جوان آنلاین: در سال‌های اخیر، افزایش چند باره قیمت کود و سموم کشاورزی در طول یک سال، به روال عادی تبدیل شده است. از یک سو واردکنندگان با واردات سموم هندی و چینی نصف ارز را بابت واردات سموم پرخطر حیف و میل و از سوی دیگر تولیدکنندگان داخلی به دلیل عدم‌دریافت مطالبات‌شان از دولت، به افزایش قیمت خودسرانه اقدام می‌کنند. تشکل‌های کشاورزی در شش ماهه نخست امسال به دلیل افزایش چندباره قیمت سم و کود نامه‌های جداگانه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهور، رئیس مجلس و وزیر جهاد کشاورزی ارسال و از نبود نظارت به قیمت‌ها انتقاد کرده‌اند. به گفته رئیس بنیاد ملی گندمکاران، از ابتدای سال۱۴۰۳ قیمت کود ۱۳۲درصد رشد داشته است و کشاورزی که در سال گذشته با ۴۰۰هزار تومان ۱۰۰کیلوگرم کود اوره مورد نیاز زمین خود را تأمین می‌کرد، اکنون با همان ۴۰۰هزار تومان تنها می‌تواند یک کیسه اوره تهیه کند.
افزایش پی‌در‌پی قیمت سم و کود بلای جان کشاورزان شده است. کود‌ها و سموم شیمیایی از جمله نهاده‌های بسیار مهم در تولید محصولات کشاورزی هستند که تغییرات قیمتی آن‌ها می‌تواند به راحتی بخش کشاورزی و تولید مواد غذایی مردم را با چالش جدی روبه‌رو کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد بدون استفاده از کود شیمیایی، برخی محصولات کشاورزی در اکثر مواقع صرفه اقتصادی ندارد و مهم‌تر از آن امنیت غذایی مردم جهان با حذف کود شیمیایی از بخش کشاورزی به خطر می‌افتد، این نگرانی نیز وجود دارد که استفاده از کود شیمیایی نه تنها کیفیت محصولات را پایین می‌آورد که ممکن است به بیماری‌های خطرناکی مانند سرطان دامن بزند، به همین دلیل است که در سراسر جهان قوانین ویژه‌ای درباره میزان مصرف کود شیمیایی در بخش کشاورزی وجود دارد و استفاده بیش از حد مجاز از این نوع مکمل ها، تخلف محسوب می‌شود و حتی پیگرد قانونی دارد.
متأسفانه در ایران کیفیت سم و کود شیمیایی وارداتی و میزان تأثیرگذاری منفی آن بر محصول کشاورزی، چندان رصد نمی‌شود و از همه بدتر قیمتی است که به دست کشاورز می‌رسد.
سم و کود تولید داخل نیز که گفته می‌شود استاندارد قابل قبولی دارد، به دلیل عدم‌پرداخت مطالبات کارخانجات از سوی دولت همواره با افزایش قیمت همراه است.
فعالان بخش کشاورزی از این بی‌نظمی و نابسامانی در بازار سم و کود گله‌مندند و تأکید دارند دولت باید با نظارت بر کیفیت و نوع سموم وارداتی و داخلی کشاورزان را حمایت کند.
از آنجا که بی‌مهری‌های زیادی به کشاورزان در سنوات اخیر شده است از قبیل عدم‌قیمت‌گذاری مناسب محصولات کشاورزی، عدم‌پرداخت بموقع بهای محصولات خصوصاً گندم، قطع برق چاه‌های کشاورزی و افزایش بی‌رویه و بدون حساب و کتاب هزینه‌های تولید، به نظر می‌رسد بازار سم و کود در بخش تولید و واردات به خانه‌تکانی اساسی نیاز دارد که وزیر جهاد کشاورزی باید آن را در اولویت قرار دهد.
کود شیمیایی در ۴ ماه ۲ بار گران شد
رئیس بنیاد ملی گندمکاران طی نامه‌ای به رئیس سازمان بازرسی کل کشور نسبت به افزایش قیمت کود شیمیایی در کشور گلایه کرد.
عطاءالله هاشمی می‌گوید: در چهار ماه نخست امسال (در سال زراعی
۱۴۰۲-۱۴۰۳) دو بار قیمت کود شیمیایی افزایش یافته است؛ مرحله اول ۳۰درصد و مرحله دوم ۱۰۲درصد که مجموعاً ۱۳۲درصد می‌شود. رئیس بنیاد گندمکاران در این خصوص می‌گوید: با توجه به اینکه قیمت محصولات اساسی بالاترین رشدش ۴/۱۷ درصد بوده و در خیلی از آن‌ها نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته‌اند، بنابراین این گونه برخورد با کشاورزان که نقش بسیار تأثیرگذاری در امنیت غذایی حفظ استقلال و اشتغال کشور دارند، در سالی که از طرف مقام معظم رهبری مزین به شعار جهش تولید با مشارکت مردم است، به دور از منطق و انصاف است چراکه ما پیوسته هزینه‌های تولید را با افزایش قیمت نهاده‌ها، ماشین‌آلات، ادوات، حمل‌ونقل، دستمزد‌ها و سود‌های بانکی بالا می‌بریم و بر سر افزایش قیمت محصولات کشاورزی اصرار و پافشاری داریم تا جایی که دیگر کشت برخی محصولات کشاورزی در کشور برای کشاورزان توجیه اقتصادی ندارد.
