به گزارش روابط عمومی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران؛ نمایشگاه عکس «مجلس پرده‌نشینان» که روایت تصویری عکاسان  هنرمند طاهره بابایی و تهمینه رحمانی از روضه‌های خانگی در ماه محرم و صفر طی سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ است، عصر روز ۲۳تیر در گالری شماره یک خانه عکاسان افتتاح شد و تا ۳ شهریور ۱۴۰۳ برای عموم قابل بازدید است.

تهمینه رحمانی عکاس خبری و مستند از عکاسان نمایشگاه عکس «مجلس پرده‌نشینان» نقطه شروع عکاسی و علاقمندی‌اش به عکاسی اجتماعی را اینطور توصیف کرد: سال ۱۳۹۷ که در رشته عکاسی از دانشکده خبر فارغ التحصیل شدم، کارم را به صورت رسمی و به عنوان عکاس خبری با رسانه‌ها آغاز کردم. با توجه به زمینه تحصیلی که داشتم، یکی دو سال اول فقط کار خبری انجام می‌دادم اما به مرور احساس کردم، برنامه‌هایی که حضور مردم در آنها بیشتر است، برایم جذابیت بیشتری دارد و کم کم به عکاسی اجتماعی علاقه مند شدم و سوژه‌ها و پروژه‌های اجتماعی را آغاز کردم. سال ۱۳۹۸ که کرونا وارد ایران شد، نخستین مجموعه تصاویری که عکاسی کرده بودم با موضوع کرونا در رسانه‌ها انتشار پیدا کرد.

عدویی که سبب خیر شد

رحمانی با اشاره به شرایط ویژه کرونایی کشور در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ عنوان کرد: سال ۱۳۹۹ نخستین محرم کرونایی در کشور بود، فضای بسیار مبهم و نگران کننده‌ای میان مردم حاکم شده بود، هم مردم و هم مسئولین سردرگم بودند که در آن شرایط مراسمات سوگواری امام حسین(ع) را چطور برگزار کنند. ستاد کرونا دستورالعمل‌های بهداشتی از جمله فاصله‌گذاری اجتماعی، زدن ماسک، شستشوی دست‌ها، برگزاری هیئت در فضای باز را برای هیئت های بزرگ معین کرده بود. بسیاری از هیئت‌ها در همان سال اول کرونا تعطیل شدند.

وی افزود: در همین حال و هواها بود که من و دوستم خانم طاهره بابایی به طور اتفاقی و از طریق فضای مجازی با مداح باسابقه‌ای به نام حاج مرتضی متشرعی آشنا شدیم. وی در محله باغ فیض تهران به صورت کاملا خودجوش و با حداقل امکانات مثل یک بلندگو و دو سه تا عکس شهید، یک صندلی و چند تا زیرانداز به درب منزل شهدا می‌رفت بساط هیئت را در کوچه جلوی درب منزل شهید پهن می‌کرد و نیم ساعتی در فضای باز روضه می‌خواند مردم محل هم همانجا جمع می‌شدند و از این هیئت ساده و بی‌ریا استفاده می‌کردند.

رحمانی با بیان اینکه مردمی و خودجوش بودن هیئت ابتکاری حاج مرتضی متشرعی نظر انسان را به خود جلب می‌کرد، اظهار داشت: به لحاظ بصری هم کار بسیار جالبی بود. ضمن اینکه از نظر شخصی، اعتقادی و علاقه‌ای که همه ما مردم ایران به حضرت سیدالشهدا(ع) داریم و ما هم مثل همه مردم ایران، در آن مقطع که همه نگران برگزاری مراسمات محرم بودیم، برایمان کار بسیار باارزشی بود. حاج مرتضی در محله باغ فیض خانه به خانه می‌رفت و هیئت و روضه‌خوانی را به قدر وسع خودش برپا می‌کرد به تنهایی پرچم عزای امام حسین(ع) را برافراشته بود. ما هم با حاج مرتضی همراه شدیم و پروژه عکاسی هیئت را از همانجا کلید زدیم.

