به گزارش خبرگزاری ایمنا، امروز با ارسال ماهواره چمران ۱ به فضا توسط ماهواره بر قائم ۱۰۰، یک پرتاب موفق دیگر در کارنامه فضایی ایران ثبت شد. این سیزدهمین ماهواره‌ای است که در سه سال اخیر به فضا پرتاب شده است؛ به این بهانه، نگاهی انداخته‌ایم به پرتاب‌های موفق این چند سال که جایگاه ایران را در باشگاه کشورهای فضایی جهان، تثبیت کرده‌اند.
چراغ پرتاب‌های موفق را ققنوس روشن کرد
اولین پرتاب ماهواره در دولت سیزدهم پرتاب موفق ققنوس بود. این ماهواره پس از چند پرتاب ناموفق در تاریخ ۹ دی‌ماه ۱۴۰۰ به‌وسیله ماهواره‌بر سیمرغ وزارت دفاع از پایگاه امام خمینی (ره) سمنان پرتاب شد و به‌عنوان اولین ماهواره ایرانی با موفقیت در مدار ۴۷۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گرفت.
پیش‌بینی سازمان فضایی ایران این بود که ماهواره‌بر سیمرغ بتواند ققنوس را در مداری بالاتر و با سرعتی معادل ۷ هزار و ۶۰۰ متر در ثانیه قرار دهد اما سیمرغ نهایتاً توانست با سرعت ۷ و ۳۵۰ متر در مدار ۴۷۰ کیلومتری قرار گیرد که دستاوردی مهم در صنعت فضایی کشور محسوب می‌شود زیرا تا پیش از آن ماهواره‌های ایرانی نهایتاً در مدار ۲۵۰ کیلومتری از زمین دست قرار گرفته بودند. ویژگی مهم دیگر این پرتاب این بود که برای اولی بار در تاریخ کشور هم‌زمان با ققنوس ۲ ماهواره مکعبی هم در این پرتاب بود که تجربه‌ای بسیار مهم برای پرتاب‌های بعدی به شمار می‌رفت.
تصاویر ماهواره‌ای که در اختیار عموم قرار گرفت
سه ماه بعد در دوم اسفندماه هم‌زمان با اعیاد شعبانیه سازمان فضایی ایران در خبری اعلام کرد که ماهواره «نور ۲» با ماهواره‌بر قاصد سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران با موفقیت در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار گرفته است.
ماهواره نور ۲ ماهواره‌ای سنجشی و مخابراتی است، این ماهواره چند ماه پس از قرارگیری در مدار توانست اولین داده‌ها و تصاویر را به مرکز داده ارسال کند، وظیفه اصلی ماهواره نور ۲ شناسایی و تصویربرداری از زمین است و تصاویر آن در اختیار عموم مردم قرار می‌گیرد.
گرچه تصاویری که توسط ماهواره نور ۲ به زمین مخابره می‌شود دقتی در حدود ۱۰ تا ۱۵ متر دارد اما دستاوردی تجربی برای ساخت سایر ماهواره‌های سنجشی در کشور محسوب می‌شود.
تصاویر خیام در اختیار عموم قرار گرفت
سال فضایی ۱۴۰۱ مردادماه آغاز شد، ماهواره ۶۰۰ کیلویی سنجش از راه دور «خیام» به سفارش سازمان فضایی ایران توسط یک شرکت روسی ساخته و با ماهواره‌بر روسی سایوز از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان پرتاب و در مدار ۵۰۰ کیلومتری از زمین قرار گرفت. البته داده‌های این ماهواره به مرکز کنترل فضایی سازمان فضایی ایران در ماهدشت کرج مخابره می‌شود.
وظیفه اصلی ماهواره خیام جمع‌آوری اطلاعات و تصاویر از سطح زمین به‌دقت یک متر بوده و در ۶ حوزه کشاورزی، محیط‌زیست، بلایای طبیعی، تغییرات شهری، پایش منابع آبی و اکتشافت معدنی است و تا امروز تصاویر بسیاری از مختصات اماکن مذهبی همچون حرم حضرت علی (ع)، مکه مکرمه، وضعیت آبگیری سد کهیر و رودخانه هیرمند و همچنین گزارشاتی از روند آتش‌سوزی در هور عراق مخابره کرده است مخابره کرده است.
