اسماعیل سلیمی در گفت‌وگو با ایسنا با درباره وضعیت سناریوهای امدادرسانی به مردم تهران در زمان وقوع زلزله احتمالی اظهارکرد:‌ شدت زلزله احتمالی در تهران هنوز مشخص نیست و از این رو ما باید خودمان را برای تمام شرایط آماده کنیم. در همین راستا نیز شرایط مختلفی را پیش‌بینی کرده و بر اساس آن سناریوهای امدادرسانی را در نظر گرفته‌ایم. در همین راستا نیز از امکانات ناوگان هوایی و همچنین مسیرهای اضطراری بهره‌خواهیم گرفت.

چرا مسیر اضطراری مهم است؟

وی ادامه داد: در شرایط اضطراری بعد از وقوع حوادث عمده‌ای نظیر زلزله، ناگهان نیاز گسترده‌ای به عملیات امدادی و مقابله به وجود می‌آید که حرکت همزمان خودروهای مربوطه در داخل شهر، از خارج به طرف داخل شهر یا بالعکس را به دنبال دارد؛ این در حالی است که وارد شدن صدمات فیزیکی ناشی از زلزله و پدیده‌های ثانوی ناشی از آن نظیر رانش زمین، روانگرایی، گسلش سطحی، نشست خاک‌های سست و فرونشست قنات‌ها، تخریب ساختمان‌ها و تأسیسات مجاور و ریزش آوار آنها در معابر بر اجزای مختلف شبکه حمل و نقل شامل بدنه معابر، پل‌ها، تونل‌ها، پایانه‌ها و ... باعث کاهش شدید ظرفیت معابر می‌شود. همچنین آسیب‌دیدگی تأسیسات شهری نظیر تأسیسات گاز، نفت، برق، آب، مخابرات، فاضلاب و اجزای آنها شامل خطوط لوله، ایستگاه‌ها، شیرها، تلمبه‌ها و ... و لزوم تعمیر سریع آنها نیز در کارکرد معابر شهری اختلال دیگری وارد می‌کنند.

معاون پیشگیری و کاهش خطر سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران ادامه داد: علاوه بر این، در صورت وقوع زلزله در ساعات کاری به یک باره تقاضای زیادی برای سفرهای بازگشت به خانه ایجاد می‏شود که به سفرهای مربوط به کسب اطلاع از وضعیت خویشاوندان افزوده می‏شود. عوامل فوق، ترافیک سنگین، راه‌بندان‌های متعدد و طولانی و دیگر مشکلات ترافیکی را در مسیرهای داخل شهر و منتهی به ورودی شهر به وجود خواهد آورد.

به گفته سلیمی این مشکلات در شرایطی ایجاد می‌شود که نیاز شدیدی به عملیات مقابله وجود دارد، عملیاتی که کاملاً به حمل‌ و نقل در شبکه خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهر و خارج از شهر وابسته هستند به نحوی که انجام بهینه اقدامات مقابله با بحران به‌ویژه عملیات امدادی برای جستجو و نجات به دام افتادگان در زیر آوار، اطفای حریق‌ها، کنترل حوادث ثانوی، انتقال مجروحین و سایر بازماندگان حادثه، بازرسی و تعمیر شریان‌های حیاتی و تأسیسات شهری اهمیت عمده‎‎‎ای داشته و مستلزم رفت و آمد هر چه روان‌تر و سریع‌تر نیروهای مسئول مدیریت حادثه، امدادگران، تیم‌های ارزیابی، تعمیرات، پشتیبانی و ... در نقاط مختلف منطقه تحت تأثیر به‌ویژه محل‌های آسیب‌دیده و نیازمند امدادرسانی از یک سو و مراکز مدیریتی و امدادی  از سوی دیگر است.

وی با بیان اینکه برای غلبه بر مشکلات حمل‌ونقل بعد از زلزله، عموماً در شهرهای لرزه‌خیز، مسیرهایی ویژه‌ با عنوان مسیرهای اضطراری تعیین و اجرایی می‌شود، گفت: این مسیرها، بخشی از مسیرهای ترافیک هستند که با توجه به خصوصیاتی نظیر تأمین دسترسی مراکز مهم و آسیب پذیری کمتر انتخاب شده و در شرایط اضطراری بعد از زلزله‌ای شدید (یا بحران‌های دیگر)، بازگشایی سریع آنها، در اولویت قرار می‎گیرد. همچنین ممکن است در بخش‎هایی از این مسیرها به منظور استفاده خودروهای مخصوص عملیات مقابله با حادثه، برای تردد خودروهای غیراضطراری محدودیت‌هایی اعمال شود.

