از منظر قرآن کریم

قرآن به روشنی دستور می‏دهد که به بستگان و خویشاوندان پیامبر گرامی(ص) مودت بورزید‏. مسلماً یکی از راه‏های ابراز علاقه به خاندان رسالت، حفظ و بزرگداشت حرم‌ آنان است. به دلیل همین ابراز احساسات و نشان دادن عشق و علاقه به اهل بیت(ع) شیعیان همواره سعی کرده‏اند که ارزنده‏ترین و با ارزش‏ترین فلزات از طلا و نقره و... خود را وقف قبور مطهر نموده و با هنر معماری و آیینه‏ و منبت‏کاری آنها را در تزیین گنبد و بارگاه مصرف نمایند. آنان این کار را نشان دهنده عشق به اهل بیت(ع) می‌دانند. همچنان که خداوند در آیه 23 سوره شوری به پیامبر اکرم(ص) فرمود: «قل لا اسئلکم علیه اجرا الاّ المودّة فی القربی» بگو من چیزی به عنوان مزد رسالت از شما مطالبه نمی‌کنم. لذا ساخت حرم نوعی ابراز علاقه و محبت به اهل بیت پیامبر(ص) و تعظیم شعائر و عشق ورزی به آنهاست.

قرآن کریم درباره محل مخفیگاه اصحاب کهف که برای مردم روشن شد، فرمود مؤمنان پس از کشف این مکان در این محل عبادتگاه ساختند «فَقالُوا ابْنُوا عَلَیْهِمْ بُنْیاناً رَبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قالَ الَّذینَ غَلَبُوا عَلی‏ أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَیْهِمْ مَسْجِداً».پس گفتند بنای یاد بودی برای آنان بسازید، خداوند از حال آنان آگاه تر است.گروه دیگر مومنان گفتند اینجا را مسجد و عبادتگاهی می سازیم.

آیه دیگر که می توان از آن به مجاز بودن ساختن بنا وآباد کردن نشانه اولیاء و قبورشان استفاده کرد آیه «فی بیوت اذن الله ان ترفع» است که پیامبر(ص) مصداق بارز آن را خانه‌های اهل بیت(ع) نامیده است. خانه‌هایی که خانه علی(ع) و فاطمه(س) بنیان اول آن بود «أخرج ابن مردویه عن أنس بن مالک و بریدة قال قرأ رسول الله صلی الله علیه و سلم هذه الآیة فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ‏ فقام الیه رجل فقال ای بیوت هذه یا رسول الله قال بیوت الأنبیاء فقام الیه أبو بکر فقال یا رسول الله هذا البیت منها لبیت علی و فاطمة قال نعم من أفاضلها»؛ کلمه «ترفع» مفسرین اهل سنت به آبادی و بنا ساختن و گرامی داشتن و حفظ بعنوان محل عبادت تفسیر کرده‌اند لذا آبادی قبور و آثار و خانه‌های اهل بیت(ع) و بزرگان از این آیات استنباط شده و گنبد و بارگاه را از رفعت و آبادنی این مراکز می‌دانند.

گواه تاریخ

قبل از هر چیز مدفن رسول خدا(ص) در داخل منزل در واقع یک بنا بود. اگر صرف داشتن بنا بر قبر ایراد داشت، امیرمؤمنان آن حضرت را در این مکان دفن نمی‌کرد و قبل از آن خود رسول الله(ص) نیز از این عمل منع می‌نمود. صحابه بر قبور افرادی چون  سلمان و... و بزرگان دین که ساخته‌اند و مزار دارند و برخی از خلفا بر تعمیر و زیبا سازی قبور پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)  اقدام نموده و بناهای زیبا ساخته‌اند. هیچ یک از فقها و صحابه معترض نشده‌اند حتی حاکمان اموی از جمله ولید بن عبدالملک  و... هرگز مورد اعتراض دیگران و ائمه که معاصرند واقع نشده است. عدم اعتراض حتی خود اهل بیت(ع) بر این ساختمانها بعنوان سیره سلف تجویز شرعی باشد که بر مبنای اهل سنت نیز از نظر فقهی پذیرفته و هیچ یک از فقها و علمای شیعه اهل سنت تا قرون حاضر مخالف نبوده‌اند.

