به گزارش خبرگزاری ایمنا، ازدواج و فرزندآوری از مهم‌ترین مراحل زندگی هر فرد به شمار می‌رود که به نوعی نیروی محرک چرخ توسعه جوامع نیز محسوب می‌شود و در پس تمام سختی‌های زندگی، فرزندان هستند که به والدین نیرویی برای ادامه و رویارویی با دشواری‌هایی چه بسا طاقت‌فرسا می‌دهند.

فرزندان به نوعی امیدی برای تاب‌آوری والدین هستند و شور و شوق زندگی در پس لبخندهای آنها آشکار می‌شود، آنها رنگ و بویی تازه به زندگی زوجین می‌دهند و زوجین با داشتن فرزند، مرحله جدیدی از رشد و کمال را طی می‌کنند و شخصیت آنها بیش از پیش به سمت و سویی مثبت دستخوش تغییر می‌شود.

امروز برخی خانواده‌ها به بهانه داشتن مشکلات اقتصادی، اجتماعی و رفاهی از داشتن فرزند امتناع و خود را از این نعمت الهی محروم می‌کنند و این در صورتی است که فرزندان نوری به زندگی می‌بخشند که ناامیدی‌ها را به امیدی ماندگار تبدیل می‌سازد و توان زوجین برای حل مشکلات را افزون می‌کند.

فرزندآوری یکی از موضوعاتی است که در روایات اسلامی و سبک زندگی ایرانی مورد توجه قرار دارد و وجود فرزند، باعث آرامش تلقی می‌شود؛ برخی اندیشمندان در تبیین کارکرد فرزند در کانون خانواده معتقدند که زندگی مشترک بدون فرزند، پژمردگی است و پس از آوردن فرزند، کانون زندگی به شکوفایی می‌رسد، پس از بچه‌دارشدن، زندگی دارای معنای حقیقی و خانه به وسیله فرزند، پر از خنده و نشاط می‌شود.

اهمیت این موضوع زمانی بیشتر می‌شود که پدر و مادر به سنین پیری می‌رسند و محیط خانه به آشیانه‌ای ساکت و بی‌فروغ تبدیل می‌شود؛ فرزند، عامل اقتدار و بازوی توانای والدین در شرایط سخت زندگی است و در همین راستا امام رضا (ع) فرمود: تَوْفِیرِ الْوَلَدِ لِنَوَائِبِ‏ الدَّهْرِ وَ حَوَادِثِ الْأُمُورِ…؛ (از برکات ازدواج) اندوختن فرزند برای (رویارویی با) سختی‌های روزگار و پیامدهای زمانه است».

در نقلی، روزی امام حسن عسکری (ع) که به دستور معتمد عباس در زندان به سر می‌برد، به یکی از یاران خود در زندان فرمود: آیا فرزند داری؟ عرض کرد: خیر! امام درباره او دعا فرمود: «اللَّهُمَّ ارْزُقْهُ وَلَداً یَکُونُ لَهُ عَضُداً فَنِعْمَ الْعَضُدُ الْوَلَدُ؛ خدایا! به او فرزندی روزی کن که بازوی توانایی برای وی باشد؛ چراکه فرزند چه خوب بازویی است!» سپس حضرت این شعر را خواندند:

مَنْ کَانَ ذَا عَضُدٍ یُدْرِکْ ظُلَامَتَه إِنَّ الذَّلِیلَ الَّذِی لَیْسَتْ لَهُ عَضُدٌ

«هر کس که بازویی (فرزندی) دارد، اگر ستمی بر او رود، فرزندش آن را می‌ستاند. ذلیل و خوار کسی است که بازو (فرزند) ندارد».

امام زین ‏العابدین (علیه السلام) نیز در این مورد فرمود: «مِن سَعَادَةِ الرَّجُلِ أَن یَکُونَ لَهُ وَلَدٌ یَستَعِینُ بِهِم] از سعادت مرد این است که فرزندانی داشته باشد تا در مشکلات به یاریش برخیزند».

قرآن کریم آنجا که «عِبادُ الرَّحْمن» (بندگان خاص خداوند) را معرفی می‌کند، یکی از خصوصیات آنها را این‌گونه بیان می‌فرماید: «وَ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً»؛ «و آنان کسانی هستند که می‌گویند: پروردگارا! برای ما از همسران و فرزندانمان روشنی دیدگان (و نسل‌های صالح، پاک و متّقی) عطا کن و ما را بر پرهیزکاران (در مسابقه به سوی ایمان و رهبری در اصول و فروع و معارف) پیشوا گردان!»