سلیمی تاکید کرد:‌ در کل شبکه، باید برای مقاوم‏‌سازی ساختمان‏‌ها و شریان‎های مجاور، آمادگی پلیس برای کنترل ترافیک و در اولویت قرار گرفتن شناسایی خسارات و آواربرداری آنها برنامه‎ریزی شود. در شهر تهران نیز برای تسهیل حرکت خودروهای سازمان‌های مشارکت کننده در عملیات مقابله و امدادرسانی، مسیرهای اضطراری تعیین شده است. این شبکه از میان بزرگراه‎ها و خیابان‎های اصلی به نحوی تعیین شده که خودروهای مجاز به حرکت در آن به یک تا دو کیلومتری کلیه نقاط شهر دسترسی داشته باشند. در شرایط وقوع بحران این مسیرها عموماً از خودروهای شخصی تخلیه ‎‎‎می‎شود تا در اختیار نیروی امداد و مقابله قرار گیرد.

ضرورت توجه به ایمنی شبکه راه‌های اضطراری

معاون پیشگیری و کاهش خطر سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران اضافه کرد: با توجه به اهمیت شبکه ‎راه‌های اضطراری برای برقراری ارتباط و انتقال نفرات و تجهیزات به نقاط آسیب دیده شهر تهران پس از رخداد یک زلزله بزرگ، باید این شبکه دارای کمترین آسیب پذیری چه از ناحیه اجزای خود و چه از طرف سایر سازه‎ها و شریانهای حیاتی پیرامونی اش باشد لذا بسیار مهم است که این سازه‎ها کمترین آسیب را پس از زلزله متحمل شوند و به ایمنی آن توجه شود.

وی با بیان اینکه در همین راستا نیز از مدت‌ها قبل شبکه راه‌های اضطراری شهر تهران شناسایی و مشخص شد، گفت: این شبکه که به شبکه حمل و نقل اضطراری نیز مشهور است، شبکه‌ای متشکل از بزرگراه‌ها و خیابان­‌های اصلی است که منجر به تأمین استخوان‎بندی اصلی برای دسترسی به کلیه مراکز عمده شهر شده و امکان اتصال مراکز حیاتی را به یکدیگر و به نقاط آسیب‌دیده احتمالی برای امداد و نجات امکان‌پذیر می‎سازد. در انتخاب معابر این شبکه سعی شده است حداکثر دسترسی به مراکز کلیدی درجه دو تأمین شود. شبکه مسیرهای اضطراری به دو گروه مسیرهای ویژه اضطراری و مسیرهای مشترک اضطراری تقسیم می‌شوند.

سلیمی درباره ویژگی‌های مسیرهای ویژه و مشترک به ایسنا گفت: مسیرهای ویژه اضطراری، مسیرهایی هستند که در هنگام وقوع بحران تنها خودروهای مجاز در آنها حق رفت‎وآمد دارند، مسیرهای مشترک اضطراری نیز شامل مسیرهایی است که علاوه بر خودروهای مجاز، سایر خودروها نیز به صورت تفکیک شده یا تفکیک نشده امکان رفت‏ و آمد دارند.

مسیرهای ویژه و مشترک اضطراری در تهران

تعیین ۵۱۸ کیلومتر از معابر پایتخت برای تردد در شرایط اضطراری

به گفته معاون پیشگیری و کاهش خطر سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در مجموع ۵۱۸ کیلومتر از معابر شهر تهران به عنوان مسیرهای اضطراری اصلی تعیین شدند. از مسیرهای اضطراری اصلی، حدود ۲۴۲ کیلومتر ویژه و ۲۷۶ کیلومتر مشترک هستند.

وی با بیان اینکه این مسیرها مشخص و از طریق نصب تابلو آشکارسازی شده است، گفت:‌ بزرگراه‌های شهید خرازی، شهید همت و شهید زین‌الدین، بزرگراه امام علی، خیابان‌های آزادی، انقلاب اسلامی و دماوند، بزرگراه‌های چمران، نواب صفوی، مدرس، کردستان، شهیدصدر، ستاری، یادگار امام، تهران - کرج و ... از جمله این مسیرهای اضطراری است.

سلیمی با بیان اینکه در حال حاضر هیچگونه محدودیت ترددی در این معابروجود ندارد، گفت: اما آشنایی مردم با معابر اضطراری سبب می‌شود تا در هنگام بحران، همراهی بیشتری با دستگاه‌های امدادی داشته و از این مسیرها تردد نکنند. همچنین توجه به استحکام و ایمنی این معابر نیز امر مهمی است که همواره به طور جد در دستور کار قرار دارد.