به گزارش آسیانیوز - هدف از این مطالعه، شناسایی روندهای نوآورانه در صنعت نفت و گاز و ارائه راهکارهایی برای انطباق شرکت‌های ایرانی با تحولات جهانی است.
صنعت نفت و گاز در حال گذار از تحولات عمیقی است. ظهور انرژی‌های تجدیدپذیر، نگرانی‌های مربوط به تغییرات آب‌وهوایی و تقاضای فزاینده برای پایداری، شرکت‌های نفتی را مجبور به نوآوری و تطبیق با شرایط جدید سوق می‌دهد. یکی از راهبردهای اتخاذ شده توسط این شرکت‌ها، سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌ها است.
استارت‌آپ‌ها اغلب چابک‌تر و نوآورتر از شرکت‌های سنتی هستند و می‌توانند راه‌حل‌های جدیدی برای چالش‌های صنعت نفت و گاز ارائه دهند. به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌های بزرگ نفتی دنیا در حال سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌ها و ایجاد شراکت با آن‌ها هستند.
بررسی فعالیت‌های استارت‌آپی شرکت‌های نفتی بزرگ:
۱) آرامکو (Aramco) عربستان سعودی:
هوش مصنوعی و کلان‌داده تحولی در صنعت نفت و گاز ایجاد کرده‌اند. آرامکو با پیشرو بودن در استفاده از این فناوری‌ها، راندمان، قابلیت اطمینان و پایداری خود را به طور قابل توجهی ارتقا داده و به مزایای چشمگیری از جمله کاهش ۵۰ درصدی سوزاندن گاز و افزایش ۱۵ درصدی تولید نفت دست یافته است. از دیگر کاربردهای هوش مصنوعی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
اکتشاف و تولید: تجزیه و تحلیل تصاویر لرزه‌نگاری و شناسایی ساختارهای زیرزمینی حاوی نفت یا گاز
پالایش و بازاریابی: بهینه‌سازی فرآیندهای پالایش و افزایش بازده محصولات
مدیریت زنجیره تامین: بهینه‌سازی مسیرهای حمل و نقل و کاهش هزینه‌های لجستیک
آرامکو و ایر پروداکتز قدرا، شرکتی پیشرو در زمینه گازهای صنعتی، در سال ۲۰۲۴ از همکاری خود در زمینه تولید هیدروژن کم کربن خبر دادند. این همکاری شامل تاسیس یک شرکت مشترک در جبیل، عربستان سعودی و ساخت و بهره‌برداری از یک تاسیسات تولید هیدروژن آبی در مقیاس بزرگ خواهد بود. هدف از این همکاری، تولید و عرضه هیدروژن کم کربن به مشتریان در منطقه و سراسر جهان است.
هیدروژن آبی از طریق فرآیندی تولید می‌شود که گاز طبیعی را با بخار آب ترکیب می‌کند و دی‌اکسید کربن را به عنوان محصول جانبی جذب می‌کند. این همکاری یک گام مهم در راستای تحقق اهداف توسعه پایدار آرامکو و ایر پروداکتز قدرا است. هیدروژن کم کربن نقشی کلیدی در اقتصاد کم کربن ایفا می‌کند و می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مقابله با تغییرات آب و هوایی کمک کند. علاوه بر مزایای زیست‌محیطی، این همکاری مزایای اقتصادی قابل توجهی نیز به همراه خواهد داشت. این پروژه برای منطقه جبیل و سراسر عربستان سعودی اشتغال‌زایی ایجاد خواهد کرد و به تنوع‌بخشی به سبد انرژی کشور کمک می‌کند.