امام صادق (علیه السلام) نیز در سفارش به فردی که پس از سال‌ها ازدواج صاحب فرزند نشده بود، فرمود: زمانی که یکی از شما فرزنددار شدنش دیر شود، باید بگوید: «اللَّهُمَّ لَاتَذَرْنِی‏ فَرْداً وَحِیداً وَحْشاً، فَیَقْصُرَ شُکْرِی عَنْ‏ تَفَکُّرِی، بَلْ هَبْ لِی أُنْساً وَ عَاقِبَةَ صِدْقٍ ذُکُوراً وَ إِنَاثاً، أَسْکُنُ إِلَیْهِمْ مِنَ الْوَحْشَةِ وَ آنَسُ بِهِمْ مِنَ الْوَحْدَةِ وَ أَشْکُرُکَ عَلی‏ تَمَامِ النِّعْمَة.؛ خدایا! مرا تنها و وحشت زده نگذار تا سپاسگزاریم از تدبیرم کمتر شود؛ بلکه محل اُنس و جانشینی درست از پسران و دختران را به من ببخش که از وحشت به اینان انس گیرم و از وحدت با آنان آرامش یابم و به هنگام کامل شدن نعمت تو را سپاس گویم».

زندگی بدون فرزند مانند نقاشی بدون رنگ است

سمیه خاکزاد، روانشناس و مشاور خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه فرزندآوری با توافق زوجین صورت می‌گیرد، اظهار کرد: فرزند به نوعی شیرینی زندگی زوجین محسوب می‌شود و بسیاری از اوقات والدین با حضور فرزندان است که سختی‌ها و دشواری‌ها را تحمل و در هر شرایطی با تاب‌آوری به دنبال راهی برای بهبود شرایط پیدا می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه برخی از خانواده‌ها به بهانه‌های مختلفی از فرزندآوری امتناع می‌کنند، افزود: مشکلات اقتصادی یکی از موضوعاتی است که باعث به تأخیر افتادن فرزندآوری می‌شود، البته در این حوزه کمال‌گرایی زوجین نیز بی‌تاثیر نیست و برخی افراد با میل به کمال‌گرایی این تصمیم را به تأخیر می‌اندازند.

روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه زندگی بدون فرزند مانند نقاشی کشیده شده بدون رنگ است که جلوه چندانی ندارد و همواره جای خالی رنگ‌ها در نقاشی احساس می‌شود، تصریح کرد: فرزند روحی تازه به زندگی می‌بخشد، به زوجین هدف می‌دهد و دید آنها را از زندگی متفاوت خواهد کرد.

تجربه لذت‌بخش والدگری

خاکزاد ادامه داد: مراقبت از فرزند و همراهی با او هرچند که دشوار باشد، شادمانی را به زندگی زوجین هدیه می‌کند و آنها همراه با فرزند خود رشد می‌کنند، به تعالی می‌رسند و زندگی پویایی را تجربه می‌کنند، همچنین زوجین برای فرزندپروری نیازمند بهبود مهارت‌های فردی و اجتماعی خود هستند که این موضوع شخصیت آنها را دستخوش تغییرات می‌کند.

وی گفت: دنیای کودکانه، شفاف، ساده، پر از رنگ و زیبا است و همین سادگی و زیبایی می‌تواند در میان دغدغه‌های ریز و درشت زندگی، توانی دو چندان به زوجین عطا کند و زندگی پر از چالش بزرگسالی را حتی برای لحظاتی به سادگی و آرامش بکشاند.

روانشناس و مشاور خانواده با اشاره به اینکه والدگری تجربه‌ای لذت‌بخش است، اضافه کرد: مسیر فرزندپروری، مسیری دشوار، اما همراه با شیرینی‌های تازه‌ای است که رنگ و لعابی متفاوت به لحظات می‌دهد و برخی افراد به دلیل داشتن ترس از مسئولیت‌پذیری و رویارویی با خطرات از فرزندآوری و فرزندپروری امتناع می‌کنند.

خاکزاد خاطرنشان کرد: احساس ناامیدی یکی از مشکلاتی است که زوجین بدون فرزند با آن درگیر می‌شوند، همچنین سایر مشکلات از جمله افسردگی، احساس کافی نبودن، بی‌هدفی و یکنواختی زندگی در پی نداشتن فرزند نیز متوجه زوجین خواهد شد.

