به گزارش خبرنگار ایرنا، آیین‌های عزاداری در ایران بستر مناسبی برای شکل‌گیری، تداوم و حفظ بخش عمده‌ای از فرهنگ ایرانی از جمله موسیقی، شعر، ادبیات حماسی و اسطوره‌ها است.

در غرب استان سمنان هم این آیین‌ها به شکل‌های مختلفی اجرا می‌شود و این سنت‌ها کماکان به همت ارادتمندان خاندان عصمت و طهارت(ع) به ویژه در سوگواری‌های ماه محرم ادامه دارد.

بررسی اصالت این جلوه‌های هنری و آیین‌های سنتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در واقع، موسیقی مجموعه‌ای از عناصر اندیشه‌ها، احساس‌ها، نمادها و پیام‌های فرهنگی است و هرقدر موسیقی اصالت بیشتری داشته باشد، بهتر می‌تواند این عناصر را به مخاطبان انتقال دهد و اگر ضعف داشته باشد، به‌تبع آن، به عناصر اصلی موسیقی خدشه وارد می‌کند.

حال‌آنکه امروزه شاهد ورود بسیاری از تم‌های مربوط به موسیقی‌ پاپ و غیراصیل به آیین‌های عزاداری در ماه محرم هستیم.

از آنجا که این آیین‌ها فراگیر هستند و مخاطب عام در جامعه دارند، به همین سبب تأثیر عمیقی بر فرهنگ عمومی جامعه دارند.

پس مراقبت لازم و داشتن نگاه عمیق و کارشناسی نسبت به استفاده از الحان و تم‌هایی که در آیین‌های سوگواری مورد استفاده قرار می‌گیرد، بیش از پیش اهمیت دارد و نباید با این تصور که این الحان و ملودی‌ها در بین جوانان طرفدار دارند، جایگزین نواهایی اصیل شوند که اصالت سوگواری را قرن‌ها در دل خود جای داده‌اند.

با وجود گویش اقوام، زبان سوگواری‌ها در غرب استان سمنان فارسی است

کارشناس فرهنگی و موسیقی‌دان گرمساری در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، با اشاره به برخی آیین‌های عزاداری، به بیان آسیب‌های موجود در آن‌ها پرداخت و گفت: بخشی از آیین‌های مختلف عزاداری از جمله نوحه‌خوانی، روضه‌خوانی، تعزیه، و مرثیه در شهرستان گرمسار وجود دارد، اما این آیین‌ها در گرمسار با ویژگی‌های خاصیگ خود برگزار می‌شود.

نعمت‌الله قنبری با بیان اینکه با وجود رنگین‌کمانی از اقوام در گرمسار، موسیقی‌های مذهبی در غرب استان سمنان اغلب به زبان فارسی است و گویش‌های مختلف ترکی، اوصانلو و الیکایی در آن دیده نمی‌شود، افزود: ویژگی منحصربه‌فردی در موسیقی مذهبی گرمسار مشاهده نمی‌شود، درحالی‌که در برخی استان‌های هم‌جوار موسیقی‌های مذهبی به سبب آیین‌های خاص مذهبی و گویش‌های محلی منحصربه‌فرد است.

وی اضافه کرد: ذکر مصیبت‌خوانی و برخی نوحه‌های قدیمی در ایوانکی، کهن‌آباد از توابع آرادان و ریکان از توابع گرمسار و سلام‌دهی برخی دسته‌های عزاداری در روستاهای حاجی‌آباد و چهار قشلاق، از سنت‌های منحصربه‌فرد این شهرستان است که ریشه در موسیقی مذهبی این خطه دارد.

تبدیل عزاداری‌های ثابت به زنجیرزنی و دسته‌روی

این کارشناس فرهنگی گفت: در ۵۰ سال گذشته عزاداری در گرمسار به‌صورت سینه‌زنی و ثابت بود و بعدها به‌صورت زنجیرزنی و دسته‌روی تبدیل شد.

