ورود کشاورزان غیربومی یا مهاجر به لرستان، طی دهه ۹۰ قوت گرفت و هزاران هکتار اراضی بسیار مرغوب این استان به آنها اجاره داده می‌شد تا بی مهابا با کشت محصولات آبدوست و آلودگی خاک به انواع سموم، یکه تاز بهره برداری پرسود از این زمین‌ها باشند.

میدان داری کشاورزان مهاجر در زمین‌های لرستان با گذشت بیش از یک دهه همچنان تداوم دارد و هرچند به گفته مسوولان، آمار دقیقی از آنها در دست نیست، اما در مناطقی که آب و خاک حاصلخیزتری دارد، ردپای این افراد پس از برداشت محصول و عایدی بسیار، در آلودگی خاک به انواع سموم از جمله نیترات، بی رمقی آب‌های زیرزمینی، حفر چاه‌های غیرمجاز و یا برداشت بیش از حد از چاه مشاهده می‌شود.

علاوه بر اینکه افرادی از استان‌های همجوار لرستان در سال‌های گذشته زمین‌های کشاورزی را اجاره می‌کرده و تا حد نابودی منابع استان، کشت و بهره برداری داشته اند حالا در اقدامی جدیدتر، کارگران غیربومی هم برای کار در اراضی لرستان استخدام می‌شوند تا اندک فرصت‌های شغلی باقی مانده در زمین روستاییان و کشاورزان هم نصیب اتباع غیر مجاز و یا نزدیکان افرادی شود که زمین را اجاره کرده اند.

در مواقعی این افراد به دلیل اینکه نیروی کار ارزان و یا از نزدیکان صاحب کار هستند بیشتر از کارگران لرستانی به چشم اجاره کننده‌ها می‌آیند و اینجاست که باید گفت سرمایه‌های طبیعی و فرصت‌های شغلی در لرستانی که همواره در صدر بیکارترین‌ها بوده است یکی پس از دیگری به باد می‌رود.

بررسی ابعاد این فرآیند از مهاجرت روستاییان به شهر‌ها و حتی حاشیه شهر‌های بزرگتر کشور، نبود قانون بازدارنده، اختیارات و حد وظایف دستگاه‌های مرتبط در این مجال نمی‌گنجد، اما همین بس که یکی از اصلی‌ترین دلایلی که لرستان به بهشت کشاورزان مهاجر تبدیل شده، ضعف فرهنگ کار در استان است.

چگونه می‌شود زمین برای یک مالک در استان درآمد نداشته باشد، اما برای کشاورزان مهاجر به منبعی از ثروت تبدیل شود؟ هرچند غیربومی‌ها بی مهابا در استفاده از سموم و منابع آبی دست و دل بازی می‌کنند تا محصول بیشتری را روانه بازار نمایند، اما بی شک کشاورزان استان هم می‌توانند با کار در اراضی مرغوب، به دور از آلودگی و هدررفت منابع و با کمک بخش ترویج کشاورزی، همین محصول را برداشت نمایند.

در حالیکه کشت‌هایی مانند سیب زمینی، کاهو، چغندر و هندوانه با استفاده بی رویه از منابع آبی لرستان توسط غیربومی‌ها کشت می‌شود و کارگران زمین‌های اجاره‌های هم از همان استان‌ها یا تبعه خارجی غیرمجاز هستند، جوانان این منطقه غرق در سراب اشتغال و زندگی در شهر‌های بزرگ، راهی دیار غربت و حاشیه نشین شهر‌های غریب می‌شوند.

بنابر اعلام مرکز آمار ایران لرستان مهاجر فرست‌ترین استان کشور است و به گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری لرستان ۴۰۰ هزار نفر از این استان مهاجرت کرده اند و این یعنی خالی شدن این دیار از سرمایه‌های اجتماعی و انسانی، که قطعا بخشی از این تعداد مربوط به کشاورزان و کشاورز زاده‌هایی است که زمین را دو دستی در اختیار مهاجران قرار داده و خود راهی جای دیگری شده اند.

داشتن نیروی انسانی جوان و توانمند در کنار منابع آبی و زمین‌های حاصلخیز یکی دیگر از داشته‌های لرستان است که به گفته مسوولان، کشاورزی معیشتی و خرده مالکی و البته عدم استقبال نیروی جوان کار از کشاورزی سنتی، تاحدودی این ظرفیت‌ها را بدون استفاده کرده است.

سهم شاغلان بخش کشاورزی کشور ۱۵ درصد، اما ۲۳ درصد شاغلان استان در بخش کشاورزی و این بدان معناست که فرصت‌های این بخش کم نیست، اما مهاجرت مردم استان و اجاره زمین به غیر بومی ها، تا حدودی این فرصت را از دست جوانان لرستانی ربوده است.

حضور کشاورزان غیربومی در لرستان آنقدر عادی شده که با وجود بحران آب و فرسایش سه برابری خاک در استان نسبت به کشور، سال گذشته حمیدرضا حاجی بابایی نماینده مردم همدان در مجلس شورای اسلامی از فرهاد زیویار استاندار وقت لرستان خواست کشاورزان این استان محصولات آب‌بر را در کوهدشت کشت کنند.

