گجت نیوز: شاید برایتان جالب باشد که بدانید جنگنده اف ۳۵ لایتنینگ ۲ که یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای جنگی دنیاست، در کجا و توسط چه کسانی ساخته شده است.
امروزه جنگنده‌های رادارگریز و پنهان کار، نقش موثری در دفاع از حریم هوایی کشورهای مختلف ایفا کرده و کشورهای مختلف برای طراحی و توسعه آن‌ها، بودجه‌های کلانی در نظر می‌گیرند. در حال حاضر بهترین هواپیماهای جنگی که می‌توان یافت، F-۳۵ لایتینگ ۲ و F-۲۲ رپتور هستند که هر دو را ایالات متحده آمریکا ساخته است.
در کنار آمریکا باید به نیروی هوایی روسیه و ناوگان این کشور اشاره کرد که جنگنده‌های قدرتمندی نظیر سوخو 35 و انواع دیگر آن را دارد. امروز می‌خواهیم نگاهی مختصر به پیشینه ساخت یکی از مهم‌ترین جت‌های جنگی سرنوشت ساز در نبردهای خونین بپردازیم و آن F-35 Lightning II است.
سازندگان جنگنده اف ۳۵ لایتنینگ ۲ و مکان ساخت آن
از زمانی که اف 35 در سال 2006 میلادی به خدمت ارتش کشورهای مختلف و به ویژه آمریکا درآمد، نقش کلیدی و اساسی خود را به عنوان یکی از المان‌های قدرت نیروی هوایی جهان به عهده گرفت. این هواپیمای چندمنظوره برای خدمت در ارتش ایالات متحده و متحدان آن در ناتو طراحی شده و زاده برنامه جوینت استرایک فایتر (JSF) است.
یکی از اهداف طراحی و تولید مشترک این جنگنده، تقویت یگان‌های هوایی عضو ناتو و کاهش کلی هزینه‌های تحقیق و توسعه و در نتیجه ساخت بود. از اکتبر سال جاری تا به امروز، بیش از هزار فروند جنگنده اف ۳۵ لایتنینگ ۲ تحویل ارتش آمریکا داده شده و یک میلیون ساعت پرواز به ثبت رسیده است. از جمله کشورهای عضو این برنامه می‌توان به آمریکا، بریتانیا، اسرائیل، یونان و ژاپن اشاره کرد.
شاید نتوان به طور قطعی گفت که اف ۳۵ لایتنینگ ۲ پیشرفته‌ترین جت جنگنده جهان است، اما قطع به یقین باید ادعا کرد که می‌توان روی این هواپیما در آسمان حساب زیادی باز کرد. این جنگنده چندمنظوره با قابلیت‌های پنهان کاری که آن را در برابر رادار و حسگرهای فوق پیشرفته مصون و مخفی نگه می‌دارد، نیاز هر واحد نظامی است.
انواع مختلفی از F-35 تولید شده که می‌توان به نسخه اختصاصی برای نیروی هوایی با نام F-35A، نمونه ویژه تفنگداران دریایی با نام F-35B و همچنین F-35C اشاره کرد که به منظور نشست و برخاست عمودی روی ناو هواپیمابر طراحی شده است. سوالی که امروز در صدد پاسخ‌دهی به آن هستیم این است: مغزهای متفکر این هواپیمای جنگی چه کسانی هستند و نمونه‌های امروزی در کجا تولید می‌شوند؟
اف ۳۵ لایتنینگ ۲ را چه کسی می‌سازد؟
لاکهید مارتین یکی از شرکت‌های صنایع هوافضا و تجهیزات نظامی ایالات متحده آمریکا است که با چندین دهه تجربه و سابقه، به عنوان پیمانکار منتخب پروژه اف 35 مسئولیت طراحی و توسعه آن را بر عهده داشته است. این کمپانی بزرگ برای اینکه بتواند قابلیت‌های مدنظر کشورهای عضو ناتو را ارائه دهد، با بیش از 1600 تأمین کننده در سراسر جهان همکاری می‌کند تا نام و خاطره F-35 را زنده نگه دارد.
شرکت لاکهید مارتین که طی سالیان دراز فعالیت خود به خاطر تولید جنگنده‌های نمادین شهرت داشت، F-35 را با انواع قابلیت‌ها و تسلیحات مثل بمب‌های هدایت شونده لیزری و رادارهای پیشرفته و سیستم‌های شبکه محور روانه آسمان کرد. طی سال‌های اخیر، این پیمانکار نظامی مشهور نه تنها سرعت تولید خود را کاهش نداده، بلکه توانسته اولین موشک هایپرسونیک پرتاب شده هوایی خود را در 2024 آزمایش کند.
البته سایر پیمانکارانی که در طراحی و توسعه این پروژه دخیل بوده و هستند هم قابل ستایش خواهند بود. شرکت‌های بزرگی نظیر البیت سیستمز، راکول کالینز و… نقش موثری در ارتقای برخی قابلیت‌ها مثل نمایشگر نصب شده روی کلاه خلبان ایفا کرده‌اند. هر یک از کلاه‌های خلبانان اف ۳۵ حدود ۴۰۰ هزار دلار قیمت دارد و امکانات فوق العاده از موقعیت و وضعیت را به سرنشین می‌دهد.