روضه‌‌های خانگی در امتداد روضه‌های خیابانی روزهای کرونا

این عکاس اجتماعی با بیان اینکه تمام عکاسی‌ها از هیئت ها در سال ۱۳۹۹ با توجه به فضای کرونایی کشور در فضای باز انجام می‌شد، اظهار داشت: آن سال علاوه بر عکس‌هایی که از هیئت‌های آقای متشرعی گرفتیم، تعدادی عکس هم از حیاط‌ ها و پشت‌بام‌هایی که در آنها هیئت برگزار می‌شد، تهیه کردیم که گزارش آن در خبرگزاری فارس منتشر شد. سال ۱۴۰۰ کرونا کمی فروکش کرده بود و ترس مردم هم کمتر، روضه‌های حیاط و پشت بام بیشتر شده بود از آن طرف بسیاری از هیئت‌ها هم از فضای باز به داخل خانه‌ها انتقال پیدا کرد. بنابراین کار عکاسی ما هم به روضه خانگی رسید. آن سال احساس کردم گویی هیئت‌ها به لحاظ تصویری و زیبایی‌هایی ظاهری هم ارتقا پیدا کرده و ابتکارات بیشتری دیده می‌شد. البته این برداشت شخصی من است. بازخورد مردم هم نسبت به تصاویر ضبط شده خوب و مثبت بود، عکس‌ها برایشان جذاب بود.

وی افزود: فضاهایی که از آن عکاسی کردم هم بیرون از خانه‌ها بود و هم داخل خانه‌ها، این عکس‌ها در برخی خبرگزاری‌ها مانند مهر منتشر شد. انتشار این عکس‌ها به این سبب بود که به عنوان یک عکاس خبری برای خودم وظیفه می‌دانستم به اشاعه فرهنگ روضه خانگی کمک کنم تا از طریق مخاطبانی که تصاویر را می‌بینند به برگزاری هیئت‌های ساده و خانگی تشویق شوند.

هدفم اشاعه فرهنگ روضه‌خوانی بود

رحمانی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۱ کار عکاسی از هیئت‌ها و روضه‌های خانگی برایم مانند مسیری شده بود که باید آن را طی می‌کردم، اضافه کرد: محرم سال ۱۴۰۱ گویی در میانه راه قرار دارم و مانند شخصی که یکی دو پله از مسیر را رفته باید تا انتها این راه را ادامه می‌دادم. همانطور که مردم در برگزاری روضه‌های خانگی به لحاظ کیفی و کمی پیشرفت می‌کردند من هم باید با آنها همراه می‌شدم و این پیشرفت‌ها و زیبایی‌ها را به تصویر می‌کشیدم. انگار راهم را پیدا کرده بودم. در سال ۱۴۰۱ کوشیدم به مناطقی از تهران بروم که در سال‌های قبل از آن مناطق عکاسی نکرده بودم. هدفم اشاعه فرهنگ روضه‌خوانی بود، نمی شد این هدف را تنها با انعکاس رویدادهای یک منطقه خاص از تهران دنبال کرد. ضمن اینکه در این سال سعی کردم تا نقاط ضعف سال‌های گذشته‌ام را با کمک اساتید برطرف کنم. سال ۱۴۰۱ هم تصاویر در خبرگزاری فارس منتشر شد.

این عکاس مستند و اجتماعی با اشاره به ادامه پروژه عکاسی از روضه‌های خانگی در محرم سال ۱۴۰۲ مطرح کرد: در سال ۱۴۰۲ عکس‌ها دیگر منتشر نشد. اما عکاسی از این فضاهای نورانی دیگر برایم جنبه کاری و حرفه‌ای نداشت دلی شده بود. من در این پروژه حل شده بودم. محرم سال ۱۴۰۲ که می‌خواستم، کار عکاسی را شروع کنم با وجودی که تقریبا همه بازخوردها خوب و مثبت بود، بعضی از دوستان و اساتیدی که در این سه سال در جریان پروژه بودند، پیشنهاد کردند که دیگر بس است و این کار را رها کن از هر اتفاقی که هر نقطه از تهران افتاده عکاسی کردی و بهتر است این انرژی و تلاش را برای موضوعات و پروژه‌های دیگر مرتبط با امام حسین(ع) بگذاری و منتظر بازخوردهای تازه‌تری باشی.

