شهید اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه، سیاستمدار فلسطینی و از رهبران حماس بود. وی یکی از مقامات ارشد حماس و رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس بود که چند سال اخیر درگیر مبارزات سیاسی و نظامی با اسرائیل بوده است. هنیه، بعد از طراحی و اجرای عملیات طوفان الاقصی در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و حمله به صهیونیست‌ها در سرزمین‌هایی که به اشغال درآورده‌اند، به چهره‌ای شناخته شده‌تر در جهان بدل شد.
تولد و زندگی تحصیلی
اسماعیل هنیه، متولد سال ۱۹۶۲ در اردوگاه آوارگان شاطی در نوار غزه بود. والدین عرب-فلسطینی او در سال ۱۹۴۸ از روستای خود در نزدیکی اشکلون واقع در اسرائیل کنونی آواره شدند و زندگی‌شان را در اردوگاه پناهندگان نوار غزه گذراندند. او در سال ۱۹۸۱ وارد دانشگاه اسلامی غزه شد و در آنجا ادبیات عرب را مطالعه کرد. هنیه در دوران دانشجویی رهبری انجمن دانشجویی اسلام‌گرا وابسته به جنبش اخوان المسلمین را بر عهده داشت.
نخست‌وزیری و رهبری حماس
زمینه رهبری هنیه در حماس از سال ۱۹۹۷ فراهم شد، زمانی که او منشی شخصی احمد یاسین بود و از نزدیکان اصلی‌اش به حساب می‌آمد.
در سال ۲۰۰۶، حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین شرکت کرد و هنیه در رأس فهرست آن قرار گرفت. حماس در این انتخابات به پیروزی قاطع رسید. به این ترتیب، هنیه به عنوان نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان فلسطین منصوب شد.
در سال ۲۰۰۷ و به دنبال تشدید درگیری‌ها بین حماس و فتح، محمود عباس دولت را منحل کرد و هنیه را از سمت نخست‌وزیری برکنار کرد. نتیجه این اقدام، شکل‌گیری یک دولت خودمختار به رهبری حماس در نوار غزه بود و اسماعیل هنیه به عنوان رهبر آن دولت در مقام نخست‌وزیر قرار گرفت.
هنیه در زمان رهبری حماس در نوار غزه بیش از هزار اسیر فلسطینی را آزاد کرد. این اقدام در مقابل به عنوان تضمینی برای آزادی گیلاد شالیت، سرباز اسیر اسرائیلی صورت گرفت. در همین حال، تلاش‌هایی برای رسیدن به آشتی بین حماس در نوار غزه و تشکیلات خودگردان تحت رهبری فتح در کرانه باختری نیز در حال پیشرفت بود.
طی سال ۲۰۱۴، دولت خودگردان حماس در غزه رسما استعفا داد تا راه را برای تشکیل دولت وحدت با فتح باز کند. با این کار، هنیه از سمت نخست‌وزیری خود استعفا داد. او همچنان به عنوان رهبر محلی حماس در غزه باقی ماند تا اینکه در سال ۲۰۱۷ یحیی سنوار به عنوان جایگزین او منصوب شد. در ششم ماه می سال ۲۰۱۷، شورای حماس هنیه را به جای خالد مشعل به عنوان رییس دفتر سیاسی این گروه انتخاب کرد.
شهادت اعضای خانواده
هنیه و همسرش امل دارای ۱۳ فرزند بودند. در پی حمله‌های اسرائیل به غزه، سه تن از فرزندان اسماعیل هنیه و نیز تعدادی از نوه‌های وی در منطقه «الشاطی» به شهادت رسیدند. فرزندان شهید هنیه «حازم، امیر و محمد» بودندکه نوه‌هایش «خالد، مونا، آمال و رزان» نیز همراه آنها بودند و نوه او «ملاک» مجروح شد.
اسماعیل هنیه در واکنش به خبر شهادت پسرانش گفت: خداوند را به خاطر این افتخار که با شهادت سه پسر و چند نوه ام نصیب ما کرد، سپاسگزارم. با این درد و خون، ما برای مردم و ملت خود آرمان و امید به آینده و آزادی می‌آفرینیم. همه مردم ما و همه خانواده‌های ساکنان غزه بهای سنگینی در خون فرزندان خود پرداخته‌اند و من یکی از آنها هستم. نزدیک به ۶۰ نفر از اعضای خانواده من مانند همه مردم فلسطین به شهادت رسیدند و هیچ تفاوتی بین آنها نیست.
همچنین در اکتبر ۲۰۲۳ جنگنده‌های ارتش اسرائیل خانه هنیه در شهره غزه را بمباران کردند که طی این حادثه ۱۴ نفر از اعضای خانواده وی از جمله یک برادر و برادرزاده‌اش کشته شدند. در نوامبر ۲۰۲۳، طبق گزارش‌ها، یک نوهٔ او در یک حمله هوایی اسرائیل در شهر غزه کشته شد. در اواخر همان ماه، نوه بزرگش در حمله اسرائیل کشته شد.
تبعات آقازادگی
شهادت فرزندان و نوه‌های اسماعیل هنیه در غزه نتایجی برخلاف انتظار صهیونیست‌ها پدید آورد. پیش‌تر برخی مدعی بودند رهبران مقاومت و فرزندانشان، به‌ویژه اسماعیل هنیه، بیرون از غزه در حال خوشگذرانی بوده و این مردم فلسطین هستند که هزینه و تاوان جنگ را می‌دهند، موضوعی که به‌ویژه از سوی رسانه‌های صهیونیست با هدف دور کردن مردم از حماس تبلیغ می‌شد، اما شهادت سه تن از فرزندان اسماعیل هنیه این خط توطئه را خنثی کرد.
تبعید
هنیه در سال ۱۹۹۲ همراه با ۴۱۵ نفر از رهبران و فعالان حماس و جهاد اسلامی فلسطین از جمله احمد یاسین، عبدالعزیز الانتیسی و دیگر سیاستمداران ارشد حماس به مرج الزهور در جنوب لبنان تبعید شد.
ترورهای نافرجام
هنیه همواره از اهداف اصلی جوخه های ترور اسرائیل بوده است و مقام‌های رژیم تل آویو نیز همواره بر این امر تأکید داشته‌اند. وی در سپتامبر ۲۰۰۳ باری به طور مستقیم هدف عملیات ترور اسرائیل قرار گرفت بود.
همچنین روز ۱۴ دسامبر ۲۰۰۶ بود که هنیه از یک سوءقصد در مرز بین مصر و غزه جان سالم به در برد. در این حمله، محافظ او کشته شد و یکی از پسرانش زخمی شد. حماس، گروه فلسطینی فتح را مسئول این حمله دانست. اوایل ژوئن ۲۰۰۷، پس از یک هفته نبرد با گروه فتح، حماس کنترل نوار غزه را به دست آورد.
محبوبیت در بین مردم
هنیه از محبوبیت بالایی در میان هواداران حماس و ملت فلسطین برخوردار بود و به میانه‌روی و داشتن شخصیتی آرام و متین شهرت داشت. وی همواره بر وحدت فلسطینیان تأکید می‌کرد، روابط مستحکمی با رهبران گروه‌های مختلف فلسطین داشت و در همه جلسات مذاکره و گفت‌وگوی حماس و تشکیلات خودگردان و گروه‌های فلسطینی حضور فعال داشته است.
شهادت
دکتر اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس و یکی از محافظان وی، در تاریخ ۳۱ آگوست سال ۲۰۲۴ در اثر اصابت قرار گرفتن محل اقامت آنان در تهران به شهادت رسیدند.