اخیراً نیز سازمان فضایی اعلام کرد امکان ثبت درخواست برای دریافت تصاویر ماهواره‌ای خیام برای اشخاص حقیقی و حقوقی فراهم شده است و متقاضیان با ثبت اطلاعات دقیق خود از این تصاویر استفاده کنند.
بلوک‌های انتقال مداری مسیر دستیابی به مدارهای بالاتر را فراهم می‌کند
اولین پرتاب‌های موفق ماهواره‌های زیرمداری در پاییز ۱۴۰۱ انجام شد. ویژگی مهم «سامانه بلوک انتقال مداری» این است که واسطه قرارگیری ماهواره در مدارهای هستند و هدف از پرتاب آنها کاهش هزینه و اجتناب از ساخت حامل‌های غول‌پیکر و مصرف سوخت بسیار است. این پرتاب گام مهمی برای دستیابی به مدارهای مختلف با استفاده از سوخت جامد در ماهواره‌بر بود که راه را برای پرتاب ماهواره ناهید هموار می‌کرد.
یکی از این ماهواره‌های زیرمداری ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ نیروی هوافضای سپاه بود که با موفقیت در مدار قرار گرفت. همچنین بلوک انتقال مداری سامان نیز که برای جابه‌جایی ماهواره در بین مدارهای مختلف زمین استفاده می‌شود با موفقیت در مدار قرار گرفت و تست‌های خود را با موفقیت پشت سر گذاشت.
«نور ۳» کاملاً ایرانی در مدار قرار گرفت
۵ مهرماه سال ۱۴۰۲ ماهواره فوق‌سبک تصویربرداری «نور ۳» با ماهواره‌بر ایرانی قاصد به فضا پرتاب شد و در مدار ۴۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت. این ماهواره می‌تواند بادقت بالایی تصویربرداری کند و به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارد بسیار موردتوجه است.
اولین ویژگی نور ۳ این است که به‌صورت دستی از زمین کنترل می‌شود یعنی متخصصان ایرانی می‌توانند به این ماهواره فرمان دهند که به سمت کدام ایستگاه زمینی چرخیده یا از کدام نقطه تصویربرداری کند. ویژگی دیگر این ماهواره استفاده از فناوری «تراسترهای فضایی» است، این ویژگی کمک می‌کند که متخصصان بتوانند تغییراتی در ارتفاع و جهت ماهواره از روی زمین ایجاد کنند.
سومین ویژگی این ماهواره نیز این است که پژوهشگران ایرانی بر روی آن «حسگر ستاره» نصب کرده‌اند، عموماً وضعیت ماهواره‌هایی که این حسگر را ندارند نسبت به زمین دقتی در حد نیم درجه و یک درجه است اما نصب این حسگر ماهواره را بادقت صدم درجه توجیه و به سمتی که اپراتور روی زمین می‌خواهد، هدایت می‌کند.
۱۰ سال وقفه و دستاوردی مهم برای فضانوردان آینده کشور
۱۰ سال زمان برد تا سازمان فضایی ایران به کمک دانشمندان خود جدیدترین کپسول زیستی با وزن ۵۰۰ کیلوگرم را با پرتابگر «سلمان» و به‌سلامت به زمین بازگرداند.
کپسول‌های زیستی ابزاری هستند که موجود زنده را به فضا می‌رسانند تا شرایط زیست را برای انسان در مدت زمانی که در فضا است، فراهم کنند، مهم‌ترین دلایلی که از کپسول‌های زیستی برای تست‌ها استفاده می‌شود وجود تشعشعات زیاد در فضا، اختلاف دماهای بالا و افت فشار شدید هوا است و نمونه‌های زیستی گزارش‌های خوبی را در اختیار متخصصان قرار می‌دهد تا شرایط ارسال فضانورد را بررسی کنند.
