به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، نقش آموزش و یادگیری مسئولانه برای شهروندی دیجیتال در دنیای امروز بسیار حیاتی است. گسترش مفهوم شهرهای هوشمند با هدف بهینه‌سازی عملکرد شهرها، ارتقای رشد اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان با استفاده از حکمرانی هوشمند، مدیریت هوشمند انرژی، حمل‌ونقل هوشمند و بسیاری موارد دیگر انجام می‌شود و رسیدن به این هدف با چالش شکاف دیجیتال مواجه است. منظور از شکاف دیجیتال تفاوت بین دسترسی یا نبود دسترسی افرادی است که به فناوری اطلاعات نیاز دارند و این تفاوت اغلب با تفاوت‌های سرمایه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط است.

اهمیت آموزش شهروند دیجیتال

سال گذشته ۷۹ درصد از جوانان بین ۱۵ تا ۲۴ سال در سراسر جهان از اینترنت استفاده می‌کردند، تعداد شهرهایی که از خدمات هوشمند و فناوری‌های دیجیتال برای تسهیل زندگی ساکنان و گردشگران استفاده می‌کنند نیز با سرعت چشمگیری در حال افزایش است؛ در این دوران آموزش فناوری‌های دیجیتال به افراد این قدرت را داد که همه کاربران را به مهارت‌های کافی برای دسترسی مؤثر، تعامل انتقادی، ایجاد، استفاده و اشتراک‌گذاری اطلاعات و دانش راجع به فناوری‌های دیجیتال متنوع، به‌ویژه پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی مجهز کند.

ابزارهایی نظیر دستورالعمل‌های جدید یونسکو برای معلمان برای ارائه چارچوبی جامع برای پرورش شهروندی جهانی از طریق سواد دیجیتال ضروری است و تضمین می‌کند که زبان آموزان در یک محیط دیجیتالی به‌هم پیوسته پیشرفت کنند.

آموزش شهروندی جهانی (GCED) یک جز راهبردی از فعالیت یونسکو در بخش آموزش است که بر اساس پایه‌های آموزش صلح و حقوق بشر، با هدف پرورش مهارت‌ها، شایستگی‌ها، ارزش‌ها، ذهنیت‌ها و نگرش‌های لازم برای شهروندی جهانی و دیجیتال مسئولانه در یادگیرندگان از جمله پرورش انتقادپذیری، خلاقیت، نوآوری، انسانیت مشترک و تعهد تزلزل ناپذیر به صلح، حقوق بشر و توسعه پایدار ایجاد می‌شود. آموزش شهروندی دیجیتال، عنصر اصلی GCED است و بر دانش، مهارت‌ها و نگرش‌های لازم برای هدایت مسئولانه در حوزه دیجیتال تاکید دارد.

درک شکاف دیجیتالی در بافت شهری

شکاف دیجیتالی در مناطق شهری تنها به دلیل دسترسی داشتن یا نداشتن به اینترنت ایجاد نمی‌شود. مجموعه‌ای از عوامل از جمله دردسترس بودن پهنای باند، سواد دیجیتال، مقرون‌به‌صرفه بودن دستگاه‌های دیجیتال و ظرفیت استفاده از فناوری در روش‌هایی را در بر می‌گیرد که نتایج اقتصادی و اجتماعی را به همراه دارد. با هوشمندتر شدن شهرها، خطر وجود شکاف دیجیتالی بیشتر می‌شود و کسانی که نمی‌توانند در اقتصاد دیجیتال مشارکت کنند از بقیه افراد جامعه عقب می‌مانند.

پیامدهای شکاف دیجیتال در شهرهای هوشمند چند وجهی است؛ افراد بدون دسترسی کافی به منابع دیجیتالی از فرصت‌های شغلی، آموزشی، دسترسی به خدمات دولتی و مشارکت در اقتصاد دیجیتال بی‌بهره می‌مانند و از سوی دیگر این شکاف بر توانایی برنامه‌ریزان شهری و سیاست‌گذاران برای تعامل با شهروندان و جمع‌آوری داده‌ها تأثیر می‌گذارد و تلاش‌های توسعه شهری را از نیازهای جوامع دور می‌کند.

راهکارهایی برای ارتقای وضعیت شهروند دیجیتال

برای درک کامل پتانسیل شهرهای هوشمند، رسیدگی به شکاف دیجیتالی ضروری است و برای اطمینان از دسترسی عادلانه‌تر به فناوری می‌توان از چندین استراتژی استفاده کرد.

افزایش دسترسی به زیرساخت: سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های دیجیتال برای اطمینان از دسترسی گسترده و مقرون‌به‌صرفه به اینترنت ضروری است و شامل استقرار پهنای باند در مناطق محروم، ارائه Wi-Fi عمومی در فضاهای اجتماعی و اطمینان از اتصال قابل‌اعتماد و سریع برای پشتیبانی از خدمات دیجیتال مختلف می‌شود.

