به گزارش روز شنبه ایرنا، چین و هند دو کشور هم مرز با ارتش‌هایی که در میان بزرگترین و پرهزینه‌ترین ارتش‌های جهان جای دارند، پس از مدت‌ها مذاکره درباره خط کنترل واقعی، با وجود توافق ۱۹ فوریه (۳۰ بهمن ۱۴۰۲) به بن بست رسیدند.

هر دو کشور به حفظ ارتباط از طریق کانال‌های نظامی و دیپلماتیک متعهد شدند و بر ادامه تلاش‌ها برای حفظ صلح و آرامش در مناطق مرزی در این دوره موقت تاکید کردند؛ هدف از این تعهد جلوگیری از هرگونه تنش بیشتر در منطقه به نظر می‌رسید.

از زمان آغاز مذاکرات در سطح فرماندهی ارتش در سال ۲۰۲۰، هند به طور مداوم تاکید کرده است که عادی‌سازی روابط دوجانبه با چین به حل‌وفصل بن‌بست مرزی وابسته است.

چین و هند مرز مشترک بسیار طولانی دارند که در سال ۱۹۶۲ بر سر آن با یکدیگر جنگیدند، مسیر دقیق مرز که ارتفاع برخی از بخش‌های آن از سطح دریا بیش از ۴ هزار متر می‌رسد، هنوز مشخص نشده است.

تاکنون چین و هند در زمینه حل مشکلات مرزی ۵ توافقنامه طی سال‌های ۱۹۹۳، ۱۹۹۶، ۲۰۰۵، ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ امضا کرده‌اند اما این توافق‌نامه‌ها، به درگیری در منطقه پایان نداده است.

سوبرامانیام جایشنکار وزیر خارجه هند در حاشیه نشست سران سازمان همکاری شانگهای در آستانه، پایتخت قزاقستان با وانگ یی همتای چینی خود دیدار کرد و در حساب ایکس خود نوشت: در مورد حل و فصل سریع مسائل باقی مانده مربوط به مناطق مرزی گفت‌وگو صورت گرفت. بر سر دو چندان کردن تلاش‌ها از طریق کانال‌های دیپلماتیک و نظامی در این راستا توافق شد.

این در حالی است که هند و چین پس از درگیری‌های مرگبار مرزی بین نیروهای دو کشور در دره گالوان در مه ۲۰۲۰، هنوز روابط پر تنشی را تجربه می‌کنند.

رسانه‌های آسیایی هفته گذشته خبر دادند چین ساخت پل را بر روی پانگونگ تسو، دریاچه‌ای مرتفع در نزدیکی خط کنترل واقعی (LAC) بین چین و هند به پایان رسانده است. این پل که در باریک‌ترین قسمت دریاچه قرار دارد، زمان رسیدن نیروهای چینی به مرز هند را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد و به طور بالقوه استقرار سریعتر تانک‌های سبک نوع ۱۵ آنها را تسهیل می‌کند.

این تحول به ویژه پس از یک بن بست طولانی مدت در منطقه، تنش بین این دو قدرت هسته‌ای را تشدید کرده است، در پاسخ، هند نیز تانک سبک جدید خود که «زورآور» نام دارد و برای استقرار و عملیات در ارتفاع بالا طراحی شده است، رونمایی کرد.

این تانک دارای یک توپ اصلی با کالیبر ۱۰۵ میلی متری، قابلیت‌های استفاده از هوش مصنوعی و عملکردهای آبی خاکی است که هند را برای دفاع بهتر در زمین ناهموار خط کنترل واقعی تقویت می‌کند.

این موضوع می‌تواند نقطه عطفی در مناقشات بین چین و هند باشد، هر دو طرف به طور فزاینده‌ای مواضع خود را در امتداد خط مرزی تقویت کرده‌اند و تسلیحاتی را توسعه داده‌اند که به خوبی برای زمین‌های ناهموار و با ارتفاع بالا مناسب هستند.

چالش‌ها در مرزهای شمال غربی

به نظر می‌رسد همسایگان با هند، این کشور آسیای جنوبی که دارای سلاح هسته‌ای است روابط ناآرامی دارند.

در مرز غربی نیز هند، پاکستان را متهم کرد که برای رسیدن به اهدافش از «تروریسم و جنگ نیابتی» استفاده می‌کند.

هند برای دهه‌ها پاکستان را به حمایت از تروریست‌های مسلح متهم می‌کند، هر سه کشو هند، چین و پاکستان ادعای مالکیت منطقه هیمالیا را دارند.