بر همین اساس، عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات دولت سیزدهم اعلام کرده بود: یک برنامه ۵ ساله داریم برای این که به نقطه‌ای برسیم که بتوانیم با کپسول زیستی ایرانی یا با پرتابگر ایرانی بتوانیم شاهد حضور فضانورد ایرانی در فضا باشیم.
«ثریا» رکورد ارتفاع پرتاب ماهواره در ایران را شکست
ماهواره ثریا در آخرین روز دی‌ماه ۱۴۰۲ به‌وسیله ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» پرتاب و در مدار ۷۵۰ کیلومتری از زمین قرار گرفت. این ماهواره نزدیک به ۵۰ کیلوگرم وزن داشته و ابعاد آن کمتر از یک مترمربع است.
وظیفه اصلی ثریا بررسی آزمون عملکرد و قابلیت اعتماد زیرسامانه‌های ماهواره‌ای بود و باید وضعیت ارتباطات ایستگاه‌های زمینی با ماهواره را بررسی کند، در این ماهواره فناوری‌هایی همچون لینک ارتباطی مخابراتی، حسگرهای تعیین موقعیت، زیرسامانه تعیین توزیع و توان، تجهیزات سخت‌افزاری و ساختارهای نرم‌افزاری مدیریت حالت‌های مختلف و پنل‌های خورشیدی بازشونده در جهت تأمین بهینه توان ماهواره قرار گرفته است.
مهدا: یک پرتاب و ۳ ماهواره، گامی بزرگ برای پرتاب‌های چندگانه
۸ بهمن ماه ۱۴۰۲ برای اولین بار در کشور یک پرتابگر توانست ماهواره مهدا و دو نانوماهواره کیهان ۲ و هاتف ۱ را از پایگاه امام خمینی (ره) را در مدار قرار دهد.
ماهواره مهدا ماهواره‌ای تحقیقاتی است که مراحل طراحی، ساخت، تجمیع و آزمون آن در پژوهشگاه فضایی ایران انجام و نانوماهواره‌های کیهان ۲ و هاتف ۱ نیز توسط شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایران) طراحی و آماده پرتاب شدند.
مهدا، ماهواره ۳۲ کیلوگرمی از سری ماهواره‌های سبک‌وزن پژوهشگاه فضایی ایران بوده و هدف آن آزمایش زیرسامانه‌های توسعه‌یافته ماهواره‌ای است.
«چمران ۱» آغاز روند ثبت رکوردهای جدید فضایی در کشور
ماهواره «چمران - ۱» که صبح امروز توسط ماهواره بر «قائم ۱۰۰» با موفقیت پرتاب شد و در مدار ۵۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت، نخستین سیگنال‌های خود را ارسال کرد.
ماهواره تحقیقاتی «چمران - ۱» توسط گروه فضایی صنایع الکترونیک ایران (صاایران) با همکاری و مشارکت پژوهشگاه هوافضا و شرکت‌های خصوصی دانش‌بنیان طراحی و ساخته شده است.
این ماهواره حدود ۶۰ کیلوگرم وزن دارد و مأموریت اصلی آن تست سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای اثبات فناوری مانور مداری در ارتفاع و فاز است.
ارزیابی زیرسامانه پیشرانش گاز سرد در سامانه‌های فضایی و عملکرد زیرسامانه‌های ناوبری و کنترل وضعیت از مأموریت فرعی ماهواره چمران ۱ به شمار می‌رود.
گفتنی است، هر چند برنامه‌ها فضایی ایران در دولت نهم و دهم آغاز و با برتاب موجود زنده به اوج خود رسید اما متأسفانه در دهه ۹۰ عملاً این صنعت به حالت نیمه‌تعطیل در آمد و نهایتاً با چند پرتاب ناموفق همچون ماهواره دوستی و سیمرغ به کار خود پایان داد، با روی کار آمدن دولت سیزدهم و برگزاری اولین جلسه شورای‌عالی فضایی دوباره صنعت فضایی ایران جان دوباره گرفت و پرتاب‌های موفق یکی پس از دیگری آغاز شد.