به گفته احمد گودرزی معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای لرستان سیب‌زمینی با وجود اینکه کشت ممنوعه اعلام شده است، اما توسط اغلب کشاورزان غیر بومی در این استان انجام می‌شود در حالیکه مهاجران سال‌های پیش در نقاط محدودی از لرستان کشاورزی می‌کردند، اما اکنون در همه نقاط استان مشغول کشت محصولات آب‌بر هستند.

به گفته وی قانونی برای برخورد با کشاورزان غیربومی وجود ندارد و شورای حفاظت منابع آب تنها می‌تواند با مالکان چاه‌های آب فاقد کنتور هوشمند و یا دارای اضافه برداشت، برخورد کند.

رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز در این خصوص به ایرنا می‌گوید: وجود کشاورزان غیربومی در استان امری غیرقابل انکار و ناراحت کننده است، اما آمار دقیقی از تعداد آنها و زمین‌های اجاره‌ای در دست نیست.

سیدعماد شاهرخی با انتقاد از ضعف فرهنگ کار کشاورزی در استان افزود: چطور کار و فعالیت در زمین‌های لرستان برای کشاورز غیربومی بدون خانه و سرپناه به صرفه است، اما برای ما که در خانه خودمان هستیم، نه؟

وی با تاکید بر تقویت فرهنگ کار کشاورزی ادامه داد: زمین، خاک و آبی که در اختیار مهاجران قرار داده می‌شود همان زمینی است که کشاورزان بومی رغبتی برای کشت در آن ندارند چراکه کار کشاورزی به زحمت، تلاش و انرژی زیادی نیاز دارد و برخی افراد ترجیح می‌دهند با فرار از این مراحل، زمین را اجاره دهند، اما دولت هم نمی‌تواند در مورد ملک شخصی کسی تصمیم بگیرد و مانع اجاره آن شود.

وی با بیان اینکه کشاورزان مهاجر با تاراج منابع آب و استفاده بیش از حد سم و کود ازت برای افزایش تولید، خسارت جبران ناپذیری به منابع استان وارد می‌کنند افزود: سهمیه نهاده و کود کشاورزان مهاجر قطع می‌شود و جهاد کشاورزی مسئوليتي در قبال حوادث احتمالی پیش روی کاشت و برداشت ندارد.

شاهرخی در خصوص راه حل اجاره زمین‌ها به شرکت‌های واسط یا تشکل‌های کشاورزی استان به منظور جلوگیری از هدررفت منابع آب و خاک توسط مهاجران گفت: دولت در این امور دخالت ندارد، اما تعاون روستایی شرکت‌هایی دارد که آمادگی اجاره اراضی را دارند و زمین را با دانش فنی کشت می‌کنند.

اخیرا نیز مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری لرستان گفته است بیشترین اشتغال اتباع بیگانه غیرمجاز در فعالیت‌های مربوط به کشاورزی و دامپروری استان مشغول هستند.

به گفته عباس علیشاهیان باتوجه به شرایط و وضعیت استان، بیشتر مشاغل در حوزه کشاورزی و دامپروی بوده که به نوعی سخت است و کارفرمایان تمایل دارند در این فعالیت‌ها از اتباع بیگانه استفاده کنند که این اقدام جرم است.

مدیرکل امنیتی انتظامی استانداری لرستان به حضور کشاورزان غیر بومی در لرستان اشاره کرد و ادامه داد: کشاورزان استان‌های همجوار با کرایه زمین‌های استان از اتباع بیگانه غیرمجاز برای کار در مزارع خود استفاده می‌کنند که در صورت شناسایی، مالکان زمین و کارفرمایان جریمه خواهند شد.

هرچند بر اساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی آمار‌ها بیانگر این است که نیروی کار خارجی شاغل در کشور بیشتر در قالب رسته مشاغل مرتبط با حوزه ساختمان فعالیت می‌کنند و در واقع جمعیت بزرگی از این افراد در پروژه‌های ساختمانی اشتغال دارند، اما در لرستان فرصت‌های دیگری اشغال شده است.

آنطور که رییس اداره توسعه کارآفرینی تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان  می‌گوید بیشترین اتباع غیرمجاز در زیربخش‌های کشاورزی استان بکار گرفته می‌شوند به نحوی که امسال۱۰۰ تبعه را که یک کارفرمای غیربومی از استان‌های همجوار به لرستان آورده و در زمین کشاورزی مشغول کرده بود، شناسایی شدند.

علی اسکندری افزود: نظارت جهاد کشاورزی بر واحد‌های زیرمجموعه از جمله مزارع، گلخانه ها، دامپروری و مرغداری‌ها برای جلوگیری از بکارگیری اتباع غیرمجاز در استان ضروری است چراکه علاوه بر تبعات اجتماعی، فرصت‌های شغلی موجود در این واحد‌ها نیز به صورت غیرقانونی اشغال می‌شود.

منبع:ایرنا