یک هفته از ترور اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران، گذشت و در آستانه هفتمین روز شهادت این رهبر ارشد حماس، مقاومت اسلامی فلسطین، یحیی السنوار را به عنوان رئیس کل حماس و جانشین شهید اسماعیل هنیه انتخاب کرد.

اما یحیی سنوار کیست که حماس او را از راس شاخه نظامی به راس شاخه سیاسی فرستاد؟ «اقتصادنیوز» در این گزارش به واکاوی زندگی یحیی سنوار رهبر ارشد حماس می پردازد. 

ولادت در اردوگاه پناهندگان

«یحیی ابراهیم حسن السنوار» مشهور به «ابو ابراهیم» در اردوگاه پناهندگان خان‌یونس در نوار غزه به دنیا آمد؛ در ۲۹ اکتبر ۱۹۶۲ (۷ آبان ۱۳۴۱) ؛ درست 14 سال پس از آنکه این اردوگاه برای فلسطینیان رانده شده از خانه بنا شد.

به گزارش اقتصادنیوز، اردوگاه آوارگان خان یونس پس از جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل در سال 1948 احداث شد؛ درست در زمانی که «یوم النکبه» 700 هزار فلسطینی را یک‌شبه آواره اردوگاه‌ کرد و از سرزمینی راند که اسرائیل آن را اشغال کرد. این اردوگاه، پناهگاه آواردگان فلسطینی شد که عمدتاً از شهرهای بیر السبا (بئر شوا) و یافا و روستای المجدال در منطقه عسقلان کنونی به آنجا کوچانده شدند.

به عبارتی دیگر، یحیی سنوار 14 سال بعد، از پدر و مادری متولد شد که در همان روزها (جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸) از عسقلان آواره اردوگاه خان یونس شده بودند؛ اردوگاهی مملو از خانواده‌های فقیر که در شرایط بدی زندگی می‌کردند و برای خدمات اولیه به آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد (UNRWA) متکی بودند.

تولد چهره کاریزماتیک میان یک نبرد قدیمی

زندگی یحیی سنوار اگرچه به آن اردوگاه گره خورده اما تنها به آن نقطه از فلسطین محدود نماند؛ او در دل یک اردوگاه به مرور زمان تبدیل به چهره‌ای کاریزماتیک شد. شب گذشته پس از مخابره خبر انتصاب سنوار به عنوان جانشین اسماعیل هنیه، آنچه که در بیوگرافی اش بیشتر از سایر مسائل جلوه می کرد، زندانی بودن بیش از 20 ساله او در زندان های اسرائیل بود.  به گزارش اقتصادنیوز، یحیی سنوار سال 1989 به اتهام قتل جاسوسان اسرائیل به چهار «حبس ابد» محکوم شد. او در زندان هم بیکار ننشست و بیشتر اوقات فراغتش را صرف مطالعه خواندن روزنامه‌های اسرائیلی و تسلط کامل به زبان عبری کرد.

فایننشال تایمز به نقل از «میکا کوبی» که از سنوار در شین‌بت بازجویی کرد، می‌گوید: «او کتاب‌هایی درباره شخصیت‌های اسرائیلی مانند ولادیمیر ژابوتینسکی، مناخیم بگین و اسحاق رابین می‌خواند و صدر تا ذیل شخصیت‌های اصلی اسرائیل را می‌شناسد.» به گزارش اقتصادنیوز، گرفتار بودن 2 دهه ای سنوار میان میله های فلزی اسرائیل سبب شد او یک رمان هم به نام «خار و میخک» به رشته تحریر درآورد. 

یووال بیتتون، دندانپزشک اسرائیلی که در زمان بازداشت سینوار را معالجه می‌کرد در گفت و گویی به آموزش عبری در زندان و نگارش رمان خار و میخک اشاره کرد و آنگونه که نیویورک تایمز روایت کرده، گفته است که مکالمه اش با سنوار شخصی یا احساسی نبود بلکه آنها فقط درباره حماس صحبت می کردند.

​سنوار چگونه به آغوش حماس بازگشت؟

آزادی یحیی سنوار به عنوان بخشی از مبادله زندانیان برجسته با «گیلاد شالیت» انجام شد. شالیت، سرباز نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) در سال ۲۰۰۶ در حالی که در گذرگاه مرزی مستقر بود توسط حماس دستگیر شده بود. پس از چندین تلاش ناموفق برای میانجیگری آزادی شالیت، مصر و آلمان توافقی را برای آزادی او در اکتبر ۲۰۱۱ منعقد کردند. برادر سنوار؛ محمد که به نگهبانی شالیت گماشته شده بود، اصرار داشت سنوار در مبادله گنجانده شود. در همان روزی که شالیت آزاد شد، سنوار جزو نخستین گروه از اسیران فلسطینی بود که به نوار غزه بازگردانده شدند. زمانی که او وارد غزه شد، پیشانی‌بند سبز نمادین حماس بر سر داشت.

چرا آمریکا سنوار را در لیست تروریست‌ها قرار داد؟

در آوریل ۲۰۱۲(فروردین ۱۳۹۱) تنها چند ماه پس از آزادی، سنوار به عنوان یکی از اعضای دفتر سیاسی حماس در نوار غزه انتخاب شد. او از تجربه‌هایش به عنوان رهبر در زندان رژیم صهیونیستی استفاده کرد و در میان حماس به دلیل گردهم آوردن هم‌بندی‌هایش شهرت پیدا کرد. او از شبه‌نظامیان خواست اسرائیلی‌ها را دستگیر کنند و باعث شد ایالات متحده در سال ۲۰۱۵ سنوار را به فهرست تروریست‌های جهانی خود اضافه کند.