Wa'ed Ventures، صندوق سرمایهگذاری جسورانه آرامکو، تعهدی راسخ به تقویت اکوسیستم نوآوری عربستان سعودی دارد. این صندوق با سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌های با پتانسیل بالا و ارائه پشتیبانی و منابع لازم، به رشد و شکوفایی آن‌ها کمک می‌کند و نقشی اساسی در تحقق چشم‌انداز توسعه پایدار عربستان ایفا می‌کند. Wa'ed Ventures به طور خاص بر استارت‌آپ‌هایی تمرکز دارد که از فناوری‌های پیشرفته برای حل چالش‌های دنیای واقعی و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه در صنایع مختلف استفاده می‌کنند. این صندوق در زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، فناوری‌های مالی، و انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایهگذاری می‌کند و به دنبال ایجاد تنوع در سبد سرمایهگذاری خود برای حمایت از ایده‌های خلاقانه در حوزه‌های مختلف است.
۲) اکسون موبیل (Exxon Mobil) ایالات متحده:
اکسون موبیل با ورود به بازار لیتیوم در سال ۲۰۲۴، گامی بلند در جهت تنوع‌بخشی به سبد محصولات خود برداشته است. این شرکت با استفاده از فرآیندی نوآورانه، لیتیوم را از آب شور زیرزمینی استخراج خواهد کرد. اکسون موبیل پیش‌بینی می‌کند که تقاضا برای لیتیوم تا سال ۲۰۳۰ به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت و متعهد به تبدیل شدن به یکی از تامین‌کنندگان پیشرو لیتیوم در جهان است. سابقه درخشان اکسون موبیل در نوآوری، تضمینی برای عرضه لیتیوم با بالاترین کیفیت و استانداردهای زیست‌محیطی است. ورود اکسون موبیل به بازار لیتیوم، نشان‌دهنده تعهد این شرکت به پایداری و نوآوری است. این اقدام نه تنها به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های شغلی جدیدی را نیز ایجاد خواهد کرد.
اکسون موبیل در زمینه فناوری جذب و ذخیره‌سازی کربن (CCS) پیشرو است. CCS فرآیندی است که به وسیله آن دی‌اکسید کربن (CO2) از دودکش‌های صنعتی و نیروگاه‌ها جدا و در اعماق زمین ذخیره می‌شود. این شرکت با سابقه‌ای درخشان در نوآوری، نقش کلیدی در توسعه و ارتقای CCS ایفا کرده و به طور فعال در پروژه‌های CCS در سراسر جهان مشارکت دارد. اکسون موبیل رکورد جذب بیشترین CO2 را در جهان دارد و به توسعه فناوری‌های پیشرفته CCS و همچنین راه‌حل‌های پایدار برای مقابله با تغییرات آب و هوایی متعهد است.
اکسون موبیل با تمرکز بر هیدروژن به عنوان سوختی کم کربن، گامی مهم در جهت آینده‌ای پایدار برداشته است. هیدروژن پتانسیل قابل توجهی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مبارزه با تغییرات آب و هوایی دارد. این شرکت با سرمایهگذاری در فناوری‌های پیشرفته و همکاری با ذینفعان کلیدی، به رهبران این صنعت تبدیل شده است و به دنبال ایجاد یک اکوسیستم هیدروژن پایدار و مقرون به صرفه است.
اکسون موبیل در خط مقدم مبارزه با تغییرات آب و هوایی در بخش حمل و نقل قرار دارد. این شرکت با سرمایهگذاری در فناوری‌های نوآورانه، به دنبال کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و ایجاد آینده‌ای پایدارتر برای حمل و نقل است. اکسون موبیل طیف وسیعی از سوخت‌های کم‌انتشار را توسعه می‌دهد که شامل زیست‌دیزل، بیوگاز، هیدروژن و سوخت‌های الکتریکی می‌شود.
اکسون موبیل در زمینه بازیافت پیشرفته پیشرو است. بازیافت پیشرفته فرآیندی است که ضایعات پلاستیکی را به اجزای اصلی خود تجزیه می‌کند که سپس میتوان از آن‌ها برای تولید محصولات پلاستیکی جدید استفاده کرد. این شرکت با سرمایهگذاری در فناوری‌های نوآورانه بازیافت پیشرفته، به دنبال کاهش آلودگی پلاستیکی و حفظ منابع ارزشمند است.اکسون موبیل با استفاده از بازیافت پیشرفته، به طور فعال در ایجاد یک آینده پایدارتر برای پلاستیک‌ها مشارکت دارد.
