محمد قربانی گلشن آباد، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، به بیان نکاتی درباره اولویت‌‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت جدید پرداخت و گفت: وقتی می‌خواهیم در باب وظایف و رسالت‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و یا حتی هر وزارتخانه، سازمان یا دستگاه دولتی اظهار نظر کنیم لازم است در چهارچوب کلان و رویکرد دولت حاکم و به ویژه رئیس جمهور قرار بگیریم تا ملاحظات ما با ساختار و بافتار دولت، تناسب داشته باشد. رئیس جمهور چهاردهم در همه گفت‌وگو‌ها و به ویژه در مناظرات انتخاباتی و همینطور در مراسم تنفیذ و تحلیف، برنامه اصلی دولت وفاق ملی را سیاست‌های کلان ابلاغی رهبر معظم انقلاب اسلامی و نیز برنامه هفتم توسعه و سایر اسناد بالادستی اعلام کردند بنابراین از نظر بنده، هر پیشنهادی که به دولت محترم داده می‌شود باید با زبان دولت، هم آوا باشد که بتواند استفاده کند.

اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور

وی به لزوم توجه دولت جدید به نقشه جامع علمی کشور اشاره کرد و گفت: نقشه جامع علمی کشور با تبیین مبانی و ارزش‌های حاکم بر نظام علم، فناوری و نوآوری جمهوری اسلامی ایران و اولویت‌بندی در حوزه‌های علم و فناوری، شاخص‌های کمی و کیفی مختلفی در سطح نهاد، زیرساخت‌ها، منابع انسانی و بروندادها و دستاوردها برای وضعیت مطلوب علم و فناوری کشور، معرفی کرده است. به عنوان مثال درباره تعداد اعضای هیئت علمی در یک میلیون نفر جمعیت کشور، و یا درصد دانشجویان تحصیلات تکمیلی از کل دانشجویان و یا سهم هزینه‌های تحقیقات از تولید ناخالص داخلی باید تحول جدی ایجاد شود.

قربانی با اشاره به رشد تولیدات علمی در کشور بیان کرد: حالا جالب است بدانیم بر اساس نسبت‌های جمعیتی 3 برابر بیشتر از پیش‌بینی‌های موجود در سند نقشه جامع علمی کشور، مقاله منتشر شده و 5 برابر بیش از پیش‌بینی‌های این نقشه، اختراعات داخلی توسط پژوهشگران و نوآوران کشور ثبت شده است. به عبارتی دیگر ما با کسب رتبه 15 از نظر انتشارات مقالات علمی و احراز بیشترین شتاب علمی در جهان، تأسف بار است که رتبه 121 از نظر زیر شاخص ارتباط با صنعت شاخص جهانی نوآوری را داشته باشیم و نرخ یک و نیم درصدی پایان‌نامه‌های تقاضامحور دانشگاهی سویه‌های دیگری است از عدم توازن و تناسب رشد علمی کشور.

ارتباط دانشگاه و صنعت

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی یادآور شد:‌ به عبارت دیگر دانشگاه نقش کمتری در حل مسائل اساسی کشور ایفا می‌کند بنابراین رویکرد وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری، به سمت ارتباط‌گیری جدی و اساسی دانشگاه، صنعت و جامعه باید باشد. دانشگاه اگر حضور اساسی در جامعه نداشته باشد، خود به خود از جایگاه مرجعیت ساقط خواهد شد. جالب است بدانیم مردم و جوانان خیلی بهتر به ضرورت این موضوع رسیده‌اند در همین سال گذشته بیش از نیمی از دانش آموزان مجاز به انتخاب رشته، انتخاب رشته نکرده‌اند. حال سؤال این است که چرا این اتفاق رخ داده است؟ پاسخ این سوال مهم و اساسی، رویکرد وزیر محترم جدید را روشن می‌کند مگر اینکه سوال را پاک کنند و آن را نبینند.

قربانی با اشاره به اهمیت توجه وزارت علوم در دوره جدید به اسناد بالادستی ادامه داد: علیرغم رشد چند برابری مقالات علمی، به همان میزان هم کیفیت مقالات افت پیدا کرده است. یکی از شاخص‌های کیفیت مقالات علمی، ارجاع و نیز خود استنادی است که در این شاخص‌ها، افت جدی ایجاد شده است. بنابراین اجرایی‌سازی اسناد بالادستی از جمله «سیاست‌های کلی علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری»، «قانون برنامه هفتم»، «سند نقشه جامع علمی کشور» و دیگر اسناد جزء وظایف اصلی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده و اساساً چارچوب حرکت تحولی مبتنی بر این سیاست‌ها باید باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی گفت:‌ یکی دیگر از رسالت‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری استفاده از ظرفیت دانشگاه‌های غیر دولتی است. برای مثال دانشگاه آزاد اسلامی با بیش از یک میلیون و سیصد و شصت هزار دانشجو و بیش از بیست و پنج هزار عضو هیئت علمی پیوسته و وابسته، قطعا جزء نهادهای فاخر علمی انقلاب اسلامی است. به دلیل مجال اندک، فقط و فقط این یک مورد را عرض می‌کنم؛ اگر مدارک و دستاوردهای علمی دانشگاه آزاد اسلامی را از کل دستاوردهای علمی کشور، کسر کنیم، رتبه علمی ایران در منطقه سقوط خواهد کرد. سوال این است، چرا دولت و به ویژه وزارت علوم و تحقیقات و فناوری از این ظرفیت بی‌نظیر، بهره نمی‌برند؟

لزوم توجه بیشتر به دانشگاه‌های غیردولتی

وی ادامه داد: برخی دانشگاه‌ها از دولت بودجه نمی‌گیرد و کاملا متکی به درآمدهای شهریه‌ای و غیرشهریه‌ای هستند و هزینه دانشجویی آنها حداقل یک هفتم دانشجوی دولتی است در حالیکه در اکثر قریب به اتفاق موارد هم کیفیت آموزشی، تجهیزات و امکانات پژوهشی، آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های آن به مراتب بهتر و جدیدتر از دانشگاه‌های دولتی است. عقل، منطق، روحیه جهادی و رویکرد انقلابی ایجاب می‌کند این ظرفیت بالنده و سازمان پویا مورد حمایت واقع شود و بزرگترین حمایت هم حفظ و صیانت از ماهیت غیردولتی آن است که بتواند فارغ از ساختارهای بروکراتیک و دیوان سالاری متصلب، در مرزهای دانش پیشتاز باشد.

قربانی در پایان گفت: خاک پاشیدن بر چهره آفتاب، هنر نیست. دیدن ظرفیت‌ها و بهره‌مندی از آن، هنر است که امیدوارم در وزیر علوم جدید، این هنرمندی وجود داشته باشد.