به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ ششم مرداد روز ملی کارآفرینی و ترویج آموزش‌‌های فنی و حرفه‌ای است. بدون تردید مهمترین سرمایه هر سازمان و جامعه نیروی انسانی ماهر و متخصص آن است.

اهمیت مهارت

در حقیقت به گفته کارشناسان شاید مهمترین عامل بیکاری جوانان نداشتن یک تخصص یا مهارت است. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان آموزش فنی به‌‌عنوان عنصر مکمل نظام آموزشی در نظر گرفته می‌شود.

در کشور ایران هم اهمیت مهارت آموزی به خوبی احساس شده است و به همین منظور سوم تا نهم مرداد به عنوان هفته مهارت شناخته می‌شود و ۶ مرداد روز ملی کارآفرینی و آموزش های فنی و حرفه ای نام‌گذاری شده است.

سال‌‏‌ها از تدوین نظری سرمایه انسانی می‌‌‏گذرد. در این مدت، نقش و اهمیت آموزش‌‏های فنی و حرفه‌‏ای در توسعه اقتصادی نزد کشورهای توسعه‌‏یافته و بسیاری از کشورهای در حال توسعه، شناخته شده است؛ به‌‏گونه‌‏ای‌‏که بسیاری از کشور‌ها برای ایجاد تحول در توسعه اقتصادی به‌‏عنوان پیش‏‌زمینه و اولین گام، اقدام به اصلاح نظام آموزش فنی و حرفه‌‏ای خود و سرمایه‌‏گذاری در آن می‌‏‌نمایند.

آموزش‌های فنی و حرفه‌‏ای، آموزش‌‏هایی هستند که انتظار می‌‌‏رود دانش‌‏آموختگان آن در زمان ورود به دنیای کار از سازگاری نسبی در مقایسه با دانش‌‏آموختگان رشته‌‏های نظری برخوردار باشند. به‌عبارت دیگر، این دانش‏‌آموختگان باید توانایی لازم را برای اشتغال داشته باشند. نیروی انسانی در اثر تربیت و آموزش می‌‌‏تواند نگرش، دانش و مهارت لازم را به‌‏دست آورد. به‌‏همین علت، در اغلب کشورهای اروپایی و صنعتی بعد از دهه 1990م، توسعه صنعتی را در آموزش فنی و حرفه‌‏ای می‌‏‌دانند و در بهبود و رشد آن تأکید بسیار دارند.

صنعت و آموزش

آموزش فنی و حرفه‌‏ای بایستی از تربیت افراد برای شغلی ویژه با فراهم کردن مهارت‏‌‌ها و دانش لازم، پا فرا‌تر بگذارد و همراه با آموزش عمومی، شخصیت و منش افراد را نیز پرورش دهد و توانایی درک، داوری، اظهار وجود و سازگاری با محیط‌‏های گوناگون را در آنان تقویت کند. برای رسیدن به چنین هدفی، محتوای فرهنگی آموزش فنی و حرفه‌‏ای باید در سطحی باشد که تخصصی شدن گریزناپذیر در آموزش فنی و حرفه‌‏ای، راه دیگر علاقه‌‏‌ها را سد نکند. آموزش فنی و حرفه‌‏ای، در جنبه‌‏های علمی‌‏‌تر خود از سال‌‏های تحصیلی مدارس فرا‌تر می‌‌‏رود و وارد عرصه صنعت می‌‌‏شود. از این‌‏رو با در نظر داشتن مهارت‏‌‌ها و فنون، ممکن است مدارس، پایه‌‏های اساسی لازم را در اختیار بگذارند، اما این صنعت است که باید کارکنان جدید خود را در زمینه‌‏های خاصی که در زندگی کاری از آنان انتظار می‌‌‏رود، آموزش دهد و پیوسته دانش آن‌‏‌ها را مطابق با پیشرفت‌‏های زمان ارتقا دهد.

