حجت‌الاسلام والمسلمین امین شریعت‌شوشتری، پژوهشگر و استاد حوزه علمیه ، پیاده‌روی اربعین را یک پدیده تاریخی نامید و گفت: هیچ حرکت دیگری به عظمت زیارت اربعین حسینی در عالم وجود ندارد که بتواند چنین جمعیتی را در یک نقطه و زیر یک پرچم جمع کند. عشق به حضرت اباعبدالله الحسین(ع) همچون مغناطیسی است که تمام حسین‌باوران را از هر کیش و مذهبی به خود جذب می‌کند. در این سفر معنوی، مسلمانان و غیرمسلمانان با امام‌شناسی، توسل، ایثار، ازخودگذشتگی، شهادت‌طلبی، دفاع از مظلوم و دیگر ارزش‌ها بیشتر آشنا می‌شوند.‌

وی درباره مستندات قرآنی زیارت و پیاده‌روی اربعین افزود: در قرآن کریم دو دسته آیه درباره سفر وجود دارد، یک دسته به‌طور عام به سفر دعوت و دسته دوم به‌طور خاص، به زیارت آن‌هم با پای پیاده دعوت می‌کند. خداوند متعال در آیه ۱۰۹ سوره یوسف، می‌فرماید: «أَفَلَمْ یَسیرُوا فِی الْأَرْضِ فَیَنْظُرُوا کَیْفَ‏ کانَ‏ عاقِبَةُ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَدارُ الْآخِرَةِ خَیْرٌ لِلَّذینَ اتَّقَوْا أَ فَلا تَعْقِلُونَ» با توجه به زمان نزول آیه رایج‌ترین شیوه سفر، سفر با پای پیاده است. همچنین خداوند در آیه ۱۰ سوره مبارکه جمعه، سفر را مقدمه‌ای برای برخورداری از فضائل و برکات الهی برمی‌شمارد و می‌فرماید: «فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ اذْکُرُوا اللَّهَ کَثیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ.»

این مدرس حوزه درباره سفارش به زیارت در روایات نیز اظهار کرد: در روایات ائمه(ع) تأکید فراوانی به زیارت امام حسین(ع) شده است، در وسائل الشیعه (ج۱۴، ص۴۵۳) می‌خوانیم: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی‏‌جَعْفَرٍ (علیهماالسلام) قَالَ: لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) مِنَ الْفَضْلِ لَمَاتُوا شَوْقاً وَ تَقَطَّعَتْ أَنْفُسُهُمْ عَلَیْهِ حَسَرَاتٍ قُلْتُ وَ مَا فِیهِ قَالَ مَنْ زَارَهُ شَوْقاً إِلَیْهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ حَجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ وَ أَلْفَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ وَ أَجْرَ أَلْفِ شَهِیدٍ مِنْ شُهَدَاءِ بَدْرٍ وَ أَجْرَ أَلْفِ صَائِمٍ وَ ثَوَابَ أَلْفِ صَدَقَةٍ مَقْبُولَةٍ وَ ثَوَابَ أَلْفِ نَسَمَةٍ أُرِیدَ بِهَا وَجْهُ اللَّهِ. محمد بن مسلم از امام باقر(ع) روایت کرد: اگر مردم می‌دانستند، زیارت امام حسین(ع) چقدر فضیلت و ثواب دارد، به درستی که از شوق می‌مردند و نفس‌هایشان از روی حسرت بند می‌آمد. گفتم: چقدر فضیلت دارد، حضرت فرمودند: هر کس امام حسین(ع) را زیارت کند از روی اشتیاقی که به او دارد، خدا برایش هزار حج مقبول و هزار عمره و اجر هزار شهید از شهدای بدر و اجر هزار روزه دار و ثواب هزار صدقه قبول شده و ثواب هزار بنده آزاد کردن که مراد از آن رضای خدا باشد، می‌نویسد.

شریعت‌شوشتری ادامه داد: در کتاب کافی(ج۴،ص۵۸۲) در روایت دیگری درباره کمترین ثواب زائر کربلا آمده است: قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی (علیه‌السلام) أَدْنَی مَا یُثَابُ بِهِ زَائِرُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع بِشَطِّ الْفُرَاتِ إِذَا عَرَفَ حَقَّهُ وَ حُرْمَتَهُ وَ وَلَایَتَهُ أَنْ یُغْفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ. امام موسی بن جعفر (علیه السلام) فرمودند: کمترین آنچه از ثواب که به زائر اباعبدالله علیه‌ السلام کنار نهر فرات داده می‌شود آنگاه که حق و حرمت و ولایت او را بشناسد، این است که آنچه از گناهان پیش فرستاده و بعداً می‌فرستد (گناهان گذشته و آینده او) آمرزیده می‌شود.

