جوان آنلاین: عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس معتقد است توسعه پتروپالایشگاه‌ها، ایران را به سوی یک اقتصاد مقاوم و پویا هدایت می‌کند. این صنعت با تبدیل نفت خام به محصولات متنوع و با ارزش افزوده، نه تنها تحریم‌ها را خنثی می‌سازد، بلکه امکان حضور فعال در بازار‌های جهانی را مهیا می‌کند. با جذب مشارکت بخش خصوصی در احداث پتروپالایشگاه‌ها، کشور می‌تواند به سودآوری بیشتر و استقلال اقتصادی دست یابد، در حالی که نیاز‌های داخلی را نیز تأمین می‌کند.
در برنامه هفتم توسعه، به منظور تقویت اقتصاد و کاهش وابستگی به صادرات نفت خام، مشوق‌های متعددی برای جلب مشارکت بخش خصوصی در توسعه پتروپالایشگاه‌ها در نظر گرفته شده است. یکی از مهم‌ترین این مشوق‌ها، اعطای مجوز تنفس خوراک در سال اول و ایجاد اعتبار ارزی برای تهاتر تجهیزات با نفت خام به میزان ۳۰۰ هزار بشکه در روز است. این سیاست‌ها فرصتی برای کاهش هزینه‌های اولیه و تشویق سرمایه‌گذاران غیر دولتی به ورود به این عرصه فراهم می‌آورد که نه تنها به تقویت زیرساخت‌های صنعت نفت کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز رشد نوآوری و بهره‌وری در این حوزه نیز می‌شود.
یکی دیگر از جنبه‌های جذاب پتروپالایشگاه‌ها، تولید محصولاتی است که به رغم داشتن حجم و وزن کمتر نسبت به نفت خام، از ارزش افزوده بسیار بالایی برخوردارند. این ویژگی باعث می‌شود این محصولات به راحتی در بازار‌های جهانی عرضه شوند و به دلیل تنوع و پیچیدگی، کمتر در معرض تحریم‌های بین‌المللی قرار گیرند. این خصوصیات به توسعه صادرات و تأمین نیاز‌های داخلی کمک می‌کند و به عنوان یکی از راهکار‌های پایدار برای تقویت اقتصاد کشور به شمار می‌رود.
در همین راستا، با هادی قوامی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی و عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات درباره اهمیت توسعه پتروپالایشگاه‌ها توسط بخش خصوصی و نقش مشوق‌های پیش‌بینی‌شده در برنامه هفتم توسعه در جذب سرمایه‌گذاری خصوصی در این حوزه و تأثیرات احتمالی این سیاست‌ها بر اقتصاد کشور به گفتگو نشستیم.
وی با تأکید بر نقش کلیدی بخش خصوصی در این صنعت، به تشریح این موضوع پرداخت که چگونه مشارکت بخش خصوصی در توسعه پتروپالایشگاه‌ها می‌تواند در افزایش درآمد‌های ارزی کشور و کاهش تأثیرات منفی تحریم‌ها مؤثر باشد. همچنین با جزئیات بیشتری راهکار‌های عملی برای حمایت از بخش خصوصی در توسعه زیرساخت‌های پتروپالایشگاهی و تأثیر این اقدامات بر تقویت اقتصاد ملی و کاهش وابستگی به صادرات نفت خام به طور جامع‌تر بررسی شد.
هادی قوامی با اشاره به برخی مشکلات تحریم پذیری صادرات نفت خام خاطرنشان می‌کند: «یکی از اصلی‌ترین چالش‌هایی که اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با آن مواجه بوده، وابستگی شدید به صادرات نفت خام و در عین حال مواجهه با تحریم‌های سختگیرانه بین‌المللی است. این تحریم‌ها باعث کاهش درآمد‌های ارزی و محدودیت در دسترسی به بازار‌های جهانی شده‌اند. در چنین شرایطی، یکی از راهبرد‌های کلیدی که می‌تواند به شکوفایی اقتصادی کشور کمک کند، تغییر مسیر از صادرات مستقیم نفت خام به سمت تبدیل آن به محصولات با ارزش افزوده بیشتر است. این تغییر رویکرد از طریق توسعه و گسترش پتروپالایشگاه‌ها قابل دستیابی است.»
عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس اظهار می‌دارد: «پتروپالایشگاه‌ها فرصتی طلایی برای ایران فراهم می‌کنند تا از منابع طبیعی خود به نحو بهتری بهره‌برداری کند. با توجه به اینکه محصولات پتروپالایشگاهی شامل طیف گسترده‌ای از فرآورده‌ها هستند که در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، تولید مواد شیمیایی، سوخت‌های صنعتی، پلاستیک‌ها و حتی داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، این محصولات به راحتی قابل تحریم نیستند. برخلاف نفت خام که به سرعت شناسایی و تحریم می‌شود، محصولات پتروپالایشگاهی به دلیل گستردگی و پیچیدگی در تولید، شانس بیشتری برای ورود به بازار‌های جهانی دارند.»
وی ادامه می‌دهد: «سرمایه‌گذاری در پتروپالایشگاه‌ها می‌تواند از دو جهت به اقتصاد کشور کمک کند. اولاً با تبدیل نفت خام به محصولات با ارزش افزوده، سودآوری بیشتری به دست می‌آید. نفت خام به تنهایی دارای قیمت پایین‌تری نسبت به فرآورده‌های پتروپالایشگاهی است، اما وقتی به محصولات پیچیده‌تری تبدیل می‌شود، ارزش آن به مراتب افزایش می‌یابد. ثانیاً، تحریم‌ناپذیری کشور افزایش می‌یابد. با تولید محصولات متنوع و عرضه آن‌ها در بازار‌های جهانی، ایران می‌تواند درآمد‌های ارزی خود را بدون مواجهه با تحریم‌ها افزایش دهد.»
