به گزارش خبرگزاری ایمنا، چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران هم به پایان رسید و جبهه اصلاحات توانست با شعار «مذاکره با آمریکا» نظر مردم بیشتری را به خود جلب کند. این در حالی است که نامزد اصلاح‌طلبان در مناظرات مدعی بود اصولگرایان مخالف مذاکره هستند و در عین حال نامزد اصولگرایان پایبند نبودن آمریکا به تعهدات برجام را دلیل رغبت نداشتن جبهه انقلاب به مذاکره عنوان می‌کرد و این موضوع به عنوان چالشی در مناظرات ادامه داشت. نامزد اصولگرایان این‌طور مطرح می‌کرد که مذاکره امری دوطرفه است و مهم نیست که شما بخواهید وقتی طرف مقابل نمی‌خواهد و اگر هم اجازه مذاکره دهد و به فرجامی هم برسد اجازه اجرا و منتفع‌شدن ایران را نمی‌دهد.
تعامل با رئیس‌جمهور چهاردهم در ایران؛ آری یا نه؟!
حالا پس از گذشت قریب به ۱۰ روز از انتخابات و مشخص شدن نتایج و پس از آنکه رهبران کشورهای شرقی از جمله همسایگان ایران، از انتخابات ایران استقبال کردند و پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری پانزدهم تیر را تبریک گفتند، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، وابسته به کاخ سفید قاطعانه گفته است که آمریکا پس از تغییر رئیس‌جمهور در ایران آماده از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران نیست؛ موضعی که وزارت خارجه آمریکا نیز، آن را با لحنی نرم‌تر و البته جملات متفاوت تکرار کرده است: «ما هیچ انتظاری نداریم که این انتخابات منجر به تغییری اساسی در جهت‌گیری سیاست‌های ایران شود.»
علاوه بر موضع‌گیری مقامات کاخ سفید، رهبران غربی نیز درباره سمت و سوی مناسبات آتی خود با ایران تحت ریاست‌جمهوری مسعود پزشکیان، دچار شک و تردید هستند به‌ویژه «دولت‌های اروپایی» درباره نتیجه انتخابات ایران سکوت کرده‌اند، به‌طوری که نزدیک به دو روز طول کشید تا یک سخنگوی اتحادیه اروپا پیروزی پزشکیان در انتخابات را تبریک بگوید و البته بر آمادگی اتحادیه اروپا برای تعامل با دولت پزشکیان بر اساس سیاست سه دهه قبل، یعنی «سیاست گفت‌وگوهای انتقادی» انگشت بگذارد.
نبیلا مسرالی، سخنگوی سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا روز یکشنبه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران را مورد توجه قرار می‌دهیم و به مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور منتخب تبریک می‌گوئیم. ما آماده تعامل با دولت جدید هستیم.» برخلاف آن که پزشکیان بر سیاست «تعامل سازنده» تأکید کرده، مسرالی نوشته است: «ما آماده تعامل با دولت جدید ایران در امتداد سیاست تعامل انتقادی اتحادیه اروپا هستیم.»
واکنش کاخ سفید به مذاکره با دولت پزشکیان
واکنش آمریکا نیز تردیدآمیزتر بود. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، دوشنبه شب در پاسخ به این سوال که آیا ایالات متحده آماده از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران است، قاطعانه گفت: «نه» و تاکید کرد: «آن‌ها همچنان از گروه‌های تروریستی همچون حماس و حزب‌الله حمایت می‌کنند. آن‌ها همچنان به حوثی‌ها در حالی که حوثی‌ها به کشتی‌ها در دریای سرخ حمله می‌کنند، کمک می‌کنند… بنابراین نه، (مذاکره نمی‌کنیم.)» کربی گفت: «خواهیم دید که این مرد (پزشکیان) می‌خواهد چه کاری انجام دهد، اما ما انتظار هیچ تغییری در رفتار ایران نداریم.»
کمی پس از این اظهارات، جان کربی در حاشیه اجلاس سران ناتو در واشنگتن گفته است: «ایالات متحده مایل است که در مسئله هسته‌ای ایران، راهکار مذاکره را برای حل‌وفصل مناقشات در پیش گیرد.»
این مقام آمریکایی ضمن طرح این ادعا که ایالات متحده مایل به مذاکره است، با بیان اینکه در حال حاضر چنین راه دیپلماتیکی وجود ندارد، گفت: «در آینده نزدیک، مسیری برای رسیدن به مذاکره درباره توافق هسته‌ای نمی‌بینم.» کربی همچنین مدعی شد واشنگتن انتظار ندارد با روی کار آمدن «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور منتخب جمهوری اسلامی ایران، تغییری در رفتار تهران در زمینه هسته‌ای و تمایل به مذاکره اتفاق بیفتد.
متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفت: «ما هیچ انتظاری نداریم که این انتخابات منجر به تغییری اساسی در جهت‌گیری یا سیاست‌های ایران شود.»
وی تاکید کرد: «بدیهی است که اگر رئیس‌جمهور جدید این اختیار را داشت که اقداماتی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران، توقف تأمین مالی تروریسم و توقف فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده در منطقه انجام دهد، ما از آن استقبال می‌کردیم.» میلر در پاسخ به این سوال که آیا آمریکا حداقل پس از انتخاب پزشکیان حاضر به بازگشایی دیپلماسی با ایران است، گفته است: «ما همیشه گفته‌ایم که دیپلماسی مؤثرترین راه برای دستیابی به راه‌حل مؤثر و پایدار در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران است.»
وزیر خارجه آمریکا: خروج از برجام یکی از بدترین تصمیم‌ها بود
با توجه به اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر آمادگی نداشتن کاخ سفید برای مذاکرات با تهران، روز گذشته آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در یک جلسه در کمیته روابط خارجی مجلس سنای این کشور از تصمیم برای خروج از برجام به عنوان «یکی از بدترین تصمیم‌های اتخاذشده» یاد کرد.
وی اضافه کرد: «این توافق برنامه هسته‌ای ایران را مهار کرده بود. اکنون ما داریم با موقعیتی دست و پنجه نرم می‌کنیم که محدودیت‌های اعمال‌شده علیه ایران در آن توافق از بین رفته است.»
چرا آمریکا نمی‌خواهد با ایران مذاکره کند؟
محمدمهدی عباسی، پژوهشگر مسائل آمریکا به خبرنگار ایمنا، با اشاره به اظهارات سخنگوی کاخ سفید به ذکر دو نکته می‌پردازد و اظهار می‌کند: نکته اول این است که کمتر از هشت ماه به پایان دولت بایدن باقی مانده است و معلوم نیست که رئیس‌جمهور فعلی آمریکا بتواند در قدرت بماند به‌ویژه اینکه فاصله بایدن و ترامپ در نظرسنجی پنسیلوانیا به بیش از ۵ درصد رسیده و احتمال روی کار آمدن ترامپ بیشتر شده است.
وی می‌افزاید: اگر دولت پزشکیان شهریور آغاز به کار کند و رئیس‌جمهور آمریکا بهمن تغییر کند، در این پنج تا شش ماه فرصت کافی برای توافق بین رئیس‌جمهور ایران با جو بایدن وجود ندارد و اگر هم توافقی صورت بگیرد دولت بعدی آمریکا از آن خارج می‌شود و فضا فضای توافق نیست، مگر اینکه ایران و آمریکا هر کدام قدمی بردارند.
پژوهشگر مسائل آمریکا ادامه می‌دهد: نکته بعدی این است که باید پاسخ این سوال که «چرا آمریکا نمی‌خواهد با جمهوری اسلامی ایران مذاکره کند؟» مشخص باشد؛ اذعان مقامات آمریکا علیه سیاست‌های ایران در منطقه و حمایت از حزب‌الله و جبهه مقاومت و نیز ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه، مجموعه عواملی است که نشان می‌دهد دولت آمریکا به دنبال برجام در حوزه هسته‌ای نیست، بلکه مطالباتی در حوزه موشکی و منطقه‌ای از ایران دارد که جزو سیاست‌های راهبردی نظام جمهوری اسلامی است و نمی‌توان از آن‌ها عقب‌نشینی کرد.
وی با اشاره به عضویت ایران در گروه‌های بریکس و شانگهای تاکید می‌کند: هر چه بخواهد نظم نوین جهانی را تغییر دهد که بریکس و شانگهای مصادیق آن هستند، مطلوب آمریکایی‌ها نیست؛ آمریکا نه برای ایران که برای سایر کشورها از جمله عربستان سعودی نیز چنین تجویزی را دارند که برای برقراری ارتباط باید از شرق‌گرایی و اتحاد با چین و روسیه فاصله گرفت؛ به بیانی دیگر هر چیز بخواهد نظم جهانی و سلطه بین‌المللی دلار را بر هم بزند مطلوب آمریکایی‌ها نیست و ایران برای توافق با آمریکا باید از آن عقب‌نشینی کند.
عزمی در واشنگتن برای تغییر رفتار با ایران وجود ندارد
امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا نیز به خبرنگار ایمنا، در ارتباط با اظهارات سخنگوی کاخ سفید اظهار می‌کند: پیش از برگزاری انتخابات در ایران نیز اهداف آمریکا و بیان اینچنین اظهاراتی از زبان مقامات آمریکایی قابل پیش‌بینی بود و تجربه نشان داده است که آمریکایی‌ها پس از برگزاری هر دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی این سخنان را تکرار کرده‌اند.