وی استغفار اهل‌بیت(ع) برای زائران را از دیگر آثار زیارت اربعین برشمرد و گفت: در روایتی از کتاب وسائل الشیعه (ج۱۴، ص۴۲۳) می‌خوانیم: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرَبْنَ مُحَمَّدٍ(ع) یَقُولُ إِنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ(ع) عِنْدَ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَنْظُرُ إِلَی مَوْضِعِ مُعَسْکَرِهِ وَ مَنْ حَلَّهُ مِنَ الشُّهَدَاءِ مَعَهُ وَ یَنْظُرُ إِلَی زُوَّارِهِ وَ هُوَ أَعْرَفُ بِهِمْ وَ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَ دَرَجَاتِهِمْ وَ مَنْزِلَتِهِمْ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَحَدِکُمْ بِوَلَدِهِ وَ إِنَّهُ لَیَرَی مَنْ سَکَنَهُ فَیَسْتَغْفِرُ لَهُ وَ یَسْأَلُ آبَاءَهُ ع أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لَهُ وَ یَقُولُ لَوْ یَعْلَمُ زَائِرِی مَا أَعَدَّ اللَّهُ لَهُ لَکَانَ فَرَحُهُ أَکْثَرَ مِنْ غَمِّهِ وَ إِنَّ زَائِرَهُ لَیَنْقَلِبُ وَ مَا عَلَیْهِ مِنْ ذَنْبٍ. امام صادق (ع) فرمودند: همانا حسین بن علی(ع) از نزد پروردگارش نگاه می‌کند به موضع اردوگاهش و محلی که شهدا با او قرار دارند و به زائرانش نیز نظر می‌اندازد، در حالی که ایشان به خوبی آنها را و نام‌هایشان و نام پدرانشان و درجات آنها و منزلت آنها را نزد خداوند، بهتر از احدی از شما نسبت به فرزندانش می‌شناسد، و به درستی که امام حسین(ع) می‌بینید چه کسی ساکن کربلا شده (جهت زیارت) و برای او استغفار می‌کند و از پدران بزرگوارش می‌خواهد برای او استغفار کنند و می‌فرماید: اگر زائر من می‌دانست، آنچه را که خداوند برای او مهیا نموده است شادی‌اش بیشتر از غمش می‌شد و همانا زائر امام حسین علیه السلام از زیارت برمی‌گردد در حالی که هیچ گناهی بر او باقی نمی‌ماند.

این مدرس حوزه در ادامه با بیان اینکه پدیده «پیاده‌روی اربعین» به شکل گسترده و تشکیلاتی کنونی، آثار فراوانی در ابعاد مختلف دارد، تصریح کرد: از جمله این آثار قدرت نمایی جهانی شیعه است. این حرکت دشمن‌شکن، از مصادیق توصیه‌های قرآنی است که به قدرت‌نمایی در مقابل دشمن تأکید می‌کند. ثانیاً موجب خشم و وحشت دشمن می‌شود. قرآن کریم، توصیه می‌کند مسلمین باید به مسیری گام نهند که موجب خشم و وحشت دشمن می‌شود: «وَ لا یَطَؤُنَ مَوْطِئاً یَغیظُ الْکُفَّار» پیاده‌روی اربعین، از مصادیق آیه شریفه ۱۲۰ سوره توبه است. به همین دلیل، دشمنان با شیوه‌های گوناگون، در تلاش‌اند که آن را کمرنگ کنند.

شریعت‌شوشتری دیگر اثر پیاده‌روی اربعین را تجلی ایثار و فداکاری دانست و افزود: در این حرکت شیعیان به‌ویژه شیعیان عراقی، دارایی‌های خود را در اختیار زوار قرار می‌دهند؛ گرچه خود به آن نیاز داشته باشند: «وَ یُؤْثِرُونَ عَلی‌ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَة» (سوره حشر، ۱۰).

این مدرس حوزه ادامه داد: چهارمین اثر این حرکت، تحقق اتحاد جهانی شیعه است. در جاده ۸۰ کیلومتری، شیعیان و سایر مسلمانان در کنار هم صحنه زیبایی از وحدت و انسجام جهانی را به‌وجود ‌آورده‌ و به ندای آیه ۱۰۳ آل‌عمران لبیک می‌گویند: «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا». دیگر اثر این پدیده تاریخی، عملی شدن بسیاری از آموزه‌های اسلامی نظیر میهمان‌نوازی، مدارا، صبر، ازخودگذشتگی و... است که در این سفر عملاً می‌بینیم.

این پژوهشگر در پایان اظهار کرد: زمینه‌سازی ظهور، از دیگر آثار پیاده‌روی اربعین است. تحمل سختی‌های این سفر زیارتی نمونه‌ای از تمرین و آمادگی برای سربازی در رکاب حضرت ولی‌عصر(عج) به‌شمار می‌رود؛ چرا که این پیاده‌روی جنگ ترکیبی علیه دشمن به‌شمار می‌رود و در حال حاضر باید از این فرصت استفاده کرد تا علاوه بر نشر معارف اسلامی و رساندن پیام‌های کربلا و تبلیغ آرمان‌های امامین انقلاب اسلامی در بین زائران حسینی به تبیین مظلومیت مردم باایمان و مقاوم غزه نیز پرداخت و روحیه استکبار ستیزی را در بین عاشقان حسینی از ادیان و گروه‌های مختلف تقویت کرد تا حاضران در مشایه اباعبدالله الحسین(ع) بدانند ظهور ارتباط مستقیم با انقلاب حسینی دارد.