا ربط دهیم طبیعتأ نتیجه ای برعکس به دست خواهد آمد چراکه بازگشت دوباره ترامپ به کاخ سفید برای بن سلمان می تواند یک پشتوانه قوی لحاظ می شود تا در این راستا ریاض را نسبت به کشورهای همسایه به خصوص ایران بی نیاز سازد.
وی تصریح کرد: دیدار مقامات نظامی ایران با عربستان سعودی در سطح روسای ستاد کل نیروهای مسلح بیشتر در راستای تحولات منطقه از جمله موضوع غزه و لبنان باز می گردد، امروز هر دیداری دیپلماسی و نظامی که در کشورهای مسلمان و اسلامی منطقه روی می دهد راه یابی به روزنه ای برای برقراری صلح و آتش بس در غزه است اما حضور الرویلی در کشورمان مشورت و هم افزایی ریاض با قدرت اول منطقه یعنی جمهوری اسلامی است.
مرادی گریزی به میزبانی نخستین نشست «ائتلاف برای راه حل دو دولتی» در عربستان زد و افزود: ریاض ۱۶ و ۱۷ آبان میزبان نشستی بین‌المللی برای پیشبرد «راه حل دو دولت» و با هدف پایان دادن به بحران میان فلسطینی‌ها و اسرائیل بود. هرچند که این طرح در سپتامبر گذشته از طرف کشورهای عربی، اسلامی و شرکای اروپایی شکل گرفت اما بیشتر در سال ۲۰۰۲ در دوره ملک عبدالله طرح دودولتی مطرح شده بود که امروز ریاض به خصوص بن سلمان قصد دارد آن را به سرانجام برساند و این اقدام می تواند خوش رقصی سعودی ها برای واشنگتن و مقدمه ای برای طرح آبراهام ترامپ در منطقه باشد که جمهوری اسلامی ایران به شدت با این طرح مخالف است .
این کارشناس مسائل منطقه در انتها اظهار داشت: البته سفر ژنرال عربستان به ایران نشانه شکست رژیم صهیونیستی برای ایجاد شکاف در محور مقاومت و همچنین محور محافظه کار عربی یعنی عربستان، امارات، قطر و کویت تلقی شود چراکه اگر طوفان الاقصی در منطقه شکل نمی گرفت ما شاهد شدت گیری پروژه عادی سازی اعراب با رژیم صهیونیستی بودیم.