۳) توتال انرژی (Total Energies) فرانسه:
شرکت توتال در سال 2022 با شرکت SunPower برای توسعه پروژه‌های انرژی خورشیدی در مقیاس بزرگ در سراسر جهان شراکت کرد.
توتال در حال سرمایه گذاری در صنعت باتری خودروهای برقی در اروپا است. این شرکت با دو شرکت دیگر، استلانتیس و مرسدس بنز، شرکت ACC را تأسیس کرده است. هدف از این سرمایه گذاری مشترک، تولید باتری خودروهای برقی با کیفیت بالا و استانداردهای زیست محیطی است. توتال قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ به ظرفیت تولید ۱۲۰ گیگاوات ساعت در سال برسد.
توتال در سال ۲۰۲۳ با Adani Green Energy برای توسعه پروژه‌های انرژی بادی در هند شراکت کرد. توتال همچنین در استارت‌آپ‌های تولید باتری و ذخیره‌سازی انرژی سرمایهگذاری کرده است.
این شرکت قصد دارد تا سال ۲۰۲۳، ۵ تا ۷ گیگاوات ظرفیت ذخیره‌سازی انرژی الکتریکی در سراسر جهان ایجاد کند و از باتری‌های لیتیوم یونی برای ذخیره‌سازی انرژی استفاده نماید. از دستاوردهای توتال در زمینه ذخیره‌سازی باتری، شامل تاسیسات دانکرک، بزرگترین سایت ذخیره‌سازی انرژی باتری در فرانسه می‌باشد. توتال از سال ۲۰۲۰ در زمینه ذخیره‌سازی باتری سرمایهگذاری کرده است.
۴) بریتیش پترولیوم (BP) بریتانیا:
bp Ventures شرکت سرمایه‌گذار در حوزه انرژی، با سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌های نوآور، به دنبال تحول در این صنعت می‌باشد. این شرکت با تمرکز بر گذار به کربن خنثی تا سال ۲۰۵۰، در زمینه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، بیوانرژی و شارژ خودروهای الکتریکی سرمایهگذاری می‌کند.
BP Ventures با سرمایهگذاری ۳ میلیون پوندی در Flylogix، به دنبال استفاده از پهپادها برای شناسایی و اندازه‌گیری انتشار گاز متان است. این سرمایهگذاری به Flylogix کمک می‌کند تا به مناطق جدید گسترش یابد و کاربردهای جدیدی برای فناوری خود توسعه دهد. این امر به BP در دستیابی به هدف خود برای کاهش انتشار گاز متان کمک خواهد کرد.
Lightsource BP یک شرکت مشترک بین BP و Lightsource Renewable Energy است که در زمینه توسعه پروژه‌های خورشیدی فعالیت می‌کند. این شرکت از بزرگترین توسعه‌دهنده پروژه‌های خورشیدی در جهان است.
شرکت‌های Air BP و Neste در راستای ارائه سوخت هوانوردی پایدارتر با یکدیگر همکاری می‌کنند. سوخت هوانوردی پایدار SAF از مواد اولیه ضایعات و باقیمانده تجدیدپذیر تولید می‌شود. استفاده از این سوخت می‌تواند تا ۸۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای را در مقایسه با سوخت جت معمولی کاهش دهد.
BP Ventures 25 میلیون دلار در BluSmart، استارت‌آپ هندی فعال در زمینه حمل‌ونقل برقی، سرمایهگذاری کرد.