وی افزود: علی رغم همه این مخالفت‌ها نتوانستم این کار را رها کنم، حال دلم با این پروژه خوب بود این پروژه و دوربین باعث شد تا بیشتر از آن چیزی که انتظارش را داشتم در مجالس امام حسین(ع) شرکت کنم. اتفاقی که در حالت عادی درگیری‌های روزمره کار و زندگی این اجازه را به من نمی‌داد اما به واسطه این پروژه و دوربین و برای ثبت تصاویر عزاداری‌ها این فرصت مغتنم به من داده شد، طوری که گاهی در طول یک روز چهار تا پنج مجلس روضه خانگی شرکت می‌کردم.

با خانم بابایی هم‌مسیر شدیم

رحمانی با بیان اینکه طاهره بابایی یک سال پیش از من عکاسی از روضه‌های خانگی را آغاز کرده بود، اظهار داشت: وی یک سال قبل از شروع داستان کرونا، روایت‌گری تصویری از روضه‌های خانگی را آغاز کرده بودند با توجه به تجربه‌ای که ایشان داشتند و اینکه این فضاها هنوز برایم ناشناخته بود، خیلی از ایشان کمک گرفتم. سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ با همکاری و تعامل با هم عکاسی می‌کردیم به واسطه پیدا کردن موقعیت‌ روضه‌های خانگی در تهران و ارتباط گرفتن با برگزارکنندگان این هیئت‌ها و روضه‌ها ما هم ارتباط نزدیک‌تری با هم داشتیم. اما در ادامه به دلیل اینکه من عکاس آزاد بودم و خانم بابایی عکاس خبرگزاری ایکنا، من فرصت بیشتری برای پرداختن به این پروژه داشتم. اما به واسطه شروع دو نفره و همکاری خوبی که با هم داشتیم به دنبال این بودیم که حتما نمایشگاه از آثار هر دو نفرمان باشد.

ماندگاری عکس‌ها در قاب کتاب ارزشمند می‌شود

این عکاس هنرمند با بیان اینکه در جریان پروژه عکاسی از روضه‌های خانگی و نمایشگاه بحث کتاب مطرح شد، عنوان کرد: اساتیدی که از نمایشگاه بازدید می‌کردند با توجه به اینکه آرشیو را هم دیده بودند و می‌دانستند پتانسیل این کار بسیار بیشتر از چیزی است که در نمایشگاه به نمایش درآمده، بحث کتاب را مطرح کردند. از آنجایی که کتاب ماندگاری بیشتری دارد ما هم تمام تلاش خود را می‌کنیم که به یاری خدا و اهل بیت (ع) بتوانیم این کار را منتشر کنیم. مدیرکل محترم اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران هم در جریان بازدید از نمایشگاه، حمایت خودشان از این طرح و ماندگار شدن تصاویر در قالب کتاب مصور را اعلام کردند که از این بابت کمال تشکر و قدردانی را از ایشان داریم.

رحمانی در پایان پروژه عکاسی از روضه‌های خانگی را یک پروژه دلی معرفی کرد و گفت: روضه خانگی برایم برکات زیادی داشت. این پروژه در شروع به صورت کاری و حرفه‌ای آغاز شد اما در ادامه به برکت روضه‌های خانگی که در آن شرکت می‌کردم، دیگر برایم یک پروژه کاری و حرفه‌ای نبود بلکه یک کار دلی و از سر علاقه و اشتیاق بود. من عکاس اجتماعی هستم به واسطه کارم غیر از این پروژه، پروژه‌های دیگری هم در طول این سال‌ها انجام دادم هر کدام از سوژه‌های انسانی قصه و داستان خود را داشتند اما قصه و داستان روضه خانگی برایم تعریف دیگری پیدا کرد، تعریفی از جنس دل، اینبار قصه، قصه دل بود.

علی فروزانفر مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران ضمن بازدید از نمایشگاه عکس «مجلس پرده‌نشینان» توجه عکاسان به ثبت چنین تصاویری از مجالس روضه را ارزشمند دانست و گفت: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران حمایت خود را جهت ماندگار شدن این تصاویر در قالب کتاب مصور، اعلام می‌کند.