رامین پرتو

حدود یکماه پیش رسانه‌های آمریکا از احتمال حضور بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در کنگره آمریکا و سخنرانی برای نمایندگان نهاد قانونگذار این کشور خبر دادند که واکنش‌های بسیار زیادی را در داخل و خارج از خاک ایالات متحده به دنبال داشت. 

اینکه سخنرانی نتانیاهو در کنگره آمریکا در این برهه زمانی انجام شده دلیلی ندارد جز جلب حمایت بیشتر از سوی دولت بایدن در واپسین دقایق حیات سیاسی او و کابینه‌اش اما در بخشی دیگر باید این اقدام را نوعی کانالیزه کردن سیاست به نفع ترامپ در اثنای انتخابات ریاست جمهوری دانست

بسیاری از منتقدان جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا به این موضوع واکنش نشان دادند و به نوعی تهدید کرده بودند که اگر نتانیاهو وارد کنگره شود، بدون شک در مقابل ساختمان قوه مقننه آمریکا دست به برگزاری تجمع خواهند زد و علیه وی شعار می‌دهند. 

عده‌ای دیگر در همانموقع با انتقاد از بایدن در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به این نکته اشاره کردند که بایدن علیرغم آنکه دائماً در مورد دموکراسی سخنرانی می‌کند، اما به هیچ وجه قلباً به این موضوع اعتقاد ندارد؛ چراکه نهاد قانونگذاری آمریکا به عنوان رکن اصلی دموکراسی در این کشور قرار است میزبان شخصی شود که طی 9 ماه چیزی در حدود 40 هزار نفر را به خاک و خون کشیده و هنوز هم معتقد است که با تمام قدرت باید جنگ در غزه را از زمین و هوا به پیش ببرد. 

به هر ترتیب و با وجود تمام انتقادهای موجود که علیه نتانیاهو و تیم وی در تل‌آویو مطرح شده بود، نخست‌وزیر اسرائیل چهارشنبه شب گذشته در حالی در کنگره آمریکا سخنرانی کرد که همزمان هزاران نفر مقابل ساختمان کنگره علیه او شعار سر داده و پلاکاردهایی با شعار «نتانیاهو تحت پیگرد است» و «نتانیاهو جنایتکار جنگی است» در دست داشتند. 

بدون شک سخنرانی او در کنگره آمریکا ما را به یاد حضور بدون هماهنگی وی در مجلس نمایندگان آمریکا در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما میندازد و به نوعی گویای آن است که اساساً در ایالات متحده هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه مجاب به حمایت از اسرائیل هستند و هیچ خللی در این روند نباید به وجود بیاید. 

با تمام این تفاسیر سخنرانی نتانیاهو را نمی‌توان از منظر مولفه‌های داخلی و خارجی با سخنرانی دوران اوباما یکی دانست. در آن زمان به هیچ وجه اسرائیل و نتانیاهو درگیر چنین سناریوی که امروز در غزه شاهد هستیم، نبود ولی حالا او از چند جهت مورد ضربه قرار گرفته است؛ به گونه‌ای که حماس از مرزهای شمالی، حزب‌الله لبنان از مرزهای شمالی، یمن از دریای سرخ و عراق از قلب خاورمیانه در حال ضربه زدن به مستقیم و غیرمستقیم به اسرائیل و منافع آن هستند. این در حالیست که تاکنون حدود 12 دور مذاکره برای برقراری آتش‌بس در غزه برگزار شده اما همچنان خروجی آن «صفر» است و به نوعی نمی‌توان انتظار داشت که در روزها و هفته‌های آتی هم اتفاق مثبتی در این راستا حادث شود. به هر ترتیب نتانیاهو در سخنان خود در کنگره صراحتاً به این موضوع اشاره کرد که «اسرائیل در یک دو راهی تاریخی قرار دارد و خاورمیانه در حال انفجار است و مناقشه بین تمدن‌ها نیست، بلکه بین بربریت و تمدن است». 