همچنین باید به موتور قدرتمند این جنگنده یعنی F135 اشاره کرد که توسط شرکت معروف پرت اند ویتنی ساخته شده است. طبق ادعای این کمپانی، موتور نسل پنجم آن‌ها در تمام انواع اف 35، 15 برابر ایمن‌تر شده و به لحاظ حرارتی ارتقا یافته است. در مجموع این شرکت پیشرفت‌های زیادی در حوزه ساخت پیشران‌های قدرتمند داشته است.
شرکت‌های سازنده سامانه‌های الکترونیکی و ارتباطی اف ۳۵
یکی دیگر از پیمانکاران مهم در تیم توسعه F-35 شرکت BAE Systems است که طرح‌های نجات جان خلبانان مثل فرار سرنشینان و پشتیبانی از آن‌ها را توسعه داده است. شرکت فوق به علت طراحی و توسعه فناوری نشست و برخاست عمودی (STOVL) به شهرت رسیده و بدنه عقبی، دم افقی و عمودی این جنگنده را می‌سازد. آنچه باعث برتری این جت جنگی می‌شود، تنها تسلیحات آن نیست بلکه سیستم‌های ارتباطی، ناوبری و سامانه‌های پیشرفته آن است. علاوه بر این شرکت BAE Systems سیستم‌های الکترونیکی اف 35 لایتنینگ 2 و لباس خلبانان را طراحی می‌کند.
شرکت بعدی که نقش بزرگی در سیستم‌های مأموریت و نرم افزار برنامه‌ریزی آن فعالیت می‌کند، نورثروپ گرومن است. این شرکت صنایع نظامی و دفاعی موشک‌های هدایت شونده ضد تشعشع F-35، بدنه اصلی، رادارهای آرایه اسکن الکترونیکی فعال و سایر سنسورهای دیگر این جنگنده را تولید می‌کند.
جنگنده F-۳۵ در کجا ساخته می‌شود؟
در ابتدا جنگنده‌های اف 35 در کارخانه نیروی هوایی لاکهید مارتین واقع در فورت ورث تگزاس ساخته می‌شد. این کارخانه همچنین محل تولد بمب‌افکن‌های مهمی نظیر B-24، B-36 و B-58 بود و علاوه بر این طی سال‌های اخیر بعضی از تجهیزات اف 16 در آنجا نگهداری می‌شد.
به هر حال نیازهای دفاعی طی چند سال اخیر منجر به گسترش کارخانه و تأسیسات تولید این جنگنده به منظور رفع نیاز و تقاضا شده است. در مارس 2015، نیروی هوایی ایتالیا خبر از تکمیل اولین اف 35 لایتنینگ 2 در خاک اروپا داد. با این اوصاف نخستین کارخانه تولید F-35 در خاک اروپا و با همکاری شرکت‌های بزرگی مثل Alenia Aermacchi و FACO رقم خورد. در کنار این کارخانه یک مرکز نگهداری و تعمیرات هم ساخته شد.
دو سال بعد، نیروی هوایی ژاپن از اولین هواپیمای جنگی اف ۳۵ رونمایی کرد. این جت جنگی در سال ۲۰۱۷ و در جریان مجمع نهایی صنایع سنگین میتسوبیشی و فاکو در داخل خاک این کشور معرفی شد و تا سال ۲۰۲۴، کارخانه ناگویا شش هواپیما تولید کرد. به هر حال طبیعی است که تکنولوژی پیچیده ساخت چنین جنگنده نسل پنجمی، در مکان‌های مختلفی قرار داشته باشد و شرکت‌های مختلفی در یک پروژه با این حد وسعت، مشارکت کنند.
چرا مکان ساخت اف ۳۵ مهم است؟
معمولا به خاطر حفظ امنیت ملی و مواردی این چنینی، چند دلیل اساسی وجود دارد که اهمیت مکان ساخت جنگنده اف 35 را نشان می‌دهد. در واقع کشورهای مختلف سعی می‌کنند که همواره میزان وابستگی خود را به کشورهای دیگر کم کنند و بدین ترتیب امنیت ملی خود را به مخاطره نیندازند. برای مثال پروژه تولید F-35 به علت قطعاتی که منشأ چینی داشتند برای مدتی به تعویق افتاد.
طراحی و ساخت یک جنگنده یا هر جنگ افزار دیگری در داخل یک کشور، نه تنها منجر به ارتقای مهارت‌های بومی می‌شود، بلکه تسلط آن کشور را روی زنجیره تأمین بیشتر می‌کند و آن‌ها مجبور نمی‌شوند برای دسترسی به یک سلاح خاص، مدت‌ها به دنبال پیمانکاران خارجی باشند.
در نهایت با جت‌های جنگی ساخت آمریکا، واحدهای نظامی این کشور می‌توانند به لحاظ لجستیکی، مزایای زیادی را تجربه کنند. جدای از کاهش هزینه‌های تحویل باید به دسترسی سریع‌تر به قطعات و نگهداری آن‌ها اشاره داشت. برای مثال طبیعی است که آمریکا به خاطر تأخیر در تحویل تعدادی جنگنده اف ۳۵، تزریق بودجه را متوقف کرد.