شناسهٔ خبر: 67969984 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه‌ آسیا‌نیوز | لینک خبر

یادداشت| پروفسورحسن امین

شعر؛ گره‌خوردگی عاطفی اندیشه و خیال

در مقدمه کوتاهی که در آبان ۱۴۰۰ بر نخستین دفتر اشعار شاعره توانا و ممتاز معاصر، نسرین حسینی، نوشته بودم، او را شاعری در رده غزلسرایان خوب معاصر تعریف کرده بودم.

صاحب‌خبر -

آسیانیوز -  شعر را مفهومی گره‌خورده با عاطفه و تخیل تعریف کرده‌اند. من در «دانشنامه شعر» (از انتشارات دایره‌المعارف ایرانشناسی)، آن‌چه در باب تعریف شعر و مبانی و غایات آن و تاریخ و جغرافیای آن، یا گونه‌ها یا شکل و محتوای آن، گفتنی است، به شرح بر قلم آورده‌ام. خلاصه آن‌که شعر، به‌طور جامع و مانع، تعریف‌بردار نیست. اما در دایره‌المعارف بین‌المللی وبستر Webster چنین تعریف شده است:

پردازش اندیشیده واژه‌‌ها در کلماتی خیال‌انگیز یا احساس‌برانگیز، با یک نظم آهنگین قوی. و همین تعریف با مختصر تغییری در دایره‌المعارف‌های دیگر نیز تکرار شده است، از جمله در فرهنگ امریکن هریتیچ American heritage شعر انشای فشرده و فاخری برای انتقال احساسی زنده و خیال‌انگیز از تجارب انسانی با سودجویی از صنایع ادبی صوری یا معنوی تعریف شده است. همین تبیین‌های بین‌المللی را ادیبان معاصر ایرانی بدون ذکر ماّخذ، به فارسی منتقل کرده و گفته‌اند که شعر آمیزه اندیشه و خیال (گره‌خوردگی عاطفی اندیشه و تخیل) در زبانی فشرده و آهنگین است.

نکته بسیار مهم، در باب شعر این است که در دایره‌المعارف بریتانیکا ذیل مدخل شعر نوشته‌اند که «شعر» به مثابه ظهور بیرونی حس تخیل، در توسعه و تکامل نوع بشر، تاثیری مشابه «علم وصنعت» داشته است! و این پاسخ دهن‌شکنی است به آن دسته از «علم‌زدگان» نوظهور که ارزش شعر و شاعری در فرهنگ و تمدن ایرانی را انکار می‌کنند و قدر شاعران را درست نمی‌دانند. (بریتانیکا، لندن ۱۹۵۷جلد ۱۸، مدخل poetry)

نکته بسیار مهم دیگر این است که در دایره‌المعارف مکمیلان نوشته‌اند که ادبیات در همه زبان‌ها با شعر شروع شده است نه نثر، چرا که مختصات آن از جهت آهنگین بودن و تهییج‌آفرینی، یکی از نیازهای بنیادین نوع بشر را برآورده می‌کرده است. (مکمیلان، لندن ۱۹۸۳، جلد ۱۵، مدخل، poetry )

بر این اساس و این قیاس، سراینده این اشعار پراحساس مهربانو نسرین حسینی و خیل بزرگ شاعران پارسیگو در طول تاریخ، با گره زدن عاطفه و تخیل، نه تنها نیاز عاطفی و روحی خوانندگان و شنوندگان را با شعر خویش بر طرف کرده‌اند، بلکه در حوزه پیشرفت، توسعه و تکامل مدنیت و فرهنگ نیز در مقام شاعرانی قابل و فرهیختگانی فرهنگ‌ساز، پابه‌پای دانشمندان و استادان علوم، تأثیرگذار بوده‌اند‌. اگر فردوسی هزار سال پیش، سی و چند سال از عمر خود را به سرایش شاهنامه اختصاص داد، هرچند در حیات خود مورد تقدیر قرار نگرفت، امروز همه گویشوران زبان فارسی قدردان خدمت بزرگ اویند.‌ داستان شاهنامه هفت جلدی امین یا دفتر شعر نسرین حسینی هم به نوبت خود همین‌اند.

پس قدر شاعران دانا و توانای خودمان را چه بزرگان گذشته، همچون فردوسی، سعدی، مولانا، حافظ و نظامی و چه شاعران همرزوگار خودمان همچون نسرین حسینی و دیگر شاعران خوب معاصر را بدانیم و از آثارشان بهره ببریم. در پایان، شعری را که نسرین حسینی برای من سروده است و از شاهنامه امین نیز تقدیر کرده است، به عنوان نمونه‌ای از اشعارش در مقام حسن ختام نقل می‌کنم:

«امین» ادب مرد تطبیق‌ها/ محقق در انواع تحقیق ها

سخن سنج میدان بغرنج‌ها/ برآورده از رنج‌ها، گنج‌ها

گرانمایه استاد شعر و سخن/ که بالد به خود با تو هر آن، وطن

شود با تو شعر حماسی روان/ تو ای فخر و فردوسی این زمان

به هر بیتی از آن کتاب ثمین/ همان «شاهنامه خطاب امین»

چه زیبا کنی شرح و تفسیرها/ چنان خواب و رویا به تعبیرها

سخن با تو شیوا شود بی‌گمان/ و شعر تو زیباترین گفتمان

به الطاف و مهر خدای حکیم/ همیشه به هر لحظه باشی مقیم

بود سایه‌ات بر سرم مستدام/ به دور از بلاها بمانی مدام

نظر شما