حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین به مناسبت ایام ماه محرم یادداشت‌هایی با محور «زیارت امام حسین(ع)» تهیه و منتشر می‌کند، مشروح دوازدهمین قسمت را در ادامه می‌خوانیم.

تاکنون درباره دو کلمه غیریت‌ساز که مرزبندی و تقابل با دشمنان امام حسین (ع) را در زیارت عاشورا نمایندگی می‌کند یعنی دو کلمه لعن و برائت، گزیده‌ای تقدیم شد. در زیارت عاشورا واژگان دیگری نیز وجود دارند که غیریت و تقابل را نمایندگی می‌کنند، «عدو» و «حرب» دو کلمه غیریت‌ساز دیگر هستند که در مقابل «ولی» و «سلم» قرار دارند؛ همچنانکه سلام و موالات نیز در مقابل لعن و برائت قرار دارند.

این دو نشانه هر چند که به میزان دو واژه نخست تکرار نشدند، اما افزون بر دلالت و صراحت بسیار زیاد آنها در مرزبندی و غیریت‌سازی، ویژگی‌ها و خصوصیاتی دارند که جایگاه آنها را در تقابل و مرزبندی بسیار با اهمیت ساخته است. در ذیل به آنها اشاره می‌شود.

۱. گسترش دامنه غیریت و تقابل: چنانچه در متن زیارت عاشورا ملاحظه می‌کنید، این دو واژه دامنه دشمنی را بسیار گسترده می‌کنند، به مانند سلم و ولی که دامنه دوستی را وسعت بخشیدند. زائر به اباعبدالله (ع) اعلام می‌کند که من در صلحم با کسی که با شما صلح کرد و در جنگم با کسی که با شما جنگید و دوستم با کسی که شما را دوست دارد و دشمنم با کسی که شما را دشمن دارد.

۲. ابدی و غیر زمان‌مند بودن غیریت: چنانکه در متن زیارت عاشورا تصریح شده است، مدت و زمان دوستی با امام و دشمنی با دشمنانش تا قیامت امتداد یافته است. زائر خطاب به امام حسین (ع) عرضه می‌دارد که بر دامنه این دوستی (با شما) و دشمنی (با دشمنان شما) تا قیامت باقی می‌مانم.

۳. تسری غیریت: دوستی و دشمنی، به اصطلاح هر دوسویه مرزبندی و غیریت به پیروان و دوستان نیز جریان پیدا می‌کند. زائر امام حسین (ع) اعلام می‌دارد که از آنان (بنیانگذاران ظلم و ... و زمینه‌سازان کشتن شما) و از یاران، پیروان و دوستانشان برائت می‌جویم، پس از آن دآمنه این غیریت و ابدی بودن آن را بیان می‌دارد.

نکته بسیار مهم که متن زیارت عاشورا نیز به آن اشاره دارد، این است که همچنانکه سلام دادن به امام حسین (ع) و دوست داشتن ایشان و در سازش بودن با کسانی که با ایشان در سازش هستند و... موجب تقرب به خدا و رسولش می‌شود، لعن، برائت و ... با دشمنان او نیز موجب تقرب به خدا و رسولش می‌شود، به عبارت دیگر این دوستی و دشمنی دو روی یک سکه هستند.

با توجه به آنچه در قلمروی سوم زیارت عاشورا بیان شد، بی‌تردید غیریت، تقابل و مرزبندی با دشمنان امام حسین (ع) با بسامد بسیار زیاد، صراحت نشانگان و تعدد کلمات، نشان می‌دهد که بیزاری مانند سلام جزء ارکان زیارت عاشورا است. در گفتار بعد ان‌شاءالله به قلمروی چهارم زیارت عاشورا، یعنی دعا می‌پردازیم که جزء مهم و ارزشمند در زیارت عاشورا است.