BluSmart با ارائه خودروهای برقی و ایستگاه‌های شارژ، خدمات حمل‌ونقل برقی را ارائه می‌دهد. این سرمایهگذاری به BluSmart کمک می‌کند تا فعالیت خود را به پنج شهر جدید گسترش دهد. BP با این سرمایهگذاری، جایگاه خود را به عنوان رهبر در بازار حمل‌ونقل هند تقویت می‌کند.
۵) شورون (Chevron) ایالات متحده:
شورون در اقدامی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، در شرکتی به نام سوانته (Svante) سرمایهگذاری کرده است. سوانته فناوری نوآورانه‌ای را برای جذب دی‌اکسید کربن از منابع صنعتی توسعه داده است. این سرمایهگذاری برای ساخت کارخانه‌ای جهت تولید فیلترهای سوانته به کار گرفته خواهد شد. فناوری سوانته برای جذب دی‌اکسید کربن از دودکش‌های صنعتی طراحی شده است. این فناوری می‌تواند نقشی اساسی در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از نیروگاه‌ها و سایر تاسیسات صنعتی ایفا کند. شورون در سال ۲۰۲۱ یک واحد تجاری کم‌کربن راه‌اندازی کرد و این سرمایهگذاری بخشی از تعهد این شرکت به توسعه راه‌حل‌های پایدار برای چالش‌های آب و هوایی است.
شورون و JX در سال ۲۰۲۴ با امضای تفاهم‌نامه‌ای برای توسعه زنجیره ارزش کربن‌گیری و ذخیره‌سازی (CCS) در آسیا و اقیانوسیه همکاری می‌کنند. هدف، جذب CO2 از صنایع ژاپن، انتقال آن به استرالیا برای ذخیره‌سازی و توسعه سیاست‌های CCS در منطقه است. این اقدام گامی کلیدی در جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مقابله با تغییرات آب و هوایی است.
این شرکت در سال ۲۰۲۴ با رونمایی از اولین پروژه تولید هیدروژن از خورشید خود در دره مرکزی کالیفرنیا، گامی به سوی دنیایی با کربن کمتر برداشت. این پروژه با استفاده از انرژی خورشیدی، زمین و آب غیرآشامیدنی، هیدروژن کم‌کربن تولید خواهد کرد. شورون امیدوار است این پروژه الگویی برای سایرین باشد و به توسعه یک اقتصاد هیدروژن پاک کمک کند.
شورون در سال ۲۰۲۲ با Siren Energy، یک شرکت زن‌محور، برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در حوضه پرمین همکاری می‌کند. این همکاری با استفاده از گاز طبیعی فشرده (CNG) به جای سوخت‌های دیزلی سنتی برای تامین انرژی عملیات حفاری، به این هدف دست خواهد یافت. این ابتکار عمل نه تنها به شورون در کاهش ردپای کربن خود کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های تجاری جدیدی را برای Siren Energy نیز به ارمغان می‌آورد.
این شرکت در سال ۲۰۲۴ با سرمایهگذاری در OneH2، تولیدکننده ایستگاه‌های سیار سوخت‌گیری هیدروژن، به دنبال گسترش بازار این سوخت پاک است. این ایستگاه‌ها که برای مصارف خودروها و سایر وسایل نقلیه هیدروژنی طراحی شده‌اند، می‌توانند به رفع کمبود زیرساخت‌های سوخت‌گیری هیدروژن کمک کنند و نقش مهمی در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ایفا نمایند.
۶) انی (Eni) ایتالیا:
در حرکتی برای ساده‌تر کردن شارژ خودروهای برقی در ایتالیا، Enel X، Be Charge و Eni در سال 2021 همکاری خود را آغاز کردند. این توافق جدید به رانندگان امکان می‌دهد تا از طریق تلفن‌های هوشمند خود از شبکه گسترده ایستگاه‌های شارژ این سه شرکت استفاده کنند. این ابتکار عمل نه تنها تعداد نقاط شارژ در دسترس را افزایش می‌دهد، بلکه تجربه رانندگی با خودروهای برقی را برای عموم مردم نیز راحت‌تر می‌کند.