قبور فقهای مذاهب چهارگانه اهل سنت، احمد بن حنبل دوره عباسیان تجدید بنا گردید و ابوحنیفه در بغداد و دیگر مناطق دارای بنا وساختمان است که در گذشته توسط مسلمانان علاقه مند ساخته شده است. مورخین از زیارت قبور صالحین با تاکید سخن گفته وبه سیره و فرموده پیامبر(ص) مستند کرده‌اند.

سنت و سیره و نگاه اهل بیت(ع)

از اهل بیت(ع) هیچ مخالفتی نیست، بر عکس موافقت و ترغیب وجود دارد. از همه اینها روشن تر و محسوس تر مراجعه مردم و صحابه به زیارت این مکانها مانند زیارت فاطمه(س) از شهدای احد و زیارت امیر مومنان(ع) که خود هم از صحابه و هم از اهل بیت(ع) است گواه بر مشروعیت است. توجه این بزرگان در آبادی تاثیر داشت. برخی برای ساختمان آنها موقوفاتی دارند. این مسئله از صدر اسلام بوده است. برخی بزرگان فقه و حدیث زیارت قبور را از سیره خود شمرده‎اند و به زیارت قبور رفته‌اند.

علاوه بر آن ابوعامر گوید: از امام جعفر صادق(ع) سؤال کردم که یا ابن رسول اللَّه! چه ثواب دارد کسی که زیارت کند حضرت امیرالمؤمنین(ع) را و تعمیر نماید تربت آن حضرت را؟ فرمودند: ای ابوعامر! خبر داد مرا پدرم از پدرش، ازجدش از حضرت امیرالمؤمنین(ع)که حضرت سیدالمرسلین(ص) فرمودند به من که یا علی! و اللَّه که تو را شهید خواهند کرد در زمین عراق و در آنجا مدفون خواهی شد.

گفتم: یا رسول اللَّه! چه ثواب دارد کسی که قبور ما را زیارت کند و معمور سازد و ملازمت آن نماید و تعاهد آن کند و اهتمام به شأن زیارت آن داشته باشد؟ حضرت فرمودند: یا ابا الحسن! به درستی که حق- سبحانه و تعالی ـ قبر تو را و قبرهای فرزندان تو را بقعه‏ها گردانیده است از بقعه‏های بهشت و عرصه‏ها از عرصه‏های جنت و به درستی که حق- تعالی- دلهای برگزیدگان خلق و بندگان خاص خود را مشتاق و محب شما گردانیده است که مشقتها و آزارها خواهند کشید در راه محبت شما و ایشان آباد ‏کنندگان قبور شمایند و بسیار به زیارت قبور شما خواهند آمد از جهت رضای خدا و محبت رسول او.

یا علی! ایشان مخصوصانند به شفاعت من و ایشان در حوض کوثر بر من وارد خواهند شد و در بهشت، ایشان به زیارت من خواهند آمد. یا علی! هر که معمور و آبادان دارد قبور شما را و تعاهد آن کند به پاکیزگی و بوی خوش و تعظیم و تکریم، چنان باشد که یاری کرده باشد حضرت سلیمان را بر بنای بیت المقدس، و هر که زیارت کند قبور شما را چنان است که بعد از حج اسلام هفتاد حج کرده باشد و چون از زیارت برگردد از گناهان پاک شده باشد مانند روزی که از مادر متولّد شده بود؛ پس خوشحال باش و بشارت ده محبّان و دوستان خود را به نعمتهای بسیار و به چیزی چند که چشم ایشان را روشن کند که نه چشمها دیده باشد و نه گوشها شنیده باشد و نه در خاطر کسی خطور کرده باشد؛ و جمعی از اراذل مردمان و بدترین خلق خدا سرزنش کنند زیارت‏کنندگان شما را به سبب زیارت، چنان که سرزنش می‏کنند زناکاران را به زنا؛ این جماعت، بدترین امت من هستند. ایشان را شفاعت نخواهم کرد و در حوض کوثر بر من وارد نخواهند شد.»

از مجموع موارد گفته شد نتیجه گرفته می‌شود که از لحاظ دینی ساخت حرم‌های باشکوه بر مزار ائمه(ع) نه تنها هیچ مشکل و منعی ندارد؛ بلکه بر مسلمانان لازم است در تکریم و حراست بیوتی که به پیامبر اکرم(ص) منسوب است، بکوشند و آن را امر قربی تلقی کنند.