جوان آنلاین: محققان گروه شیمی‌کاربردی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان موفق به ساخت غشا‌های اصلاح‌شده با کوپلیمر‌های عاملدار حاوی نانوذرات آبدوست برای جداسازی آلاینده‌های دارویی از پساب‌ها شدند. 
ساخت غشا‌های اصلاح شده با کوپلیمر‌های عاملدار حاوی نانوذرات آبدوست برای جداسازی آلاینده‌های دارویی عنوان پژوهشی است که با حمایت بنیاد ملی علم ایران در قالب طرح پسادکتری امیررضا فارغی با راهنمایی علیرضا امانی قدیم و همکاری مهدیه صفرپور از اعضای هیئت علمی گروه شیمی کاربردی دانشکده علوم دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در آزمایشگاه پژوهشی شیمی کاربردی این دانشگاه به پایان رسیده‌است. 
فارغی، دانش آموخته دکتری تخصصی شیمی‌آلی - پلیمر دانشگاه ارومیه درباره این طرح توضیح داد: افزایش روزافزون آلاینده‌های آلی به‌ویژه ترکیبات جانبی و پسماند‌های تولید شده در صنایع دارویی و سایر صنایع مرتبط و متعاقب آن خطر‌های زیست‌محیطی این آلاینده‌ها، ضرورت حذف آن‌ها را از پساب‌ها و آب‌های آلوده ایجاد کرده‌است. اغلب پسماند‌های دارویی موجود در آب مقابل تجزیه بیولوژیکی مقاوم بوده و به مدت طولانی در محیط باقی می‌مانند. 
وی افزود: روش‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی متعددی برای حذف آلاینده‌های دارویی از پساب‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند. برخی از این روش‌ها مانند جذب سطحی و انعقاد، آلاینده را صرفاً از یک فاز به فاز دیگر منتقل می‌کنند که این امر به نوبه خود منجر به ایجاد آلودگی‌های ثانوی شده و نیازمند عملیات تصفیه دیگری است. 
این پژوهشگر بیان کرد: برخی دیگر از روش‌ها مانند روش‌های شیمیایی، مستلزم افزودن مواد شیمیایی دیگر به محلول و تنظیم دقیق شرایط پساب از قبیل pH و دما هستند. در این میان، فرآیند‌های غشایی به‌عنوان روش‌هایی کم هزینه و کارآمد ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻣﺰاﻳﺎیی، چون ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژی ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺎز، ﺣﺠﻢ ﻛﻢ و ﻋﺪم‌ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻓﻀﺎی زﻳﺎد، ﺗﻨﻮع در ﺷﻜﻞ و اﻧﺪازه، اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻛﻢ و اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم زﻳﺎد، ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن راﻧﺪﻣﺎن ﺟﺪاﺳﺎزی ﺑﺮای ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎی رﻗﻴﻖ، ﻧﻴﺎز ﻛﻢ ﺑﻪ ﻣﻮاد اﻓﺰودنی و ﺣﻼلﻫﺎ، ﺳﺎده ﺑﻮدن ﻃﺮاحی ﻏﺸﺎﻫﺎ و ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻛﺎرﺑﺮد آن‌ها در ﻣﻘﻴﺎس صنعتی و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دوستدار محیط‌زیست بودن از جمله امیدوارکننده‌ترین گزینه‌های ﺟﺪاﺳﺎزی و تصفیه هستند. وی ادامه داد: غشا در حقیقت لایه‌ای نازک است که می‌تواند اجزای یک سیال را به طور انتخابی از آن جدا کند. فرآیند‌هایی که بر اساس استفاده از غشا‌ها پایه‌گذاری شده‌اند، می‌توانند در کاربرد و نیز نیروی محرکه لازم برای انجام فرآیند جداسازی متفاوت باشند. 
فارغی تصریح کرد: از طرفی در بین فرآیند‌های غشایی، نانوفیلتراسیون فرآیندی است که نیروی محرکه آن اختلاف فشار بوده و اشاره به قلمرویی از تکنولوژی غشایی دارد که معمولاً برای جداسازی یون‌های چندظرفیتی و ترکیبات آلی با جرم مولکولی کم، از آب به کار می‌رود. 
این پژوهشگر کشورمان تأکید کرد: اغلب غشا‌های سنتزی مورد استفاده در صنعت به دو گروه غشا‌های آلی و معدنی تقسیم می‌شوند که از این میان غشا‌های پلیمری به دلیل تخلخل بالا و سهولت ساخت، سهم بسزایی را به خود اختصاص داده‌اند. 
وی با بیان اینکه یکی از بزرگ‌ترین مشکلات فناوری پیشرفته فیلتراسیون غشایی مورد استفاده در صنایع، گرفتگی زودهنگام غشا‌های پلیمری به دلیل رسوب مواد و ترکیبات آلی و معدنی موجود در خوراک روی سطح و منافذ آنهاست، افزود: پساب صنایع دارویی یکی از انواع پساب‌های صنعتی خاص است که با توجه به تنوع و گستردگی دارو‌های تولیدی در هر کارخانه، ماهیت فاضلاب تولیدی آن نیز متفاوت و متغیر است. 
به نقل از بنیاد علم ایران، این محقق ادامه داد: همچنین ترکیبات و آلاینده‌هایی در پساب صنایع دارویی دیده می‌شود که به طور معمول در سایر پساب‌های صنعتی وجود ندارد. 
وی گفت: با توجه به مطرح‌شدن بومی‌سازی دانش فنی ساخت انواع غشا‌ها در سال‌های اخیر، هدف اصلی پروژه حاضر ساخت غشا‌های نانوفیلتراسیون PES برای تصفیه محلول‌های آبی حاوی آلاینده‌های دارویی است. متأسفانه امروزه در کشور ما به دلیل مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، پساب‌های واجد این ترکیبات به‌طور نگران‌کننده‌ای افزایش یافته‌است. فارغی خاطر نشان کرد: تولید دانش فنی ساخت غشا‌های نانوفیلتراسیون مناسب برای تصفیه پساب صنایع دارویی و ارائه روش اصلاح بهینه برای بهبود عملکرد غشا‌های نانوفیلتراسیون از جمله اهداف انجام این طرح بوده‌است.