سنوار چگونه شخصیت افسانه‌ای یافت؟

به گزارش اقتصادنیوز و بر اساس مطلبی که ایرنا منتشر کرده است، در ماه می ۲۰۲۱ (اردیبهشت ۱۴۰۰) هفته‌ها تشدید تنش‌ها در اورشلیم و درگیری‌ها بین معترضان فلسطینی و پلیس اسرائیل، به‌ویژه در محوطه اطراف مسجدالاقصی که صدها زخمی برجای گذاشت، به پایان رسید. حماس در جریان این درگیری‌ها و در پاسخ به حملات رژیم صهیونیستی، با ارسال موشک به جنوب و مرکز اورشلیم واکنش نشان داد و ۱۱ روز درگیری شدیدی بین حماس و صهیونیست‌ها ادامه داشت. محبوبیت سنوار بعد از این عملیات بیشتر شد. روزنامه فایننشال تایمز در این زمینه نوشت:«سنوار به شخصیتی افسانه‌ای در نوار غزه تبدیل شد و به نقل از یک فعال برجسته فلسطینی در بیت‌المقدس شرقی اضافه‌کرد، بسیاری از فلسطینی‌ها به او افتخار می‌کنند و او در میان مردم فلسطین بسیار محبوب است.»

یکی از اسرای آزاد شده تایید کرد که السنوار در همان روزهای اولی که بازداشت شده بودند، با آنها دیدار کرده و خودش را به زبان عبری به آنها معرفی کرده و به آنها گفته که «شما در امن‌ترین مکان هستید»، این فرد آزاد شده در ادامه نیز تاکید کرد که در روزهای بازداشت هیچ رفتار بدی با آنها نشد.

اسرائیل در حسرت یافتن مخفیگاه سنوار

به گزارش اقتصادنیوز، در جنگ سال 2011 سوریه، حماس در مقابل نیروهای اسد ایستاد و حتی از تکنولوژی تونل علیه نیروهای اسد و حزب الله استفاده کرد. در آن دوره، حماس سازمان سیاسی خود را از دمشق به قطر منتقل کرد. در آن دوره جنبش مقاومت اسلامی فلسطین(حماس) به 2 جناح تقسیم شدند؛ یک گروه که به جبهه ایران و سوریه نزدیک بود و گروهی دیگر که ایدئولوژی اخوانی و همراهی با حرکت محور قطری ترکی را برگزید. سنوار در دسته اول جای گرفت و گفته می‌شود خالد مشعل جناح دوم را ترجیح داد.

جنبش حماس اعلام کرد که «یحیی سنوار» جایگزین شهید «اسماعیل هنیه» شده است.

پنهان شدن یحیی از نظرها

سنوار به عنوان مغز متفکر حماس هم اکنون در صدر فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار دارد. آژانس‌های امنیتی اسرائیل، او را طراح برنامه‌ریزی و اجرای حملات هفتم اکتبر ۲۰۲۳(۱۵ مهر ۱۴۰۲) می‌دانند. جزئیات شیوه عملکرد سنوار در دفتر سیاسی این گروه هنوز توسط حماس منتشر نشده است. در این زمینه «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه ایالات متحده در ماه ژوئن(خرداد) گفته بود:«این مرد 62 ساله از زمان حملات اکتبر در انظار عمومی دیده نشده است. ایالات متحده نیز سنوار را در فهرست سیاه تروریست‌های بین‌المللی خود قرار داد؛ موضوعی که نگرانی‌ها در مورد حفاظت از او را با توجه به ترورهای اخیر رژیم صهیونیستی بیشتر می‌کند.

سناریوهای اسرائیل برای یافتن مغز متفکر حماس

به گزارش اقتصادنیوز، در گزارشی که سال گذشته روزنامه عبری زبان معاریو منتشر کرد، آمده است: «سرویس شین‌بت در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۳ که یورام کوهن و پس از او نداو آرگمن و در ادامه رونین بار ریاست آن را بر عهده داشت، شش طرح برای ترور یحیی السنوار، رئیس جنبش حماس در نوار غزه ارائه کرد که با مخالفت نتانیاهو (نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی) مواجه شد. طرح‌های یاد شده بر اساس این واقعیت تنظیم شد که السنوار همانند چهره‌ای تحت تعقیب رفتار نکرده و تمایل دارد فعالیت‌های خود را به شکل آشکار انجام دهد، او همانند سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله در مکان‌های مخفی و یا پناهگاه زندگی نمی‌کند».

پیغام حماس به اسرائیل با حکم جدید برای سنوار

به گزارش اقتصادنیوز، حماس در نهایت پس از آنکه اسماعیل هنیه 10 مرداد در تهران به شهادت رسید، یحیی سنوار را به عنوان رئیس کل جدید خود معرفی کرد. در بیانیه حماس آمده است: «جنبش مقاومت اسلامی حماس انتخاب رهبر یحیی سنوار را به عنوان رئیس دفتر سیاسی جنبش اعلام می‌کند. عمل‌گرایی سنوار در طول دوران فعالیتش و انتخاب او در این زمان این پیام را دارد که انتقام ترور شهید هنیه جز با نابودی اسرائیل امکان‌پذیر نیست.»