آموزش‏‌های رسمی و فنی و حرفه‌‏ای در ایران با ایجاد «دارالفنون» آغاز شد. در این مدرسه که در سال 1238ق به‌‏منظور تربیت نیروی انسانی لازم در زمینه‌‏های اداری، علمی، فنی و پزشکی تأسیس شد؛ شاگردان هم درس‌‏های نظری داشتند و هم درس‌‏های عملی. در زمینه آموزش صنعت، در سال 1286ق، اولین هنرستان فنی با نام «مدرسه ایران و کمال» شروع به‌‌کار کرد و در سال 1303 به هنرستان صنعتی تبدیل شد. در زمینه کشاورزی، در سال 1297ق دبستان برزگر شروع به‌‌کار کرد که پس از انحلال به‌‏جای آن، مدرسه فلاحت در تهران تأسیس شد. در زمینه آموزش خدمات در سال 1298ق، «مدرسه صنایع مستظرفه تهران» به ریاست کمال‌‏الملک در رشته‌‏های هنری گشایش یافت.

در سال 1349 با تصویب قانون کارآموزی، آموزش در صنعت به صندوق کارآموزی واگذار گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی به‌‏لحاظ اهمیت یافتن بحث استقلال و خودکفایی کشور، سامان بخشیدن به آموزش‌‏های فنی و حرفه‌‏ای، مورد توجه خاص قرار گرفت و به‌‏همین منظور، شورای عالی هماهنگی آموزش‌های فنی و حرفه‌‏ای کشور در راستای جهت‏‌دهی به تشکیلات و پوشش دستگاه‌‏های متعدد به‌‏عنوان مجری این نوع آموزش‌‏‌ها در سال 1359ش تشکیل شد. بنابراین مهارت آموزی باید جایگزین مدرک گرایی شود و خانواده‌ها و جوانان به جای اینکه تنها دغدغه مدرک‌های دانشگاهی را داشته باشند به فکر آموختن یک مهارت باشند چرا که فراگیری آموزش های فنی و حرفه‌ ای  نقش مهمی در رونق اشتغال، کارآفرینی و توسعه پایدار دارد و امروز بخش زیادی از فارغ التحصیلان به دلیل نداشتن مهارت بیکار هستند.

تکنولوژی در جهان امروز

هیچ ملتی نمی‌‌‏تواند اثر تکنولوژی را در جهان امروز انکار کند. درحقیقت، پیشرفت‌‏های پرشتاب در همه رشته‌‏های فنی و صنعتی در دهه‌‏های اخیر، خطوط اساسی تمدن کنونی را تعیین کرده است. اگر قرار باشد که از تکنولوژی به‌‏ درستی و در جهت رفاه انسان، نه انهدام او، حداکثر بهره را ببریم، لازم است پابه‌‌پای این دگرگونی‏‌‌ها، در آموزش فنی و حرفه‌‏ای نیز به پیشرفت‌‏هایی دست یابیم.
 
خوار شمردن آموزش فنی و حرفه‌‏ای به بهانه این‌‏که ماهیتی فرومایه دارد، درواقع، ستیز با واقعیت‌‏های زندگی نوین و روی گرداندن از مجال‌‏هایی است که برای بهتر کردن این زندگی پیش می‌‌‏آید. توصیه یونسکو درباره آموزش فنی و حرفه‌‏ای این است که: آموزش فنی و حرفه‌‏ای باید بخش مکمل نظام آموزشی همه‌‏جانبه باشد، و به این سبب باید به محتوای فرهنگی آن توجه کافی بشود.» 
 
نقش و اهمیت آموزش‌‏های فنی و حرفه‌‏ای در توسعه اقتصادی نزد کشورهای توسعه‌‏یافته و بسیاری از کشورهای در حال توسعه، شناخته شده است؛ به‌‏گونه‌‏ای‌‏که بسیاری از کشور‌ها برای ایجاد تحول در توسعه اقتصادی به‌‏عنوان پیش‏‌زمینه و اولین گام، اقدام به اصلاح نظام آموزش فنی و حرفه‌‏ای خود و سرمایه‌‏گذاری در آن می‌‏‌نمایند. آموزش‌های فنی و حرفه‌‏ای، آموزش‌‏هایی هستند که انتظار می‌‌‏رود دانش‌‏آموختگان آن در ورود به دنیای واقعی کار از سازگاری نسبی برخوردار باشند.
 
