به گزارش خبرنگار بین الملل تابناک: معاون وزیر خارجه روسیه آندری رودنکو در مصاحبه اخیر خود با خبرگزاری تاس توضیح داد «در طی رایزنی‌های بسیار سازنده بین کارشناسان بخش‌های حقوقی و منطقه‌ای وزارتخانه‌های امور خارجه روسیه و ایران که در تاریخ 21 ژوئن در مسکو انجام شد، متن (توافق دو کشور) نهایی شد».

این دیپلمات ارشد روس افزود «با توجه به نتایج این رایزنی‌ها، مقرر شد رویه‌های داخلی لازم برای آماده‌سازی زمینه امضای توافق در چارچوب تعاملات دوجانبه سطح بالا در آینده نزدیک آغاز شود».

رودنکو ابراز امیدواری کرد که دو کشور به زودی شاهد این رویداد تاریخی باشند. به گفته این مقام روس، ویرایش این سند جدی که هدف از آن ارتقای وضعیت روابط روسیه و ایران به سطح شراکت راهبردی جامع است، تقریباً دو سال و نیم طول کشید و امروز می‌توان آن را کامل دانست.

به گزارش تاس، رئیس‌جمهور منتخب ایران مسعود پزشکیان در تماس تلفنی اخیر با همتای روس خود ولادیمیر پوتین، برای امضای توافق همکاری جامع بین دو کشور در اجلاس بریکس که قرار است ماه اکتبر در کازان روسیه برگزار شود، اعلام آمادگی کرد.

جمهوری اسلامی و روسیه در سال ۲۰۰۱ میلادی یک قرارداد استراتژیک ۲۰ ساله امضا کرده بودند که در سال ۲۰۲۰ به صورت خودکار به مدت ۵ سال دیگر تمدید شد. از دیگر سو دو طرف در سال ۲۰۲۰ بر سر این توافق کردند که سند جدیدی را تنظیم کنند که جایگزین سند قبلی شود.

خبرگزاری تاس روسیه خردادماه امسال به نقل از یک مقام وزارت خارجه این کشور گزارش داد این توافق جدید «به دلیل مشکلات شرکای ایرانی» به طور موقت به حالت تعلیق درآمده است. در واکنش به این امر سفیر ایران در مسکو این خبر را تکذیب کرد.

چندی بعد وزیر خارجه روسیه در یک نشست خبری اعلام کرد متن توافقنامه جدید به طور کامل مورد توافق طرفین قرار گرفته، اما به دلیل «مشکلات اداری مربوط به طرف ایرانی هنوز قابل امضا نیست.»

برخی کارشناسان معتقد بودند با توجه به اظهارات مقام‌های روسی به نظر می‌رسد پس از سقوط هلیکوپتر ابراهیم رئیسی و همراهانش، مسکو با نگرانی به تحولات سیاسی داخلی ایران چشم دوخته و امضای این توافقنامه را به بعد از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری زودهنگام و تشکیل دولت جدید در تهران موکول کرده است. در این گزارش آمده بود: «ناظران سیاسی می‌گویند برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ایران و احتمال روی کار آمدن میانه‌روها این تحلیل را بین مقامات روسیه تقویت کرده که احتمال تغییر رویکرد دولت آینده ایران در پیگیری سیاست دولت قبلی وجود دارد و ممکن است علیرغم تعیین سیاست‌های کلی نظام از سوی رهبری، در ابعاد اجرایی تغییرات محسوسی در نحوه اجرای توافقات ایران و روسیه صورت پذیرد.»

با وجود این با انتخاب مسعود پزشکیان به عنوان رئیس جمهور آینده ایران، وی در مقاله ای بر اهمیت روابط با روسیه تاکید کرده است.

همچنین در دیدار روز 14 تیرماه 1403، محمد مخبر، سرپرست ریاست جمهوری اسلامی با ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌جمهوری روسیه در حاشیه اجلاس کشورهای سازمان همکاری شانگهای در آستانه، پایتخت قزاقستان، مخبر از پیام تسلیت پوتین در ارتباط با شهادت ابراهیم رئیسی تشکر کرد و گفت که رابطه بسیار عمیق بین ایران و روسیه، راهبردی است که از سوی آیت الله خامنه‌ای تنظیم شده و مستمرا پیگیری و نظارت می‌شود.

مخبر به پوتین گفته بود: «رهبر ایران گفتند به شما بگویم که مسائل بین ایران و روسیه بسیار عمیقی هستند که با تغییر دولت‌ها تغییر نخواهند کرد.»

پوتین هم طی سخنانی در این دیدار با اشاره به روابط دو کشور اظهار داشت: «روابط ایران و روسیه دوستانه و سازنده است. من مطمئن هستم که روابط بدون توجه به نتیجه انتخابات در کشور شما تقویت خواهد شد. برای مردم ایران در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری آرزوی موفقیت دارم.»

مخبر نیز اظهار داشت: «به وضوح دیده می‌شود که رابطه استراتژیک ایران و روسیه معادلات قدرت در جهان را بهم ریخته و بحث یک‌جانبه‌گرایی تمام شده است.»

پوتین نیز با بیان اینکه از درخواست ایران برای عضویت کشور ناظر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا حمایت می‌کند، گفت: «سال گذشته حجم مبادلات تجاری دوجانبه کاهش یافت. اما امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۴درصد افزایش یافت.  توافق تجارت آزاد بین دو کشور روابط اقتصادی ما را تقویت خواهد کرد.»

مسکو و تهران در مورد این توافقنامه تا کنون جزئیاتی ارائه نکرده‌اند. به گفته روسیه توافق‌نامه‌ای که در سال ۲۰۰۱ بین دو طرف به امضا رسید، همکاری‌هایی در زمینه صنعت و فناوری، پروژه‌های امنیتی، انرژی، استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی و ساخت نیروگاه‌های اتمی را شامل می‌شد.

اسفندماه سال گذشته نیز کاظم جلالی،‌ سفیر ایران در مسکو، تاکید کرده بود که «این موافقت‌نامه حوزه‌های گسترده‌ای را شامل می‌شود و موضوع احترام متقابل و احترام به تمامیت ارضی دو کشور هم در آن نوشته شده است.»

ماجرای توافقنامه جامع ایران و روسیه به سفر ابراهیم رئيسی در زمستان سال ۲۰۲۲ به مسکو بر می‌گردد. جایی که او در ملاقات با ولادیمیر پوتین در خصوص تهیه یک سند راهبردی جدید ۲۰ ساله با همتای روس خود به توافق رسید.

البته ایران و روسیه قبلتر هم توافقنامه همکاری ای را با هم در زمان مرحوم هاشمی رفسنجانی به امضا رسانده اند ولی امروزه بحث بر سر یک توافقنامه جامع است.

یکی از محورهای اصلی این توافقنامه «همکاری‌های نظامی» دو طرف بوده است. چند روز پیش نیز تهران و مسکو برای اولین بار یک رزمایش نظامی مشترک را در دریای خزر برگزار کرده بودند. اولین رزمایش مشترک دریایی عمدتاً بر جستجو و نجات متمرکز بوده است.