نارندرا مودی، نخست وزیر هند، جمعه ۲۷ ژوئیه (۵ مرداد) در مراسمی به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد درگیری نظامی هند با پاکستان در منطقه هیمالیایی کارگیل، گفت: پاکستان در تلاش است تا از طریق تروریسم و جنگ نیابتی اهداف خود را پیش ببرد اما این استراتژی هرگز موفق نخواهد شد.

مودی گفت: پاکستان هر زمان که سعی در پیشبرد برنامه‌های خود داشت ناموفق بوده است اما «از تاریخ خود چیزی یاد نگرفته است».

پاکستان قبلاً چنین اتهاماتی از سوی هند را رد کرده و گفته است که تنها به کشمیری‌هایی که به دنبال تعیین سرنوشت خود در منطقه با اکثریت مسلمان هستند، حمایت دیپلماتیک و اخلاقی ارائه می‌کند.

وزارت خارجه پاکستان در بیانیه‌ای در واکنش به سخنان مودی اعلام کرد: برای نشان دادن توانایی و قصد خود برای «حفاظت از حاکمیت خود در برابر هرگونه تجاوز» مصمم است.

وزارت امور خارجه پاکستان گفت: در حالی که پاکستان آماده مقابله با اقدامات تهاجمی هند است اما همچنان به حفظ و ارتقای صلح و ثبات در منطقه متعهد خواهد بود.

روابط هند و پاکستان به دلیل کاهش سطح روابط دیپلماتیک دو کشور در اوت ۲۰۱۹ (شهریور ۱۳۹۸) پس از آنکه دهلی نو وضعیت ویژه کشمیر را لغو و آن را به دو منطقه تحت مدیریت ایالتی تقسیم کرد، تا حد زیادی متوقف شده است.

روابط پس از ردیابی یک بمب‌گذاری انتحاری در کاروان نظامی هند در کشمیر متعلق به نیروهای جدایی‌طلب مستقر در پاکستان بدتر شد و هند را بر آن داشت تا یک حمله هوایی به آنچه پایگاه شبه نظامیان در پاکستان می‌نامید، ترتیب دهد.

در اوایل سال جاری، پاکستان اعلام کرد که شواهد معتبری وجود دارد که عوامل هندی را به کشتن مردم در خاک این کشور مرتبط می‌کند و هند این اتهامات را «جعلی» نامید.

روز گذشته مارکو روبیو، سناتور آمریکایی لایحه‌ای را به کنگره ارائه کرد که در آن تعهد واشنگتن به هند را در مبارزه با نفوذ فزاینده چین و مقابله با تهدیدات ادعایی پاکستان خواستار شد.

قانون پیشنهادی همکاری دفاعی آمریکا و هند از «انتقال فناوری» به هند حمایت می‌کند و از دولت می‌خواهد «با هند به‌گونه‌ای رفتار کند که گویی از وضعیتی مشابه متحدان آمریکا همچون، ژاپن، اسرائیل، کره جنوبی و اعضای ناتو برخوردار است».
این قانون، در صورت تصویب می‌تواند پیامدهای مهمی برای پاکستان داشته باشد، به ویژه در زمانی که اسلام‌آباد و واشنگتن در تلاش برای تقویت روابط دوجانبه خود هستند.

به عقیده کارشناسان بعید است که این لایحه در کنگره فعلی که نشست خود را در سال جاری میلادی به پایان می‌رساند حمایتی به دست بیاورد اما با توجه به حمایت دو حزب از تقویت روابط هند و ایالات متحده، ممکن است در کنگره بعدی دوباره مطرح شود.

ارزیابی

با این که احتمال آغاز درگیری دهلی‌نو و اسلام‌آباد در شرایط کنونی با توجه به وضعیت اقتصادی پاکستان محتمل نیست، چین نیز با مشکلات جدی در آب‌های دریای جنوبی چین با فیلیپین و تایوان دست ‌پنجه نرم می‌کند.

از سوی دیگر آغاز جنگ برای هند، نگرانی جدی در پی خواهد داشت زیرا تسلیحات اصلی هند متعلق به روسیه و شوروی سابق است که اکنون با جنگ اوکراین، تامین ادوات تکمیلی و لوازم یدکی از سوی مسکو، ممکن نخواهد بود.

با در نظر گرفتن آشوب در بنگلادش، جنگ داخلی در میانمار و افزایش اعتراضات در سری‌لانکا ناآرامی‌ها در آسیای جنوبی اکنون به اوج رسیده است و در نهایت به نظر می‌رسد چالش‌های هند در مرزهای شمال شرقی با چین و در مرزهای شمال غربی با پاکستان، رنگ جدی‌تری به خود گرفته است.