سمومی که با ارز ترجیحی وارد می‌شود و با ارز گران به دست کشاورز می‌رسد
همچنین رئیس یکی از تشکل‌های کشاورزی در گفتگو با «جوان» در خصوص وضعیت بازار سم و کود می‌گوید: بخش کشاورزی و موضوعات مربوط به واردات و صادرات و حتی تولید متأسفانه درگیر سیستم دلالی و مافیایی شده است. به عنوان مثال مقایسه قیمت سموم، کود‌های شیمیایی و ریزمغزی‌ها در مقایسه با قیمت جهانی بسیار گران به دست فعال بخش کشاورزی می‌رسد. وارد کننده سم و کود، این کالا را با ارز ترجیحی ۲۸ هزارو ۵۰۰ تومانی وارد می‌کند، اما با قیمت ارز ۱۲۰ هزار تومانی به دست کشاورز می‌رسد و منافع چهار تا پنج برابری آن نصیب واردکننده، دلال و سیستم مافیایی می‌شود که با هماهنگی یکدیگر اقدام به واردات کرده‌اند.
وی که نخواست نامش فاش شود، می‌افزاید: در این میان دولت برای حمایت از کشاورز، چند نوع کود و سم را به صورت یارانه‌ای توزیع می‌کند تا قیمت تمام‌شده تولید را کاهش دهد، اما همین توزیع نیز با رانت و فساد همراه است.
این نماینده بخش کشاورزی می‌گوید: در حال حاضر فقط کود اوره به صورت یارانه‌ای توزیع می‌شود، اما رانتی که در بخش توزیع آن وجود دارد، عملاً کمک دولت را بی‌اثر می‌کند. به عنوان مثال، شرکت توزیع‌کننده کود یارانه‌ای با سند‌سازی و خرید و فروش حواله سود کلانی به جیب می‌زند، زیرا کد ملی که در سامانه ثبت می‌شود، اصلاً مشخص نیست که چه کسی است؟ آیا کشاورز است؟ چند هکتار زمین کشاورزی دارد؟ متأسفانه هیچ سازمان و نهادی مشخصات ثبت شده را صحت‌سنجی نمی‌کند، از این رو می‌توان به راحتی با نام هر شخصی حواله کود یارانه‌ای گرفت و در بازار آزاد به چند برابر قیمت فروخت. مثلاً کود اوره را کیسه‌ای (۵۰ کیلوگرم) ۱۹۰ هزار تومان می‌خرند و در بازار آزاد ۷۰۰ هزار تومان می‌فروشند، البته همین کود از کشاورز ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان خریداری می‌شود، از این رو ما تشکل‌ها و فعالان بخش کشاورزی معتقدیم دولت باید یارانه کود و سم را حذف، اما در مقابل روی قیمت خرید تضمینی محصول اضافه کند تا سودش نصیب کشاورز شود، نه دلال.
وی به برخی تخلفات واردکنندگان سم و کود اشاره می‌کند و می‌افزاید: به عنوان مثال برخی واردکنندگان سم و کودی که وارد کرده‌اند، آسیاب و مواد افزودنی به آن اضافه می‌کنند و با تغییر ماهیت کالا و تغییر بسته‌بندی و نام با قیمت بالاتری در بازار داخل می‌فروشند یا صادر می‌کنند.
وی به افزایش چند باره قیمت سم و کود در سال جاری اشاره می‌کند و می‌گوید: کود اوره در بازار آزاد، پارسال کیسه‌ای حدود ۱۱۵ هزار تومان بود. اوایل امسال به ۱۶۰ هزار تومان و در تیر ماه به ۱۹۵ هزار تومان افزایش یافت. تشکل‌ها نامه‌نگاری‌های بسیاری انجام دادند، اما بی‌نتیجه بود و اخیراً نیز مطلع شدم در مهر ماه همزمان با آغاز سال زراعی جدید افزایش قیمت دیگری در سم و کود خواهیم داشت.
اعتراض بنیاد ملی گندمکاران به افزایش نرخ سم و کود
رئیس بنیاد ملی گندمکاران ایران در گفتگو با باشگاه خبرنگاران درباره پیامد‌های افزایش قیمت کود در کشت گندم می‌گوید: ما به افزایش قیمت کود اعتراض و پاسخی که دریافت کردیم، این بود که افزایش قیمت‌ها علی‌الحساب است و برطرف خواهد شد.
عطاءالله هاشمی می‌افزاید: افزایش بهای این نهاده هزینه سنگینی را به کشاورز تحمیل می‌کند و همچنین سبب می‌شود کشاورز مصرف کود را کاهش دهد که این امر کیفیت محصول کشاورزی را پایین می‌آورد. از ابتدای سال۱۴۰۳ قیمت کود ۱۳۲درصد رشد داشته است و کشاورزی که در سال گذشته با ۴۰۰هزار تومان ۱۰۰کیلوگرم کود اوره موردنیاز زمین خود را تأمین می‌کرد، اکنون با همان ۴۰۰هزار تومان تنها می‌تواند یک کیسه اوره تهیه کند.
وی تأکید می‌کند: دلیل این افزایش قیمت ناتوانی دولت در پرداخت مطالبات سال گذشته پتروشیمی‌هاست و شرکت‌های پتروشیمی نیز قیمت‌ها را بالا برده‌اند تا کمتر زیان کنند. بنیاد ملی گندمکاران به رئیس‌جمهوری، رئیس مجلس و وزیر جهاد کشاورزی نامه‌هایی ارسال کرده و خواستار پیگیری این موضوع شده، البته تاکنون پاسخی دریافت نکرده است.
هاشمی می‌افزاید: کشاورزان از ۲۱۰همت خریداری‌شده هنوز ۵۰همت طلبکار هستند و ۱۶۰همت به آن‌ها پرداخت شده و این ۱۶۰همت با مجوزی که مقام معظم رهبری برای برداشت از صندوق توسعه ملی دادند، پرداخت شد و پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه هم در شورای قیمت‌گذاری قول دادند تا پایان شهریور این ۵۰همت باقی‌مانده نیز پرداخت شود.
نظر شما