اظهارات نتانیاهو در کنگره آمریکا یادآور حضور بدون هماهنگی وی در مجلس نمایندگان آمریکا در دوران ریاست جمهوری باراک اوباماست و به نوعی گویای آن است که اساساً در ایالات متحده هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه مجاب به حمایت از اسرائیل هستند و هیچ خللی در این روند نباید به وجود بیاید

او بار دیگر برای جلب حمایت بایدن به این موضوع  اشاره کرد که «آمریکا و اسرائیل باید در کنار هم بایستند و وقتی این کار را انجام دهیم پیروز خواهیم شد و آنها شکست خواهند خورد اما به شما اطمینان می‌دهم که پیروز خواهیم شد». نتانیاهو حمله حماس به فلسطین اشغالی در تاریخ هفتم اکتبر را به حادثه ۱۱ سپتامبر تشبیه کرد و مدعی شد که حمله ۷ اکتبر مشابه ۱۱ سپتامبر است که شدت آن ۲۰ برابر شده است. 

او حتی در بخشی از سخنانش به ایین موضوع اشاره کرد که «دادگاه کیفری بین‌المللی برای طرح اتهام علیه اسرائیل به جعل و دروغ اتکا می‌کند». نخست‌وزیر اسرائیل همچنین مجدداً اعلام کرد که «اورشلیم (قدس اشغالی) پایتخت ابدی اسرائیل است و نمی‌تواند دوباره تقسیم شود». او همچنین مانند گذشته اظهارات ضدایرانی خود را مطرح کرد اما در این راستا خطاب به معترضانی که در مقابل کنگره آمریکا علیه وی تجمع کرده بودند گفت: «شما به طور رسمی به احمق‌های سودمند برای ایران تبدیل شده‌اید»!

محکومیت از دو سو

اینکه سخنرانی نتانیاهو در کنگره آمریکا چرا در این برهه زمانی انجام شده دلیل ندارد جز جلب حمایت بیشتر از سوی دولت بایدن در واپسین دقایق حیات سیاسی او و کابینه‌اش اما در بخشی دیگر باید این اقدام را نوعی کانالیزه کردن سیاست به نفع ترامپ در اثنای انتخابات ریاست جمهوری دانست. سخنان نتانیاهو به زعم بسیاری از تحلیلگران و ناظران بین‌المللی یک نوع مخابره کُدهای تکراری و مخرب به سمت جهان بود تا در این شرایط کنونی بتواند به هر ترتیب که شده یک اجماع جدید فرامنطقه‌ای را به نفع خود سر و شکل دهد که اتفاقاً مورد تشویق بسیاری از نمایندگان کنگره هم قرار گرفت؛ به گونه‌ای که بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سوی رسانه‌های آمریکایی، نمایندگان حاضر در جلسه سخنرانی نتانیاهو بیش از 30 تا 40 بار برای تشویق نتانیاهو از صندلی خود بلند شدند که همین موضوع خود نشان از سیطره اسرائیل بر هرم قدرت ایالات متحده دارد. 

از سوی دیگر، چیزی در حدود 86 نفر از نمایندگان کنگره آمریکا در این جلسه سخنرانی حضور نداشتند که همین موضوع نشان از وجود مخالفت با حضور نتانیاهو در نهاد قانونگذار این کشور دارد. آکسیوس هم گزارش داد که تقریباً نیمی از قانونگذاران دموکرات در جلسه مشترک غایب بودند و بخشی از حضار نیز به نظر همراهی چندانی با او نداشتند. نانسی پلوسی، رئیس پیشین مجلس نمایندگان آمریکا که در این سخنرانی حاضر نشد، گفت که سخنرانی نتانیاهو بدترین سخنرانی تاکنون توسط یک شخصیت خارجی بود که افتخار سخنرانی در کنگره را داشته است و این در حالیست که خانواده‌های اسرا خواستار توافق آتش‌بس و بازگرداندن فرزندانشان هستند و امیدواریم نتانیاهو وقت خود را برای دستیابی به این هدف اختصاص دهد. از منظری دیگر باید توجه کرد که کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا پس از دیدار با نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کرد که در گفت‌وگوی صریح با  بنیامین نتانیاهو درباره نگرانی‌هایش درباره وضعیت انسانی غزه فشار آورده است. گاردین در این خصوص به نقل از هریس نوشته است که «اسرائیل حق دفاع از خود را دارد اما اینکه چگونه این کار انجام شود، مهم است و من نگرانی جدی خود را در مورد وضعیت وخیم انسانی در غزه به وضوح اعلام کردم و سکوت نخواهم کرد». رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه هم در واکنش به سخنان نتانیاهو اعلام کرد که «قانون‌گذاران ایالات متحده باید از مراسمی که برای او برپا کردند شرمسار باشند، اما نیستند؛ چراکه او هیتلر زمانه است».