به گزارش روابط عمومی وزارت علوم، محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان دانشمند یک درصد جهان از ابتدای کار در دولت سیزدهم 5 اولویت اصلی برای این وزارتخانه برنامه‌ریزی و اجرا کرده است. بخشی از این اولویت‌ها در سال 1402 به سرانجام رسیده و ادامه روند بخش دیگر هم در سال جاری در حال پیگیری است.
با توجه به اینکه پرونده دولت سیزدهم با شهادت آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی زودتر از موعد مقرر بسته شد و دولت چهاردهم از 7 مردادماه رسما کار خود را آغاز کرد در گفت‌وگویی با محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از چگونگی حضور و همفکری دانشگاهیان با دولت جدید سخن گفتیم.
مشروح گفت‌و‌گو وزیر علوم دولت سیزدهم با خبرگزاری فارس را در زیر می‌خوانید:
فارس: آقای مسعود پزشکیان رئیس جمهور منتخب کشور در مناظرات و تبلیغات انتخاباتی خود بر استفاده از متخصصین در امور کشور تأکید داشتند، به نظر شما دانشگاهیان چگونه می‌توانند به این مهم جامعه عمل بپوشانند؟
زلفی‌گل: خوشبختانه راهکارها کاملاً مشخص است، برای استفاده از ظرفیت خانواده فهیم، فرهیخته و فرزانه دانشگاهی مسیرها و فرایندهای کاملاً مشخصی وجود دارد.
اگر تصمیم گرفته شود درخصوص وضعیت اقتصادی از مشورت و راهکارهای استادان رشته اقتصاد، دانشمندان و اندیشمندان اقتصاد یا روابط بین‌الملل و سیاست داخلی و خارجی، حکمرانی علمی و هر چیز دیگری که لازم داشته باشند، استفاده شود ما آماده هستیم و بسترهای آن در وزارت علوم وجود دارد.
در وزارت علوم بیش از 400 انجمن علمی داریم که خوشبختانه آقای پزشکیان از انجمن‌های علمی خواسته‌اند تا نقطه نظرات و راهورهای خود را ارائه بدهند. افراد متخصص و هم صنف عضو این انجمن هستند که می‌توانند نقطه نظرات و همکاری‌های خودشان را داشته باشند.می‌توانند به دانشکده‌ها و گروه‌هایی که مدنظرشان هست، مراجعه کنند و در شورای دانشکده و شورای گروه می‌توانند سوال آقای رئیس جمهور را مطرح کنند و پاسخ‌شان را بگیرند.
فارس: با به پایان رسیدن دولت سیزدهم چه صحبتی برای دانشگاهیان دارید؟
زلفی‌گل: خواهشم این است تمامی حاکمیت، مدیران و مسئولان کشور، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران و هر کسی در هر سطحی از تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی که نقش دارد، باور داشته باشد آن چیزی که باعث پیشرفت کشور می‌شود علم، دانش و دینداری است.
برای دانش، دانایی و دینداری بایستی هزینه کرد. بهترین نوع سرمایه‌گذاری و هزینه برای آینده علم، فناوری و نوآوری است. در این زمینه هرچقدر خساست به خرج دهیم به آیندگان ظلم کرده‌ایم.
اگر امروز در کشور با خام‌فروشی مواجه هستیم و معادن، نفت، گاز و داشته‌هایمان را فراوری نمی‌کنیم و خام می‌فروشیم دلیل‌اش این است که در زمینه علم و فناوری آنطور که باید و شاید سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم.
به عنوان مثال طبق برنامه‌های توسعه‌ای کشور باید درصدی از درآمد ناخالص ملی صرف پژوهش می‌شده که نشده و شاید یک چهارم یا 25 درصد آن اجرایی شده است؛ بنابراین وقتی طبق قانون آن درصدی از درآمد ناخالص ملی که باید صرف تحقیق و پژوهش شود، نمی‌شود؛ طبیعی است که سرعت پیشرفت ما هم به همان میزان افت پیدا می‌کند.
این در حالی است که کشورهای همسایه به شدت در حال سرمایه‌گذاری هستند و اگر دیر بجنبیم آنها گوی رقابت را از ما خواهند ربود.این حرف‌ها را بارها و بارها تکرار کرده‌ام و الان هم تکرار می‌کنم، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های ما نیاز به آزمایشگاه‌های مجهز دارند. همانگونه که علم جدید منجر به خلق تکنولوژی و فناوری جدید می‌شود، برای تولید علم جدید هم نیاز به تکنولوژی و تجهیزات جدید داریم.
فارس: آقای دکتر در حال حاضر تجهیزات بسیاری از دانشگاه‌ها به روز نیست، برای سرعت بخشیدن به این موضوع چه کار باید کرد؟
زلفی‌گل: تجهیزات قدیمی که داده‌های به روز را ایجاد نکنند قابل قبول نیستند. به همین دلیل بایستی نسبت به تجهیز آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه‌ها به صورت جدی سرمایه‌گذاری کنیم.
خوشبختانه سال گذشته با دستور مقام معظم رهبری 100 میلیون یورو از صندوق توسعه ملی دریافت کرده‌ایم که برای تجهیز آزمایشگاه‌ها به دانشگاه‌ها و اعضای هیئت علمی اختصاص یافت. شاید پرداخت این مبلغ موقتی و مسکن بود ولی باید برای استمرار آن هم فکر کرد و سرمایه‌گذاری شایسته‌ای در این زمینه انجام داد.
بسیاری از قوانین و مقرراتی که داریم انگیزه‌کُش است. باید در دانشگاه‌ها به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم تا به کسی که می‌تواند بیشتر بپرد، اجازه پریدن بدهیم؛ نه اینکه برایش سقف قرار دهیم تا فقط بتواند به همان اندازه بپرد. در حال حاضر قوانین و مقرراتی که داریم انگیزه را برای افراد توانمندتر و عالم‌تر کاهش می‌دهد.
سال گذشته در قانون برنامه توسعه هفتم و قانون مجلس این موضوع را اصلاح کردیم. کارهای جدیدی هم باید انجام شود که نظام انگیزشی جدیدی صورت بگیرد تا کسی که بیشتر تلاش می‌کند، مزیت‌های بیشتری برایش در نظر گرفته شود و بیشتر بهره‌مند شود.
به قول شهید علامه مطهری که می‌گوید: «هر کسی باید بتواند به اندازه استعداد و تلاش خود از مزیت‌ها برخوردار باشد». اینکه ما برای هر موضوعی سقف در نظر بگیریم یک نوع نگاه کمونیستی و سوسیالیستی است و نگاه درستی نیست. باید قوانین و مقرراتمان به گونه‌ای باشد که اجازه تلاش حداکثری را به افراد جامعه بدهیم.
فارس: با به پایان رسیدن دولت سیزدهم عملکردتان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
زلفی‌گل: حضرت علی(ع) می‌فرمایند: وجدان تنها محکمه‌ای است که نیاز به قاضی ندارد. وجدانم گواهی می‌دهد از آنچه که در توان و در حیطه قدرت و اختیاراتم داشته‌ام از هیچ چیز دریغ نکرده‌ام.
کارهای بسیار زیادی داشتم که بخواهم انجام دهم، ولی یا اختیارش در دست من نبود یا قدرتش، یا اینکه مجوز‌ش را فرد، گروه یا سازمان دیگری باید می‌داد. ولی تا حدی که اختیار و قدرت داشتم سعی کردم تحولاتی را انجام دهم که به نظرم آثار و تبعاتش را سال‌های بعد خواهیم دید.
نظر شما