[شهروند] در دنیای کنونی  تقریباً همه‌ در معرض انبوهی از تبلیغات رسانه‌ای قرار داریم. از در و دیوار شهرها تا رسانه‌های اجتماعی و رادیو و تلویزیون، دربردارنده‌ تصاویری جذاب و پیام‌هایی هستند که مخاطبان خود را متقاعد کنند. در این میان کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. کودکانی که از بدو تولد، با صداها و تصویرهایی روبه‌رو می‌شوند که برای جلب توجه آن‌ها طراحی و برنامه‌ریزی شده‌اند و بیشتر به دنبال آن هستند تا با این تبلیغات محصولات خود را به فروش برسانند و یا حتی خط مشی فکری خاصی را برای آینده یک جامعه ترسیم کنند چرا که مطالعات نشان داده‌ که این تبلیغات بر افکار، رفتارها و حتی هویت کودکان و نوجوانان هم تأثیر گذار است. برای همین بسیار مهم است که پدرومادر از تأثیرات عمیق تبلیغات بر کودکان و نوجوانان آگاه باشند و به راهبردهایی مجهز شوند که بتوانند فرزندانشان را در این فضا هدایت کنند.

 آموزش مصرف گرایی به کودکان
تبلیغات رسانه‌ای بر شکل‌گیری رفتارهای مصرف‌گرایانه‌ی کودکان تأثیر بسیاری می‌گذارد. تبلیغات هوشمندانه همراه با نمایش جذاب محصولات و استفاده از روش‌‌های متقاعدسازی ممکن است تمایلات کودکان و نوجوانان را برانگیزد و آن‌ها را تشویق کند که کالای خاصی را بخرند یا آن را از پدرومادر خود درخواست کنند. این تمایلات موجب می‌شود که فرزندان ما به‌مرور دارایی‌های مادی را معیاری برای شادی و موفقیت در زندگی ببینند. فاطمه، مادر دختری هشت ساله به نام هلنا  است که حالا تا حدودی با او به چالش برخورده است. مادر هلنا می‌گوید: «او بیشتر وقتش را مقابل تلویزیون می‌گذراند و از وقتی تنها یکی دو سال بیشتر نداشت، بیننده پروپاقرص تبلیغات تلویزیونی بود. فرقی نمی‌کرد تبلیغات چه برنامه‌ای باشد.کوتاه بودن و رنگارنگی تبلیغات بود که او را پای تلویزیون میخکوب می‌کرد.»
او توضیح می‌دهد: «حتی برای اینکه او در طول روز کمتر اذیت و بهانه‌گیری کند تعدادی از تبلیغات تلویزیون را ضبط کرده بودیم و هر بار که او گریه می‌کرد ،برای آنکه او را آرام کنیم، تبلیغات ضبط شده را برایش پخش می‌کردیم.»
او ادامه می‌دهد: «هرچقدر که او بزرگ‌تر می‌شد نسبت به این تبلیغات واکنش بیشتری نشان می‌داد. حالا دیگر وسایل یا خوراکی‌هایی را که تبلیغ می‌شد، از ما می‌خواست . مثلا همان پنیری را می‌خواست که تلویزیون تبلیغ می‌کرد. همان پفکی را می‌خواست که میمون موتورسوار، تبلیغات آن را می‌خورد و سرعتش چند برابر می‌شد.» مادر هلنا حالا که او بزرگ‌تر شده، با چالش‌های بزرگ‌تری روبه‌رو شده است. او می‌گوید: «هلنا حالا همان باغ‌ها و خانه‌هایی را از ما طلب می‌کند که در تبلیغات تلویزیونی می‌بیند. خانه‌هایی با وسایل لوکس که شاید در رویاهایمان هم نمی‌توانیم به آن برسیم. گاهی حتی در یک تبلیغ برای یک پنیر ساده، چنان وسایل لوکس و آنچنانی نشان داده می‌شود که هلنا می‌گوید من از این صبحانه‌ها می‌خواهم. او مدام وقتی در مورد آرزوها و خواسته‌هایش صحبت می‌کند از خانه‌هایی حرف می‌زند که در تبلیغات می‌بیند. از ویلاهایی که بچه‌ها در جلوی آن بازی می‌کنند و برای خوردن یک آبمیوه ساده مسافت زیادی را در حیاط می‌دوند تا پای میز برسند. او آهی می‌کشد و ادامه می‌دهد:«این نشان می‌دهد که تبلیغات تا چه میزان روی ذائقه و سلیقه هلنا تأثیر گذاشته است و موضوعی است که نگرانی ما را برای آینده او بیشتر می‌کند. نمی‌دانیم حالا که در 8سالگی تا این اندازه تحت‌تأثیر این تبلیغات یا فیلم‌ها قرار می‌گیرد، در سنین بالاتر چقدر خواسته‌ها و سلیقه‌اش تغییر خواهد داد.»