انی با سرمایهگذاری ۵۸۸ میلیون یورویی در Plenitude، تعهد خود به انرژی‌های پاک را نشان داد. این سرمایهگذاری، سهم انی در Plenitude را به ۷.۶ درصد افزایش می‌دهد. Plenitude شرکتی پیشرو در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، فروش انرژی و ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی است.
انی، شرکت پیشرو در زمینه انرژی، در راستای تعهد خود به گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر و دستیابی به انتشار خالص صفر کربن تا سال ۲۰۵۰، گام مهمی برداشت. این شرکت در سال ۲۰۲۳ با گروه لانوتی توافق کرد تا HVOlution، سوخت دیزل مشتق شده از ۱۰۰٪ مواد خام تجدیدپذیر را به ناوگان کامیون‌های این گروه عرضه نماید. این اقدام نوآورانه به طور قابل توجهی انتشار CO2 لانوتی را کاهش می‌دهد و به تحقق اهداف پایداری هر دو شرکت کمک می‌کند.
انی و KazMunayGas در سال ۲۰۲۴ با ساخت اولین نیروگاه هیبریدی ۲۵۰ مگاواتی در قزاقستان، تعهد خود به توسعه پایدار را به نمایش گذاشتند. این نیروگاه که الگویی نوآورانه برای تولید برق پاک و قابل اعتماد ارائه می‌دهد، گامی مهم در جهت تنوع‌بخشی به منابع انرژی و کاهش انتشار کربن در این کشور است. این سرمایهگذاری، نشان‌دهنده سابقه ۳۰ ساله انی در قزاقستان و تعهد آن به همکاری با این کشور برای توسعه پایدار است.
پیشنهادهایی برای شرکت‌های داخل ایران:
صنعت نفت و گاز ایران پتانسیل قابل‌توجهی برای سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌ها دارد. بااین‌حال، چالش‌های متعددی نیز وجود دارد که باید برطرف شوند. به طور مختصر به تعدادی از این موارد اشاره می‌گردد:
ن اثبات ثبات سیاسی و اقتصادی: تحریم‌های اقتصادی و نوسانات سیاسی می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های خارجی را دلسرد کند. امنیت زیرساخت سرمایهگذاری را باید برای سرمایه¬گذار اثبات کرد.
ساخت و تقویت زیرساخت‌های مناسب: ایران به زیرساخت‌های مناسب برای توسعه و تجاری‌سازی فناوری‌های جدید مانند CCS و تولید هیدروژن نیاز دارد.
بیان ساده و رفع ابهام و پیچیدگی از قوانین سرمایهگذاری: قوانین و مقررات پیچیده می‌توانند فرایند سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌ها را دشوار کند. با این وجود، گام‌هایی برای رفع این چالش‌ها برداشته شده و دولت در حال تلاش برای بهبود فضای سرمایهگذاری و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای توسعه فناوری‌های جدید است.
با این حال، فرصت‌های قابل‌توجهی نیز وجود دارد، مانند:
پتانسیل بالای نیروی انسانی متخصص
منابع طبیعی غنی
موقعیت استراتژیک جغرافیایی
در اینجا چند راهکار پیشنهادی برای درپیش‌گرفتن مسیر شرکت‌های بزرگ نفتی دنیا ارائه می‌شود:
ایجاد صندوق‌های سرمایهگذاری خطرپذیر: شرکت‌های نفتی ایرانی می‌توانند با ایجاد صندوق‌های سرمایهگذاری خطرپذیر به استارت‌آپ‌های نوآور در صنعت نفت و گاز سرمایهگذاری کنند.
ایجاد شراکت با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی: شرکت‌های نفتی می‌توانند با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برای توسعه فناوری‌های جدید همکاری کنند.
سرمایهگذاری در فناوری‌های کاهش انتشار کربن: شرکت‌های نفتی ایرانی می‌توانند در استارت‌آپ‌هایی که روی فناوری‌های جذب و ذخیره‌سازی کربن (CCS) و جذب مستقیم کربن از هوا (DAC) کار می‌کنند، سرمایهگذاری کنند.
