گاهی به اشتباه تصور می‌شود که حملات عصبی یا اختلال های ناشی از اضطراب فقط بزرگسالان را درگیر می‌کند اما روانشناسان حوزه کودک و نوجوان با رد این فرضیه، برای درمان غیر دارویی این اختلال به کمک والدین آمده‌اند.

درصورتی که درهم کوبیدن درهای خانه، قهرهای بدون توجیه، گریه های غیر منتظره یا بحث های یک طرفه موقع شام خوردن  از اتفاقات پرتکرار کانون خانواده شماست به احتمال زیاد شما مشغول بزرگ کردن یک نوجوان هستید. نوجوان ها موجوداتی هستند که معمولا القابی مثل لوس یا فهم نشدنی را با خود حمل میکنند و کم و بیش قادر به کنترل احساسات خود نیستند. این عدم توانایی در کنترل احساسات خصوصا حس استرس و نگرانی گاهی آنقدر جدی است که شما را به عنوان والدین او با احساسی مثل طوفان‌زدگی مواجه می کند؛ چون تنش و حملات عصبی برخواسته از آن کنترل ذهن و بدن را از دست نوجوان خارج می کند. اگرچه کسی که درگیر رفتارهای برخواسته از اضطراب است و نیز افرادی که شاهد این رفتار ها هستند تمایل دارند هرچه سریعتر این حالت متوقف شود اما این حملات گاهی مثل قطاری هستند که یک ایستگاه را ترک کرده و تا قبل از رسیدن به ایستگاه بعدی متوقف نمی شوند، فاصله طی شده بین این دو ایستگاه یا دو مرحله درواقع همان تجربه "حمله پانیک یا اختلال هراس" است.

والدین گاهی واقعا نمی دانند چطور به نوجوان گرفتار در دام نگرانی یا اضطراب یا حتی نوجوانی که در لب پرتگاه این حس ایستاده است کمک کنند و گاهی نیز ممکن است استفاده از روش هایی که در رفع چالش های دیگر نوجوان مفید بوده در این مورد خاص سودمند به‌نظر نرسد. در ادامه گزارش قرار است علائم اختلال هراس در نوجوان و چند راه در دسترس برای برطرف کردن آن را بیان کنیم.

اختلال هراس چه شکلی است؟

روانشناس ها معتقد هستند صرف نظر از سن افراد، کسانی که در میانه‌ی اضطراب و تنش منجر به حمله عصبی هستند، یکی از علائم پرخاش، فرار از موقعیت، بهت زدگی یا هذیان گویی را بروز می دهند اما گریز از موقیت تنش زا و بهت زدگی احتمالا شایع ترین علائم است. فردی که در آستانه بروز حملات پانیک ناشی از اضطراب است، بی اختیار شروع به گریه می‌کند، بدنش به لرزه می افتد یا آنچنان در سکوت فرو رود که انگار یخ زده و ارتباطش با دنیای بیرون از خودش کاملا قطع شده است.

وقتی درگیر رفتارهای ناشی از حملات پانیک هستید شاید خودتان از اتفاقی که در وجودتان در حال رخ دادن است بترسید، از اینکه  نسبت شما با واقعیت های اطرافتان بهم بخورد و بعد از گذار از حمله پانیک متوجه شوید باعث وحشت زدگی عزیزان خود شده‌اید، تجربه تلخ و ناخوشایندی است. حال نکته اینجاست که درست مثل بزرگسالان، نوجوانان و افراد نابالغ هم ممکن است در برابر تنش و استرس تجربه‌ای مشابه داشته باشند اما والدین گاهی به اشتباه فکر می‌کنند این رفتار او بزرگنمایی یا تظاهر است. مهم است که والدین به دنبال فهمیدن دلیلی باشند که منجر به رفتارهایی مثل فریاد کشیدن یا کوبیدن در شده است؛ چرا که این احتمال وجود دارد که خود نوجوان از چیزی نگران است و رنج می برد. این نکته را هم گوشه ذهن داشته باشید که گاهی نوجوان علیرغم تجربه نگرانی درونی تلاش می کند عادی جلوه کند و خودش را سرگرم روتین معمول زندگی نشان دهد در حالی که دریای وجودش بسیار نامتلاطم است. در این صورت علائمی که والدین باید به آنها توجه کنند، برخی علائم ظاهری مثل نفس های بریده بریده نوجوان، تغییرات محسوس در وزن و تغییراتی پوستی است. اگرچه حملات روانی در نوجوانان ترسناک و گاهی غیر قابل کنترل هستند اما لزوما خطرناک نبوده و والدین نباید آن را مساله اول زندگی نوجوان بدانند و یا فرزند خود را به این ویژگی بشناسند و یاد کنند.  