بچه‌ها طعمه تبلیغات
چه بخواهیم و چه نخواهیم ،نمی‌توان از این واقعیت به سادگی گذشت که بچه‌ها طعمه‌های خوبی برای بازاریاب‌های محصولات مختلف هستند و تأثیری که تبلیغات روی بچه‌ها دارد، بسیار بیشتر از بزرگسالان است و به عبارتی دلیلی می‌شود که بِرندهای مختلف برای فروش برخی از محصولات بیشتر روی ذهن و روح بچه‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند. چرا که بچه‌ها صبوری کمتری دارند و وقتی محصولی را می‌بینند که مشابهش را در تلویزیون دیده‌اند با التماس و خواهش از بزرگ‌تر‌ها می‌خواهند که آن را برایشان تهیه کند.
در این میان تبلیغات تلویزیونی یا سرویس‌های پخش آنلاین فیلم در این زمینه بیشترین تأثیر را روی کودکان دارند، چون تلویزیون هنوز رسانه غالب برای کودکان خردسال است.
مائده فیروزی، عضو انجمن روان‌شناس کودک و نوجوان، در گفت‌وگو با «شهروند» با بیان اینکه صنعت تبلیغات، مافیای بزرگی دارد، می‌گوید: «سازندگان تبلیغات محصولات مختلف این موضوع را می‌دانند که امروزه تبلیغات روی کودکان بسیار اهمیت دارد. در شرایط کنونی جامعه که اکثر خانواده‌ها تک‌فرزند هستند و تقریبا فرزندسالاری در خانواده‌ها حاکم است نظر بچه‌ها در خرید وسایل خانه بسیار تأثیر‌گذار است.» او ادامه می‌دهد: «هر چه سن کودک بالاتر برود تأثیر این تبلیغات نیز در او بیشتر می‌شود. درواقع شرکتی که سالانه میلیاردها دلار هزینه می‌کند که محصولش را به دنیا معرفی کند، تلاش می‌کند آن را از طریق بازی‌ها، برنامه‌های تلویزیونی، اینترنت، فیلم و… جلوی چشم بچه‌ها قرار ‌دهند تا بازار بهتری داشته باشند.» او بر این باور است که وقتی نوجوانی در 13سالگی در خانه‌ای کوچک با 60متر متراژ زندگی می‌کند ولی در تبلیغ تلویزیونی خانه‌ای را می‌بیند که تنها هزار متر حیاط دارد قاعدتا در ضمیر ناخودآگاهش تأثیر می‌گذارد. او برای همزادپنداری و اینکه فاصله ذهنی خودش را با آن فضایی که در تبلیغ دیده کم کند، تلاش می‌کند حداقل همان خوراکی یا آبمیوه‌ای را که در تبلیغ دیده،  خریداری کند.
او به این نکته اشاره می‌کند که خانواده‌ها در دوره کنونی حتی در مورد خرید خودرو نیز روی ایده بچه‌هایشان حساب باز می‌کنند، علتش هم این است که بیش از 35درصد از نوجوانان به شبکه‌های مختلف فضای مجازی دسترسی دارند و شرکت‌های تبلیغاتی نیز این بچه‌ها را هدف قرار می‌دهند و ویدئوهای موردنظرشان را پخش می‌کنند. شرکت‌ها روی تأثیر تبلیغ در بچه‌ها حساب می‌کنند و با تیزرهایشان در اپلیکیشن‌ها، بازی‌ها، سایت‌های دانلود موسیقی و… به انتظار بچه‌ها می‌نشینند. او معتقد است که این تبلیغات می‌تواند در آینده این بچه‌ها نیز تأثیر‌گذار باشد؛« زیاده‌خواهی، تقاضا برای داشتن زندگی لوکس و لاکچری و داشتن امکانات زیاد از مواردی است که سبب می‌شود بچه‌ها را خصوصا در دوران نوجوانی با پدر و مادر درگیر کند. درواقع شاید تبلیغ یک کیک یا یک محصول لبنی به‌خودی خود موضوع مهمی به‌نظر نرسد، اما وقتی این تبلیغات در قالب‌های بسیار لوکس انجام می‌شود، کودک را به داشتن این سبک زندگی ترغیب می‌کند».  
اعتماد به نفس و تبلیغات
 امیر حسین جلالی، روانپزشک، با ذکر اینکه نوجوانی سن بسیار حساسی است و اعتمادبه‌نفس بچه‌ها در این سنین شکل می‌گیرد به «شهروند» می گوید:«همین موضوع دستمایه بسیاری از بازاریاب‌ها برای تبلیغات محصولات‌شان است چراکه آنها این موضوع را می‌دانند که نوجوان دوست دارد در گروه همسالان پذیرفته شود، برای همین تلاش می‌کند آنچه را که در تلویزیون یا شبکه‌های مجازی تبلیغ می‌شود، بپوشد یا استفاده کند تا در گروه دوستان، مقبول‌تر باشد.» او به این موضوع تأکید می‌کند که از بعد از کرونا دسترسی بچه‌ها به شبکه‌های مجازی بسیار بیشتر شده است و حضور آنها در شبکه‌هایی مانند اینستاگرام، فضا را برای تبلیغات بیشتر باز کرده است.« افرادی که محصولات خود را تبلیغ می‌کنند مدام تلاش می‌کنند با این نوجوانان ارتباط برقرار کنند و از طریق تخفیف یا جایزه یا اشتراک، نظرشان را در مورد محصولی که تبلیغ کرده‌اند،  جلب کنند.
به‌عنوان مثال آنها از بچه‌ها می‌خواهند با کفش یا لباسی که آنها داخل پیج خود تبلیغ کرده‌اند، عکس بگیرند و برایشان ارسال کنند و به این طریق کم‌کم بچه‌ها را به سمت خود می‌کشانند». او تأکید می‌کند: «بچه‌های ۲ تا ۱۱ ساله سالانه حدود 25هزار و ۶۰۰ تبلیغ تلویزیونی می‌بینند. این عدد شامل تبلیغات آنلاین، چاپی یا انواع دیگر می‌شود که تکرار تبلیغات در جلب توجه، بسیار مؤثر است.»