وی در خصوص نیت مقامات کاخ سفید از طرح چنین مواضعی تشریح می‌کند: آمریکایی‌ها تلاش دارند بازنگشتن به برجام را متوجه ایرانیان کنند و هر بار با ادبیاتی جدید به نوعی این‌طور جلوه دهند که مقصر ایرانیان هستند و به همین دلیل ما به برجام بازنخواهیم گشت.
کارشناس مسائل آمریکا ابراز می‌کند: جان کربی پیش‌تر گفته بود که ما منتظریم رفتار ایران عوض شود؛ از این‌رو قابل پیش‌بینی بود که با ریاست‌جمهوری هر شخصیتی در ایران تحریم‌ها به قوت خود باقی خواهد ماند.
وی ادامه می‌دهد: هر شش نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران به دنبال رفع تحریم‌ها بودند و هستند و به‌طور قطع رئیس‌جمهور منتخب نیز به دنبال راهکاری برای رفع تحریم‌ها خواهد بود، اما عمل کردن به تعهدات باید از سوی هر دو طرف صورت گیرد.
ابوالفتح تاکید می‌کند: این تصمیمی است که باید در واشنگتن اتخاذ شود نه در تهران؛ هر چند واشنگتن عزم و اراده‌ای ندارد که بخواهد رفتار خود با ایران را تغییر دهد.
نظر کارشناسان غربی؛ آیا آمریکا با ایران توافق خواهد کرد؟!
با وجود اظهاراتی که مقامات غربی به‌ویژه دولتمردان کاخ سفید در خصوص تردید در ایجاد تغییرات بنیادین در سیاست خارجی ایران تحت ریاست‌جمهوری پزشکیان داشته‌اند، این اظهارات در میان کارشناسان سیاست خارجی در غرب نیز مطرح شده است تا جایی که چتم‌هاوس مطرح کرد: «کمپین انتخاباتی پزشکیان بر لزوم تعامل با غرب از جمله در موضوع هسته‌ای، رفع تحریم‌ها و بهبود شرایط اقتصادی کشور همچنین دور شدن از آستانه جنگ منطقه‌ای متمرکز بود. پزشکیان در رقابت‌های انتخاباتی، نزدیکی آیت‌الله رئیسی با کشورهای عربی را ستود و نشان داد که در مسائلی غیر از روابط با غرب، احتمالاً به‌طور گسترده سیاست دولت قبلی را ادامه خواهد داد.» او فهرستی از چالش‌هایی را که سیاست خارجی پزشکیان را محدود می‌کند، بیان کرده است؛ «افزایش تنش‌ها با اسرائیل» در منطقه و «عدم اطمینان در مورد رئیس‌جمهور بعدی آمریکا» همچنین «موضع کلی غرب در قبال ایران در پرتو انتخابات اخیر در سراسر اروپا» که همه دست به دست هم خواهند داد تا پزشکیان تغییراتی هرچند «محدود» را در سیاست خارجی ایران به وجود آورد.
البته برخی کارشناسان نیز معتقدند که پزشکیان می‌تواند تغییرات گسترده‌تری را ایجاد کند. از جمله تریتا پارسی از مؤسسه کوئینسی که معتقد است اگرچه احیای توافق هسته‌ای بعید است، اما انتخاب پزشکیان نشان‌دهنده یک «اراده سیاسی» مجدد برای همکاری با غرب است. او در اینکه از سوی آمریکا نیز چنین اراده‌ای وجود داشته باشد، تردید دارد و افزوده است: «حتی اگر برجام نتواند احیا شود، باز هم ممکن است ترتیبات دیگری وجود داشته باشد که در صورت اجازه انجام دیپلماسی، ایالات متحده و ایران بتوانند آن را دنبال کنند.»
به گزارش ایمنا، این اظهارات در حالی مطرح می‌شود، که دونالد ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری خود بر ایالات متحده آمریکا سند خروج از برجام را امضا کرد و گفت: «شدیدترین تحریم‌های هسته‌ای و اقتصادی را علیه ایران بازمی‌گردانم و هر کشوری که به ایران کمک کند، تحت این تحریم‌ها قرار می‌گیرد.»
اکنون مردم ایران بیش از هر زمان منتظرند تا ببینند آیا به راستی رئیس دولت چهاردهم خواهد توانست بر سر میز مذاکرات با آمریکا بنشیند؟! آن هم در شرایطی که ممکن است ترامپ بار دیگر به قدرت برسد! جامعه ایرانی هنوز فراموش نکرده است وصف برجام، آفتاب تابان بود و با گذشت سال‌ها خبری از سیب و گلابی‌های برجام نشد. با این حال هنوز مردم منتظرند تا شاید آن عصای موسی که قرار بود برای معیشت مردم معجزه‌ای ایجاد کند، بتواند با لغو همه تحریم‌ها باب آسایش آن‌ها را فراهم کند و به تعبیری فصل چیدن گلابی‌های برجام فرابرسد.
نظر شما