وی با بیان اینکه موسیقی مذهبی اصیل تقلیدی و خودساخته نیست بلکه برگرفته از یک ریشه فرهنگی است، ابراز کرد: در موسیقی اصیل شعر جدی، ذوق جمعی در قالبی ساده و مبتنی بر تکرار و درعین‌حال دارای خلاقیت فردی مشهود به نظرمی‌رسد.

قنبری با تأکید بر اینکه تعابیر محاوره‌ای در موسیقی مذهبی اصیل وجود ندارد و احساسات شخصی و مفرط در آن دیده نمی‌شود، تصریح کرد: در آیین‌های عزاداری امروزه کمتر از پیرغلامان و مداحان اصیل استفاده می‌شود و جایگاه ویژه‌ای برای پیشکسوتان این عرصه لحاظ نمی‌شود.

آسیب تقلید از موسیقی‌های پاپ آسیب جدی به آیین‌های سنتی عزاداری

وی افزود: راه و رسم تقلیدی یکی از آسیب‌های مهمی است که این روزها در بسیاری از آیین‌های عزاداری دیده می‌شود و بخشی زیادی از موسیقی‌های مذهبی به تقلید از موسیقی‌های پاپ است.

موسیقیدان و کارشناس فرهنگی با بیان اینکه در این شرایط به‌آرامی انگارهای اصیل فراموش و موسیقی‌های غیرسنتی و پاپ جایگزین آن‌ها می‌شود، عنوان کرد: رفتارهای همراهی‌کنندگان و عزاداران از موسیقی‌هایی که ارائه می‌شود، تأثیر می‌پذیرد.

موسیقی غیراصیل سرچشمه رفتارهای غیراصیل

وی با تأکید بر اینکه موسیقی غیر اصیل رفتار غیر اصیل در آیین‌های عزاداری ایجاد می‌کند، گفت: گسترش موسیقی‌های غیر اصیل در آیین‌های مذهبی به‌تدریج فرهنگ عزاداری در منطقه را دچار تحریف می‌کند و این تحریف‌ها چون تدریجی و عمیق است، اصلاح آن تدریجی و دشوار خواهد بود.

ضرورت تشکیل شورای تخصصی آسیب‌شناسی محتوای آیین‌های عزاداری

وی بیان کرد: تعزیه‌خوانی سیار یکی از زیباترین آیین‌های سنتی عزاداری در ماه محرم در کهن‌آباد از توابع شهرستان آرادان است که هم‌جواری آن با دسته‌های عزاداری و صدای بلند طبل و نوحه‌خوانی مانع از شنیده شدن صدای تعزیه‌خوان‌ها می‌شود و مخاطب فقط می‌تواند یک تصویر بدون صدا را ببیند.

این کارشناس فرهنگی و موسیقی‌دان گرمساری با اشاره به ضرورت تعیین راهبردهایی برای رفع این آسیب‌ها خاطرنشان کرد: تشکیل شورای تخصصی آسیب‌شناسی محتوایی آیین‌های عزاداری می‌تواند اقدامی مؤثر برای اصلاح این رویه باشد و نیاز است در طول سال نسبت به آسیب‌شناسی و برنامه‌ریزی برای رفع این آسیب‌ها انجام شود.

تاثیر استفاده از مستندسازی و پیرغلامان

وی یادآور شد: سازمان تبلیغات اسلامی نیز باید سازوکار مشخصی را برای آموزش و ساماندهی مداحان تعبیه کند و جایگاه ویژه‌ای در آیین‌های عزاداری برای پیرغلامان دیده شود و از این افراد برای نوحه‌سرایی و سخنرانی استفاده شود.

کارشناس فرهنگی و موسیقی‌دان گرمساری گفت: تولید مستند از ریشه‌های اصیل عزاداری در محرم نیز می‌تواند در این راستا بهبوددهنده واقع شود.ابزارک تصویر