سرمایهگذاری در فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی: همکاری با استارت‌آپ‌هایی که روی توسعه باتری‌های پیشرفته و سایر روش‌های ذخیره‌سازی انرژی کار می‌کنند، می‌تواند مفید باشد.
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر: سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌های فعال در زمینه انرژی خورشیدی و بادی می‌تواند به تنوع‌بخشی سبد انرژی شرکت‌های نفتی ایرانی کمک کند.
تمرکز بر تولید هیدروژن سبز: با توجه به روند جهانی، شرکت‌های ایرانی می‌توانند در استارت‌آپ‌هایی که روی تولید و ذخیره‌سازی هیدروژن سبز کار می‌کنند، سرمایهگذاری کنند.
توسعه هوش مصنوعی و تحلیل داده‌ها: سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌هایی که از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی عملیات اکتشاف و تولید نفت استفاده می‌کنند، می‌تواند به افزایش کارایی کمک کند.
حمایت از استارت‌آپ‌های حمل‌ونقل پایدار: سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌هایی که روی توسعه خودروهای برقی، سیستم‌های شارژ و سوخت‌های زیستی کار می‌کنند، می‌تواند به آماده‌سازی برای آینده صنعت حمل‌ونقل کمک کند.
ایجاد مراکز نوآوری: شرکت‌های نفتی ایرانی می‌توانند مراکز نوآوری داخلی ایجاد کنند تا از ایده‌های نوآورانه کارکنان خود و همچنین استارت‌آپ‌های خارجی حمایت کنند.
نتیجه‌گیری:
همان‌طور که گفته شد صنعت نفت و گاز در آستانه تحولی عظیم قرار دارد. بررسی فعالیت‌های استارت‌آپی شرکت‌های بزرگ نفتی جهان نشان می‌دهد که این شرکت‌ها به طور جدی در حال سرمایهگذاری و همکاری با استارت‌آپ‌ها در زمینه‌های مختلف هستند. این روند، نشان‌دهنده تلاش آن‌ها برای انطباق با چالش‌های جدید صنعت، از جمله تغییرات اقلیمی، افزایش تقاضا برای انرژی‌های پاک و فشارهای زیست‌محیطی است.
برای شرکت‌های نفتی ایرانی، این روند جهانی فرصتی برای بازنگری در استراتژی‌های بلندمدت و سرمایهگذاری در نوآوری است. با وجود چالش‌های خاص ایران، از جمله تحریم‌ها و محدودیت‌های زیرساختی، سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌ها می‌تواند راهی برای حفظ رقابت‌پذیری، افزایش کارایی و آماده‌سازی برای آینده‌ای با کربن کمتر باشد.
چشم‌انداز آینده صنعت نفت و گاز ایران نیز احتمالاً شامل حرکت به سمت تنوع‌بخشی منابع انرژی، توسعه فناوری‌های پاک و دیجیتالی‌شدن خواهد بود. موفقیت در این مسیر به عواملی چون رفع تحریم‌ها، جذب سرمایهگذاری خارجی و اصلاحات ساختاری بستگی دارد.
در نهایت، سرمایهگذاری در استارت‌آپ‌ها نه‌تنها برای شرکت‌های نفتی ایرانی بلکه برای کل اقتصاد ایران مزایای قابل‌توجهی خواهد داشت. این امر می‌تواند به ایجاد اشتغال، افزایش نوآوری و تقویت جایگاه ایران در بازارهای جهانی انرژی کمک کند. با این حال، موفقیت در این زمینه مستلزم ایجاد یک اکوسیستم حمایتی برای استارت‌آپ‌ها، بهبود فضای کسب‌وکار و تدوین سیاست‌های مناسب برای حمایت از نوآوری در صنعت نفت و گاز می‌باشد.
نظر شما