جوان آنلاین: فیلم اول عادل تبریزی اثر استانداردی بود. او سینما را میشناسد و قطعاً تفکر سینمایی دارد. در گیجگاه با یک شوق و ذوق سینمایی مواجه بودیم که باعث میشد فیلم دلنشین باشد، اما فیلم دوم تبریزی به دور از تفکر سینماییاش است به طوری که حتی با دیدن تیزر فیلم مُفت بَر هم باور کردنی نبود که این فیلم را تبریزی ساخته باشد. اساساً معتقدم این فیلم حاصل جریان ضدسینمایی دو تهیهکنندهاش است، آثاری که در دهه ۸۰ علیخانی و فرحبخش تهیه کردهاند مانند مفتبر بودند، فیلمهای معروف به شانه تخممرغی که ربطی به سینما ندارند تجاریاند و عقبتر از فیلمفارسی! مفتبر هم با همین رویه ساخته شده اثری که نه فیلمنامه دارد، نه خط روایی منسجم. فیلم با یک طرح ساخته شده و موقعیتهای لاغر و بیجانی در آن دیده میشوند که کمدی نمیسازند.
چگونه تبریزی حاضر شده تا در فیلمش از رقص و آواز استفاده شود. کسی مانند رضا بابک با آن همه سابقه هنری چگونه راضی میشود در چنین فیلمی بازی کند. فکر میکردیم دوره چنین فیلمهایی گذشته است که مفتبر اکران شد. فیلمی که از فسیل و شهرهرت هم ناتوانتر است. فیلم آنقدر از نداشتن فیلمنامه و خط روایی رنج میبرد که کارگردان مجبور میشود از سکانسهای رقص و آواز بهرهگیری کند، به همین جهت سروشکل فیلم مبتدیانه و سطحی است. چیدمان موقعیتهایش نمیتواند از مخاطب خنده بگیرد، چراکه کمدیاش کار نمیکند و کارگردان تلاشی برای ایجاد ژانر کمدی نکرده و زمانی که فیلمنامهای وجود نداشته باشد، قطعاً ژانر هم پدید نمیآید.
وقتی قصهای وجود نداشته باشد و شخصیت شکل نگیرد فیلم چه چیزی برای عرضه به مخاطب دارد، به همین دلیل است که مفتبر نمیتواند اندازه یک فیلم سینمایی باشد. اگرچه تبریزی در بعضی از سکانسها سعی داشته مهارتهای کارگردانیاش را در پلان گرفتن و اندازه نما حفظ کند، این تلاش احساس میشود، اما کافی نیست. او بیشتر از فیلمی مثل مفتبر مهارت سینمایی دارد، این را در فیلم اولش ثابت کرده، اما حالا در فیلم دومش سعی داشته به بدنه سینما و جریان کمدیهای مبتذل نزدیک شود و این میتواند ضعف فرهنگ سینمایی ما باشد که کارگردانی از علایق سینماییاش فاصله میگیرد تا بتواند مسیر دیده شدن را زودتر طی کند.
مفتبر حتی نمیتواند اثری عامهپسند باشد، بهطوریکه حتی مختصات سینمای عامهپسند را هم ندارد. اگر فیلم در بعضی سکانسها خندههای کوتاهی از مخاطب میگیرد صرفاً به دلیل نوع بازی حامد بهداد است و بعضی از دیالوگهایی که او میگوید. معتقدم مفتبر یک حامد بهداد خوب دارد و این شاید تنها نکته مهم فیلم باشد که بار اصلی فیلم به دوش بهداد است. رفتار دیوانهگونهاش و نوع تیپسازیاش درست ایفا شده و در بیشتر سکانسهای فیلم، حامد بهداد حضور دارد، حتی واکنشهای جدید از او در بازیگری میبینیم، چراکه در این اواخر او در چند فیلم بازیهای تکراری داشت، اما در مفتبر توانسته در دو نقش در دو تیپ مختلف بازی کند. این میتواند مهمترین نکته فیلم مفتبر باشد، اما یک بازیگر تا کجا میتواند فیلم را جلو ببرد؟! اگر عادل تبریزی این فیلم را با یک فیلمنامه منسجم میساخت و از رقص و آوازهایش کم میکرد، میتوانست اثری کمدی درباره اختلاس و قاچاق کالا بسازد که چه بسا این جابهجایی کاراکتر هم میتوانست جذابیت خاص خودش را داشته باشد، اما در شرایط کنونی مفتبر اثری است که به دلیل فقدان فیلمنامه تلف شده و بیشتر از اینکه کمدی باشد و لحظات کمدی خلق کند، میخواهد فیلمفارسی باشد. در پلان به پلان فیلم حتی تیتراژ آغازین و پایانی این علاقه به فیلمفارسی را میشود حس کرد که اساساً در این برهه جواب نمیدهد.
سینمای ایران این مراحل را طی کرده است و باید رو به جلو حرکت کند. زمانی که فیلمی مانند مفتبر ساخته میشود، یعنی سینمای ایران در حال درجا زدن است و نمیتواند اثری تأملبرانگیز تولید کند.
یک فیلمفارسی تمامعیار مثل «مفت بر»
چگونه تبریزی حاضر شده تا در فیلمش از رقص و آواز استفاده شود. کسی مانند رضا بابک با آن همه سابقه هنری چگونه راضی میشود در چنین فیلمی بازی کند. فکر میکردیم دوره چنین فیلمهایی گذشته است که مفتبر اکران شد.
صاحبخبر -
∎