فرزندآوری و کمرنگ شدن روزمرگی

سایه محبی، روانشناس اجتماعی و مشاور خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه افرادی که به بهانه بهبود شرایط زندگی فرزندآوری را به تأخیر می‌اندازند ممکن است با مشکلاتی مانند ناباروری مواجه شوند، اظهار کرد: ناباروری خود مشکلات متعددی را متوجه افراد می‌کند که از ساده‌ترین آنها می‌توان به استرس، اضطراب و تجربه احساس پوچی اشاره کرد.

وی افزود: وجود فرزند در زندگی، روزمرگی و فرسودگی ناشی از آن را از بین می‌برد و پنجره‌ای جدید از اتفاقات، لحظات و حتی فرصت‌ها را به روی افراد باز می‌کند، همچنین بر اساس تحقیقات انجام شده، فرزندآوری قوه خلاقیت افراد را بهبود می‌بخشد که همین موضوع آنها را در مسیر حل مشکلات یاری می‌کند.

روانشناس اجتماعی و مشاور خانواده تصریح کرد: هنگامی که فرزندی در یک خانواده متولد شود، چشم‌انداز زوجین و انتظارات آنها از زندگی متفاوت خواهد بود، همچنین هویت زوجین در کنار نقش والدگری ارتقا می‌یابد و مهارت‌هایی از جمله صبوری، همدلی، همدردی، همراهی و مهربانی والدین تقویت می‌شود.

با اشاره به اینکه فرزند، امیدی روز افزون برای والدین است، ادامه داد: تنهایی یکی از مشکلاتی است که خانواده‌های بدون فرزند با گذشت زمان متوجه آن خواهند شد و همین موضوع می‌تواند آنها را به افسردگی، انزوا و اضطراب بکشاند؛ در واقع داشتن فرزند، نیازی ذاتی است که افراد نباید آن را به هر بهانه‌ای سرکوب کنند.

آمادگی پذیرفتن مسئولیت و رسیدن به بلوغ عاطفی از لازمه‌های فرزندآوری است

وی با بیان اینکه وجود فرزند در یک خانواده می‌تواند به پایداری بیشتر زندگی مشترک کمک کند، گفت: با وجود و حضور فرزندان، میزان رضایت از زندگی افراد. افزایش می‌یابد و درک کردن فرزند، تجربه‌ای شیرین است که دشواری‌های آن به چشم نمی‌آید.

روانشناس اجتماعی و مشاور خانواده با بیان اینکه در برهه‌ای از زمان فرزندان بهترین دوست والدین خود خواهند بود، اضافه کرد: در واقع یکی از مراحل تکامل بشر و زندگی او، فرزندآوری است و گذر بدون توجه از این مرحله می‌تواند پیامدهای متعددی برای خود افراد و حتی جوامع به همراه داشته باشد.

خاطرنشان کرد: مهم‌ترین موضوعی که پیش از فرزندآوری باید مورد توجه افراد قرار گیرد، آمادگی پذیرفتن مسئولیت و رسیدن به بلوغ عاطفی است؛ والدین باید به سطحی از بلوغ عاطفی رسیده باشند که حضور فرزند را محترم بشمارند، برای آرامش او تلاش کنند، مهارت‌های فرزندپروری خود را افزایش دهند و هیجانات خود را کنترل کنند.

بر این اساس، داشتن فرزند در بسیاری از جوامع، امری ارزشمند است و وجود فرزندان در خانواده، آثار و فواید جسمانی، روحی و روان شناختی فراوانی برای والدین به دنبال دارد؛ بنا بر تحقیقات انجام شده، خانواده‌هایی که صاحب فرزند هستند، بیش از خانواده‌های بدون فرزند از زندگی لذت می‌برند و احساس خوشبختی بیشتری می‌کنند.

همچنین فرزند در خانواده برکات فروانی را به همراه دارد که از جمله آن‌ها استحکام خانواده و گرمابخشی و صمیمیت در زندگی والدین محسوب می‌شود، همچنین حضور فرزندان در خانواده بر ساحت‌های مختلف زندگی اثر می‌گذارد که از جمله این تأثیرات می‌توان به تسهیل تحمل مشکلات و ناهمواری‌ها، سلامت جسمی و شادکامی والدین، استحکام بنیان خانواده، ارتقای شخصیت انسانی و درجات معنوی پدر و مادر اشاره کرد.