ارتقای سواد دیجیتال و شمول: تجهیز شهروندان به مهارت‌های لازم برای حرکت در دنیای دیجیتال بسیار مهم است و این کار را می‌توان از طریق برنامه‌های آموزشی مبتنی‌بر جامعه، ادغام سواد دیجیتال در برنامه‌های درسی مدارس و ارائه منابع به زبان‌های مختلف برای پاسخگویی به جمعیت‌های مختلف به دست آورد.

تضمین دسترسی مقرون‌به‌صرفه به ابزارهای دیجیتال: هزینه دستگاه‌ها و خدمات دیجیتال می‌تواند برای برخی شهروندان گران باشد. یارانه‌ها، طرح‌های پرداخت چندمرحله‌ای و برنامه‌هایی که دستگاه‌های رایگان یا کم‌هزینه را در اختیار خانوارهای کم‌درآمد قرار می‌دهند، می‌توانند به غلبه بر این مانع کمک کنند.

تقویت مشارکت‌های دولتی و خصوصی: همکاری بین دولت‌ها، شرکت‌های فناوری، سازمان‌های غیرانتفاعی و دانشگاه‌ها می‌تواند ابتکاراتی را با هدف از بین بردن شکاف دیجیتالی هدایت کند. این مشارکت‌ها می‌تواند تجمیع منابع، تخصص و راه‌حل‌های نوآورانه را برای رسیدگی به چالش‌های اتصال و دسترسی تسهیل کند.

گنجاندن سیاست‌ها و شیوه‌های فراگیر: منظور از شیوه‌ای فراگیر سیاست‌هایی است که در به‌کارگیری فناوری‌های شهر هوشمند، فراگیر بودن را در اولویت قرار می‌دهند، برای مثال ارزیابی‌های تأثیر برای اطمینان از اینکه فناوری‌های جدید نابرابری‌های موجود را تشدید نمی‌کنند و طراحی خدماتی که برای همه، صرف‌نظر از مهارت دیجیتالی آن‌ها قابل دسترسی هستند.

شهرهای موفق در پرورش شهروند دیجیتال

چندین شهر در سطح جهان به‌عنوان بخشی از طرح‌های شهر هوشمند خود، گام‌های مهمی در پر کردن شکاف دیجیتال برداشته‌اند. برای مثال، دولت هند در سال ۲۰۱۵ مأموریت شهرهای هوشمند را با هدف ایجاد ۱۰۰ شهر در سراسر کشور که به‌عنوان الگوهایی برای توسعه شهری پایدار و فراگیر عمل می‌کنند، راه اندازی کرد. یکی از اهداف اصلی این مأموریت، استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای افزایش کیفیت زندگی شهری و امکان توسعه منطقه محلی بود و یکی از جنبه‌های کلیدی آن، تمرکز بر فراگیری و تضمین دسترسی عادلانه به فناوری در میان جمعیت‌های مختلف شهری بود.

مأموریت شهرهای دیجیتال در پونا، هند

پونا یکی از شهرهایی که برای مأموریت شهرهای هوشمند انتخاب شده است، یک مطالعه موردی روشنگر در مورد چگونگی رسیدگی به چالش‌های شکاف دیجیتال در چارچوب توسعه شهر هوشمند در هند ارائه می‌کند. این شهر چندین ابتکار را با هدف افزایش دسترسی و سواددیجیتال در میان شهروندان خود اجرا کرده است و رویکردی جامع برای پرداختن به شکاف دیجیتال را برجسته می‌کند، که نه‌تنها بر فراهم کردن زیرساخت‌ها، بلکه بر حصول اطمینان از برخورداری شهروندان از مهارت‌ها و منابع موردنیاز برای استفاده از فناوری‌های دیجیتال تمرکز دارد.

موفقیت این ابتکارات درس‌های ارزشمندی را برای شهرهای دیگر هند و در سطح جهان در مورد ادغام فراگیری دیجیتال در برنامه‌ریزی و اجرای شهر هوشمند ارائه می‌دهد. از آنجایی که هند همچنان به توسعه شهرهای هوشمند خود ادامه می‌دهد، تأکید بر فراگیری دیجیتال امری حیاتی است. تجربیات پونا بر اهمیت یک رویکرد جامع برای توسعه شهر هوشمند تأکید می‌کند، رویکردی که دسترسی عادلانه به فناوری را در کنار پیشرفت‌های زیرساختی در اولویت قرار می‌دهد.