چه کنیم که تأثیر تبلیغات در زندگی بچه‌ها را کم‌رنگ کنیم
برای کم اثر شدن تبعات منفی تبلیغات چه باید کرد.جلالی  به این موضوع اشاره می‌کند که بهتر است بچه‌ها را در مورد تأثیر تبلیغات در آنها آگاه کنید و از آنها بخواهید روی تبلیغات کلیک نکنند.  همیشه هنگام خرید، بودجه و نیازهای واقعی خانواده را در نظر  داشته باشید. اگر بچه‌ شما به کالایی علاقه‌مند است، او را به چالش بکشید تا مقایسه کند و مزایا و معایبش را بنویسد. به فرزندتان کمک کنید تا بفهمد واقعاً به چه چیزهایی نیاز دارند، نه اینکه چه چیزی دلش می‌خواهد. حس بدبینی سالم را پرورش دهید، چیزی که به آن سواد تبلیغاتی می‌گوییم. در این صورت بچه‌های شما یاد می‌گیرند رسانه‌ها را انتقادی ببینند.

سبک زندگی بچه‌ها با تبلیغات تغییر می‌کند

 محمد صالح نبی، روانشناس و استاد دانشگاه روانشناسی ایلام، نیز به «شهروند» توضیح می‌دهد که تبلیغات می‌تواند به راحتی سبک زندگی در بچه‌ها را تغییر دهد. این تبلیغات می‌تواند هم جنبه مثبت داشته باشد و هم منفی. استاد دانشگاه ایلام به این موضوع اشاره می‌کند که وقتی در یک تبلیغ چند کودک در یک خانه مشغول بازی یا خنده و شادی هستند، بحث چندفرزندی تبلیغ می‌شود و این می‌تواند نکته مثبتی برای یک تبلیغ باشد که یک خانواده با جمعیت بیشتر فضای شادتری را تجربه می‌کنند، اما ممکن است این تنها نکته مثبت در یک تبلیغات باشد.! او ادامه می‌دهد: «در سنین پایین تر از دو سال به‌دلیل اینکه تصاویری که برای تبلیغات ساخته می‌شود تند و پشت سر همهستند و بچه‌ها قدرت تجزیه تصاویر را ندارند، توصیه می‌کنیم که خانواده اجازه نگاه کردن به تبلیغات را به بچه ها ندهند.، اما متأسفانه به‌دلیل رنگارنگ بودن فضای تبلیغات و توجهی که کودکان به این تبلیغات دارند، خانواده‌ها بیشتربه این موضوع توجه و فکر می‌کنند که بچه‌ها با دیدن این تبلیغات وقت‌شان پر می‌شود و کمتر بهانه‌گیری می‌کنند.»  او بر این باور است که بچه‌ها وقتی به دوران نوجوانی می‌رسند دوست دارند همه‌‌چیز را خودشان تجربه کنند. اتفاقا بتولیدکنندکان برندها هم این موضوع را می‌دانند و محصولات‌شان را از طریق بازی‌ها، برنامه‌ها، مسابقه‌ها و… به بچه‌ها ،پیش از نوجوانی معرفی می‌کنند. درواقع با این کار، بچه‌ها را احساساتی کرده و سبب می‌شود که بچه‌ها برای خرید آن محصول به خانواده فشار بیاورند.