نیروی انسانی در اثر تربیت و آموزش می‌‌‏تواند نگرش، دانش و مهارت لازم را به‌‏دست آورد. به‌‏همین علت، در اغلب کشورهای اروپایی و صنعتی بعد از دهه ۱۹۹۰م، توسعه صنعتی را در آموزش فنی و حرفه‌‏ای می‌‏‌دانند و در بهبود و رشد آن تأکید بسیار دارند.
شاید بنیادی‌‏‌ترین مانع در راه گسترش آموزش در برخی از کشورهای در حال رشد، همان‌‏گونه که در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز چنین است، وجود نگرش منفی بسیاری از افراد نسبت به آموزش است.
 
روشن است که نمی‌‌‏توان نگرش‌‌ها را یک‌‌شبه دگرگون کرد، اما با آموزش فنی به‌‏عنوان عنصر مکمل نظام آموزشی و با آگاه‌‏سازی مردم نسبت به امکاناتی که آموزش فنی و حرفه‌‏ای در اختیار افراد قرار می‌‌‏دهد، تغییر نگرش‌‏‌ها خیلی سریع انجام خواهد گرفت.

این رویداد بزرگ ملی به منظور  توسعه، ترویج و ارتقای فرهنگ مهارت آموزی، کار و کارآفرینی ، ایجاد انگیزه و عزم ملی برای دستیابی به فرصت های شغلی پایدار در مسیر اقتصاد مقاومتی و اطلاع رسانی و هدایت و فراگیر نمودن هرچه بیشتر آموزش های مهارتی در سراسر کشور به طور هماهنگ برگزار می شود.

اطلاع رسانی گسترده از فعالیت ها، خدمات و برنامه های سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور با استفاده از ظرفیت های رسانه ای، راه اندازی کمپ اطلاع رسانی مشاوره"مهارت و اشتغال" در سطح شهر، برپایی نمایشگاه دستاوردهای مهارتی در سطح استان ها، برگزاری مسابقات مهارتی از جمله برنامه های جشنواره مذکور در طول هفته ملی مهارت می باشد.
 

آموزش فنی و حرفه‌‏ای بایستی از تربیت افراد برای شغلی ویژه با فراهم کردن مهارت‏‌‌ها و دانش لازم، پا فرا‌تر بگذارد و همراه با آموزش عمومی، شخصیت و منش افراد را نیز پرورش دهد و توانایی درک، داوری، اظهار وجود و سازگاری با محیط‌‏های گوناگون را در آنان تقویت کند.
 
برای رسیدن به چنین هدفی، محتوای فرهنگی آموزش فنی و حرفه‌‏ای باید در سطحی باشد که تخصصی شدن گریزناپذیر در آموزش فنی و حرفه‌‏ای، راه دیگر علاقه‌‏‌ها را سد نکند. آموزش فنی و حرفه‌‏ای، در جنبه‌‏های علمی‌‏‌تر خود از سال‌‏های تحصیلی مدارس فرا‌تر می‌‌‏رود و وارد عرصه صنعت می‌‌‏شود. از این‌‏رو با در نظر داشتن مهارت‏‌‌ها و فنون، ممکن است مدارس، پایه‌‏های اساسی لازم را در اختیار بگذارند، اما این صنعت است که باید کارکنان جدید خود را در زمینه‌‏های خاصی که در زندگی کاری از آنان انتظار می‌‌‏رود، آموزش دهد و پیوسته دانش آن‌‏‌ها را مطابق با پیشرفت‌‏های زمان ارتقا دهد.

گزارش از عرفان عباسی