با تداوم تمرکز بر پر کردن شکاف دیجیتالی، مأموریت شهرهای هوشمند هند می‌تواند به‌عنوان الگویی برای ایجاد محیط‌های شهری فراگیرتر عمل کند که به نفع همه ساکنان باشد. با این حال، مزایای این فناوری‌ها تنها زمانی به‌طور کامل قابل درک است که برای همه ساکنان شهری قابل دسترسی باشد.

پر کردن شکاف دیجیتالی مستلزم تلاش هماهنگ همه ذی‌نفعان درگیر در توسعه شهرهای هوشمند است. با اجرای سیاست‌های فراگیر، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و سواد دیجیتال و تقویت مشارکت‌هایی که دسترسی عادلانه را در اولویت قرار می‌دهند، ابتکارات هوشمند شهرها نتایج بهتری برای ارتقای شهروندی دیجیتال در سراسر مناطق شهری حاصل می‌کند، نه فقط برای تعداد معدودی که از نظر فناوری دارای امتیاز هستند.

خانه دیجیتالی شهروندان رم، ایتالیا

مردم ساکن در رم، پایتخت ایتالیا، از سرویس زندگی کاملاً دیجیتالی بهره‌مند هستند که دسترسی به اطلاعات روزانه درباره شکایات، نیازها و نرم‌افزارهای موردنیاز را از طریق انواع وسایل الکترونیکی امکان‌پذیر می‌کند. دولت ایتالیا متعهد به ایجاد شهرهای هوشمند بود و دوران همه‌گیری ویروس کرونا نیز مانعی بر این تعهد نشد.

با اجرای پروژه خانه دیجیتالی شهروندان رم که هزینه آن بر عهده صندوق سرمایه‌گذاری اروپایی بود، اتلاف وقت و کاغذبازی مرسوم اداری به حداقل رسید و شهردار رم این پروژه را همزمان با برنامه مدیریت ارتباط با شهروندان اجرا کرد که با هدف حمایت از کارکنانی انجام می‌شد که خدمات دیجیتال را در اختیار شهروندان قرار می‌دهند

مدیران شهرهای براشوو و سینایا در کشور رومانی توافقنامه‌ای امضا کردند که بر اساس آن قرار شد با همکاری یکدیگر خدمات دیجیتالی به ساکنان شهرهای خود را افزایش دهند.

خدمات دیجیتالی پیشرفته در براشوو و سینایا، رومانی

مدیریت شهرهای براشوو و سینایا بر اساس خدمات دیجیتالی پیشرفته صورت می‌گیرد و شرایط زندگی برای شهروندان آن‌ها به‌طور قابل‌توجهی تسهیل شده است. مرحله اول پروژه دیجیتالی این دو شهر شامل ایجاد وب‌سایت‌هایی بود که شهردار هر شهر را با ساکنان آن پیوند می‌داد تا مردم به روشی ایمن و کارآمد با مقامات رسمی محل سکونت خود ارتباط برقرار کرده و ایده‌هایشان را برای بهبود کیفیت زندگی شهر خود مطرح کنند. از سوی دیگر این استراتژی مدیران شهری را در شناسایی مشکلات طراحی شهری و خواسته‌های شهروندان موفق‌تر کرد.

وب‌سایت هر شهر ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارد و بر طبق استانداردهای جهانی به‌طور مرتب به‌روزرسانی می‌شود، نکته قابل‌توجه در طراحی این وب‌سایت‌ها فراگیر بودن آنها است و تمام کاربران علاقه‌مند می‌توانند به راحتی با آن ارتباط برقرار کنند و پیشنهاد خود را برای بهبود خدمات شهری ارائه دهند. پیشنهادات ارائه شده در وب سایت توسط مقامات محلی ارزیابی شده و برای اجرا در صف اولویت بندی قرار می‌گیرد.

شهرداری دیجیتال مادرید، اسپانیا

شهر مادرید حساب دیجیتال شهروندی را برای شهروندان راه اندازی کرده است که از طریق آن می‌توانند تعاملات اداری روزانه خود را انجام دهند. این حساب یک نمایه آنلاین شخصی است که به شهروندان این امکان را می‌دهند تا بدون نیاز به ادارات مختلف، به صورت کاملاً دیجیتالی از خدمات دولتی بهره ببرند.

این پلتفرم چندکاناله اطلاعات جامعی را از مدرسه فرزندان گرفته تا یارانه اجاره مسکن در اختیار شهروندان قرار می‌دهد و شهروندان با ثبت هویت دیجیتال خود قادر به امضای دیجیتال قراردادها و برنامه‌ریزی قرارهای ملاقات خود هستند. علاوه بر این، یک سیستم اطلاع‌رسانی، وضعیت تراکنش‌های هر شهروند همچون درخواست مزایا، مالیات، هزینه‌های پرداختی، کمک‌های دریافتی یا سوابق اجتماعی و بالینی را در صورت نیاز گزارش می‌دهد.