اخیراً مناطق روستایی و بخش کشاورزی ایران با بحران و ناپایداری قابلتوجهی روبهرو شدهاند. مواردی از قبیل تغییرات آب و هوایی و خشکسالیهای حاد و طولانیمدت، بحران آب، مهاجرت و کاهش جمعیت روستایی، استفاده ناکارآمد از نهادههای شیمیایی، بازده پایین کشاورزی و همچنین حذف حمایتهای دولت باعث شده تا بخش روستایی و کشاورزی ایران مسیر ناپایداری را دنبال کنند. در این مسیر کشاورزان با چالشهایی همچون تأمین غذای کافی سالم باکیفیت بالا برای جمعیت در حال رشد، کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی، افزایش حفاظت از محیطزیست، حفظ ارزش چشماندازها و نیز حفظ جامعیت اجتماعی و آبادی مناطق روستایی روبهرو هستند و استفاده از استراتژیهای توسعه متعارف نه تنها در حل این بحرانها ناموفق بوده، بلکه تأثیر عمدهای بر افزایش این بحرانها نیز داشته است. بحث اشتغال به عنوان نقطه عطف این بحرانها محسوب میشود. از این رو، بسیاری از کشورها که درگیر چنین مشکلاتی هستند، ناگزیر به ایجاد فرصتهای اشتغال غیرکشاورزی برای روستاییان روی آوردهاند که عموماً به دو شیوه اجرا میشوند. شیوه اول ایجاد مشاغل در شهرها و تأمین نیروی کار به وسیله روستاییان و شیوه دوم، ماندن مردم روستایی در روستا و دادن شانس کسب درآمد غیرکشاورزی در محیط روستاست.
با این اوصاف و در شرایطی که ایجاد شغل در کشورها به یک نیاز اصلی تبدیل شده است، گردشگری مانند بسیاری از دیگر حوزهها جنبه تخصصی پیدا کرده و به زیرشاخههای مختلفی تبدیل شده که از جمله آنها میتوان به گردشگری سلامت، گردشگری ورزشی، گردشگری طبیعت و گردشگری کشاورزی اشاره کرد که مورد آخری طی سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته و مطرح شده است.
باید پذیرفت جهان، منابع و امکانات و ساکنان آن در حال تغییرند. پیشرفت و توسعه تمدنی در تمام اجزا و زیرساختهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... بشر امروزی را در مقایسه با گذشته داراتر و ثروتمندتر کرده و به همان نسبت هم نیازهای جدید سر برآوردهاند. نیاز به تفریح و گذران اوقات فراغت و آرامش و لذتجوییهای تازه. از همین رو سفر کردن به واقعیتی اجتنابناپذیر و جزیی از زندگی تبدیل شده است. نوع سفر و گردشگری نیز دیگر آن چیزی نیست که چند دهه پیش مرسوم بود. امروزه گردشگرانی کاشفان تجربههای نامأنوس و لذتبخش هستند تا سرزمینهای ناشناخته. در همین غرقشدگیهاست که گردشگری پوست انداخته و سبک و مدلهای جدید جایگزین مقاصد محبوب گذشته شدهاند. در همه این تغییرات یک چیز مشترک است و آن هم فرار از شلوغی و ازدحام و ریتم تند زندگی و بازگشت به هر آنچه با طبیعت ارتباط دارد. یکی از مدلهای محبوب گردشگری که با طبیعت گره خورده، گردشگری کشاورزی است.
گردشگری کشاورزی از رویکردهای نوین در صنعت گردشگری بهشمار میآید که امروزه به منزله راهکاری برای تنوعبخشی به مشاغل روستایی به آن توجه میشود. از ویژگیهای مهم آن ایجاد فعالیتهای اقتصادی و افزایش اشتغال و درآمد در محیط روستایی است.
هدف این نوع گردشگری تعامل بین روستاییان و گردشگران و درآمدزایی مستقیم برای روستاییان و کشاورزان است.
رونق گردشگری کشاورزی در راستای امنیت غذایی و افزایش درآمد کشاورزان است. گردشگری کشاورزی از دیدگاه فنی میتواند به تولید محصولات ارگانیک و گواهی شده در بخش کشاورزی کمک کند و این محصولات ارگانیک به دلیل طعم و کیفیت بالایی که دارند در همه دنیا و از جمله ایران طرفداران زیادی دارد. وجود روستاهای متعدد با تنوع فرهنگی بسیار بالا در ایران زمینه بسیار خوبی برای ترویج گردشگری مزرعهای است. خانههای روستایی، نحوه طبخ غذاهای بومی، تنوع مواد اولیه مورد استفاده در طبخ غذا که از دل طبیعت تأمین میشود، آیینهای بومی، بازیها، آوازهای سنتی، پوشش محلی، موسیقی سنتی و چشماندازهای طبیعی و متنوع روستاهای ایران زمینهای عالی برای تشویق گردشگران برای حضور در روستاهاست.
تفاوت چشمگیری که در سبک زندگی روستایی و فعالیتهای آنها در استانهای مختلف بهچشم میخورد، تنوع فعالیتهای توریسم مزرعه را افزایش میدهد. سبک زندگی روستایی در استانهای نوار شمالی با سبک زندگی بومی در استان سیستان و بلوچستان، روستاهای عشیرهنشین خوزستان، روستاهای کردنشین غرب و مردمان نجیب نواحی کویری تفاوتهای چشمگیری دارد که این تنوع و تفاوت برگ برنده ایران در توسعه گردشگری کشاورزی است.
ترویج گردشگری مزرعه درنواحی مختلف ایران و تبادلات فرهنگی نهتنها توسعه اقتصاد محلی را بهارمغان میآورد بلکه باعث حفاظت از ریشههای فرهنگی در بین مردمان روستانشین ایران میشود.
علیرضا حسیننژاد
مزرعه، ظرفیتی عظیم برای جذب گردشگر
اخیراً مناطق روستایی و بخش کشاورزی ایران با بحران و ناپایداری قابلتوجهی روبهرو شدهاند. مواردی از قبیل تغییرات آب و هوایی و خشکسالیهای حاد و طولانیمدت، بحران آب، مهاجرت و کاهش جمعیت روستایی، استفاده ناکارآمد از نهادههای شیمیایی، بازده پایین کشاورزی و همچنین حذف حمایتهای دولت باعث شده تا بخش روستایی و کشاورزی ایران مسیر ناپایداری را دنبال کنند.
صاحبخبر -
∎
نظر شما