با نوجوان درگیر در اختلال هراس چه کنیم؟

۱) احساس نوجوان را معتبر بدانید: گاهی والدین با ساده انگاری یا نادیده گرفتن چالش فکری و احساسی نوجوان در بروز رفتار های پرخاشگرایانه از سمت او مقصر هستند. اگر تجربه گذشته شما خبر از بی اهمیت شدن مساله فعلی نوجوان در گذر زمان می دهد سعی نکنید این باور را که از مغز بزرگسال شما نشات گرفته به خورد ذهن نابالغ نوجوانتان بدهید. تکرار جملاتی مثل " نگران نباش درست میشه" یا "بعدا خودت به این نگرانیت خنده‌ات میگیره" کمک خاصی به او نمی کند؛ چرا که اطمینان خاطردادن سربسته به نوجوانی که با نگرانی‌اش به شما رجوع کرده معمولا اولین چیزی نیست که او انتظارش را دارد. البته این حق شما است که به عنوان والد بخواهید از او در برابر رنج کشیدن محافظت کنید اما نباید مانع او در توضیح دادن چیزی که از او رنج می برد شوید. این نکته را هم دقت کنید که فرزندان شما همیشه دنبال اینکه نصیحت یا راهنمایی شوند نیستند، آنها گاهی فقط می خواهند شنیده و درک شوند.

ممکن است فکر کنید اعتبار دادن به نگرانی یا تنش نوجوان شما مجوزی بر ادامه و استمرار این حس در او باشد، اما اینطور نیست و این کار فقط به نوجوان شما کمک می‌کند تا در آینده نیز در مواجه با شرایط سخت شما را به عنوان اولین شنونده خودش انتخاب کند.

 ۲) اگر تجربه مشترکی دارید، الان وقت تعریف کردن آن است: اولین پیامد تنش روانی برای نوجوان احساس تنهایی در مساله است. برای همین تجربه های شخصی شما در شرایط مشابه می تواند این حس را در او مهار کند و به او در باور غلبه به چالش در گذر زمان کمک کند. حتی صحبت کردن درباره نگرانی های فعلی‌تان نیز می تواند به او در فهمیدن این که نگرانی‌ و اضطراب غیر عادی یا لزوما بیماری نیست. سعی کنید مکالمات شما درباره رفع نگرانی ها شکل تهدید پیدا نکند، مثلا از تکرار اگرهایی مثل "اگر چنین شود چنان میشود" یا "اگر این اتفاق بیافتد حتما ضرر می‌کنی"  بپرهیزید. برای مثال تجربه نگرانی قبل از یک مصاحبه شغلی مهم و مسیری که برای غلبه به این نگرانی طی کردید ارزش تعریف کردن دارد. سخت است به فرزند خود بگوید چطور با اعتماد بنفس و قدرت به ترس‌ها و افکار منفی خود غلب کند اگر خود شما  قادر به این کار نیستید، پس سعی کنید تصویر غیر واقعی از خودتان ارائه ندهید و بخشی از ضعف های خود را که احتمالا نوجوانتان هم از آن اگاه است؛ بعنوان چالش های منفی زندگی‌تان با او به اشتراک بگذارید تا حرفتان باور پذیرتر باشد.

۳) وقت شناس باشید: نوجوانی که در یک حالت روانی منفی گرفتار است نمی تواند درباره همه‌ چیزی که در سرش می گذرد با شما صحبت کند. پس به او زمان بدهید تا آرام شود. به او حق بدهید اگر در حالت نگرانی و بهم ریختگی حوصله شنیدن جملاتی مثل  " یادبگیر چطور به احساس خود مسلط شوی" را نداشته باشد. پس همانطور که به او فضا می‌دهید تا با خودش مساله را بالا پایین کند او را از اینکه برای شنیدن حرف‌هایش در دسترس هستید مطمئن کنید.

منبع: CNBC

مترجم: لیلا شرفی