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی خاطرنشان می‌کند: «از طرف دیگر، با توسعه پتروپالایشگاه‌ها، کشور می‌تواند نه تنها نفت خود را فرآوری کند، بلکه می‌تواند نفت خام از کشور‌های دیگر خریداری و آن را به محصولات پتروپالایشگاهی با کیفیت تبدیل کند. این امر ایران را در زنجیره جهانی تأمین مواد پتروپالایشگاهی قرار می‌دهد و به جایگاه بین‌المللی کشور در این حوزه کمک می‌کند. همچنین این راهکار به تأمین نیاز‌های داخلی کمک شایانی می‌کند و به جای واردات محصولات پتروپالایشگاهی از خارج، کشور خود می‌تواند این محصولات را تولید و نیاز‌های داخلی را رفع کند. این اقدام نه تنها وابستگی کشور به واردات را کاهش می‌دهد، بلکه هزینه‌های مربوط به دور زدن تحریم‌ها را نیز حذف می‌کند.»
وی می‌افزاید: «علاوه بر این، صادرات محصولات پتروپالایشگاهی به کشور‌های مختلف، تنوع در بازار‌های صادراتی ایران را افزایش می‌دهد. در شرایط فعلی که بسیاری از کشور‌ها و شرکت‌ها از تجارت مستقیم با ایران به دلیل تحریم‌ها اجتناب می‌کنند، محصولات پتروپالایشگاهی امکان نفوذ به بازار‌های جدید را فراهم می‌کنند. این محصولات از کشور‌های همسایه تا بازار‌های اروپایی و آسیایی، جاذبه زیادی دارند و به عنوان فرآورده‌هایی که در صنایع مختلف کاربرد دارند، به راحتی جایگاه خود را
پیدا می‌کنند.»
عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس می‌گوید: «نکته کلیدی دیگر در توسعه پتروپالایشگاه‌ها، اهمیت قیمت‌گذاری منطقی و جهانی محصولات است. فروش این محصولات به قیمت‌های جهانی به جای قیمت‌های دستوری و تعیین شده از سوی دولت، انگیزه بیشتری برای سرمایه‌گذاران خصوصی ایجاد می‌کند. بخش خصوصی می‌تواند با دیدگاه اقتصادی سودآوری به سرمایه‌گذاری در این بخش ترغیب شود و به این ترتیب، پتروپالایشگاه‌ها به یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد کشور تبدیل شوند. این رویکرد نه تنها باعث بهره‌برداری بهینه از منابع نفتی می‌شود، بلکه انگیزه لازم برای بخش خصوصی جهت ورود به این عرصه و توسعه زیرساخت‌ها را فراهم می‌کند.»
هادی قوامی خاطرنشان می‌کند: «تصور کنید کشور قادر باشد روزانه صد‌ها هزار بشکه نفت خام را به فرآورده‌های باارزش پتروپالایشگاهی تبدیل کند. این فرآورده‌ها شامل انواع سوخت‌های پیشرفته، پلاستیک‌های صنعتی، مواد شیمیایی و دیگر محصولات می‌شوند که هم در بازار داخلی و هم در بازار‌های بین‌المللی مشتریان خاص خود را دارند. در واقع، هر بشکه نفت خامی که به این صورت فرآوری می‌شود، از چرخه تحریم‌ها خارج و به عنوان یک محصول ارزشمند وارد بازار می‌شود. به این ترتیب، ایران می‌تواند بدون نیاز به امتیازدهی به قدرت‌های خارجی یا تحمل فشار‌های سیاسی، درآمد‌های خود را افزایش دهد و اقتصاد خود را مقاوم‌تر کند.»
وی ادامه می‌دهد: «بنابراین می‌توان گفت توسعه پتروپالایشگاه‌ها نه تنها یک ضرورت اقتصادی برای کشور است، بلکه به عنوان یکی از ابزار‌های اصلی برای مقابله با تحریم‌ها و افزایش قدرت اقتصادی ایران عمل می‌کند. حمایت از بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه، علاوه بر افزایش سودآوری و کاهش تحریم‌پذیری، به تحقق اقتصاد مقاومتی و خودکفایی کشور نیز کمک می‌کند. این راهبرد می‌تواند ایران را از یک صادرکننده ساده نفت خام به یک تولیدکننده قدرتمند فرآورده‌های پیچیده پتروپالایشگاهی تبدیل کند که جایگاه محکم‌تری در بازار‌های جهانی دارد.»
قوامی در پایان می‌افزاید: «به طور خلاصه توسعه پتروپالایشگاه‌ها، ایران را به سوی یک اقتصاد مقاوم و پویا هدایت می‌کند. این صنعت با تبدیل نفت خام به محصولات متنوع و با ارزش افزوده، نه تنها تحریم‌ها را خنثی می‌سازد، بلکه امکان حضور فعال در بازار‌های جهانی را مهیا می‌کند. با جذب مشارکت بخش خصوصی در احداث پتروپالایشگاه‌ها، کشور می‌تواند به سودآوری بیشتر و استقلال اقتصادی دست یابد، در حالی که نیاز‌های داخلی را نیز تأمین می‌کند. این استراتژی گامی اساسی در تقویت و پویایی اقتصاد ایران است.»
گفت‌وگوی «جوان» با عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس
توسعه پتروپالایشگاه‌ها قدرت اقتصادی کشور را افزایش می‌دهد
مشارکت بخش خصوصی در توسعه پتروپالایشگاه‌ها می‌تواند در افزایش درآمد‌های ارزی کشور و کاهش تأثیرات منفی تحریم‌ها مؤثر باشد
صاحب‌خبر -
∎