اگر مراد ایشان را درست فهمیده باشم - که در اکثر اوقات اصلا نمی‌فهمم منظور ایشان چیست - به گمانم حرف ایشان دقیق نباشد. بین دو اصطلاح خَلط شده است: حق به معنی صدق در اصطلاح معرفت‌شناسی، حق در اصطلاح سیاسی و حقوقی.

این اشتباه در پلورالیسم هم اتّفاق می‌افتد. سه گام و معنی در پلورالیسم یا کثرت‌گرایی دینی وجود دارد:

۱- پلورالیسم به معنی پاداش دادن به همه عقاید و عذاب نکردن کافران.

۲- پلورالیسم به معنی وجود حقوق برابر دنیوی میان مسلمانان و غیر مسلمانان از جمله حق آزادی عقیده، حق حیات و...

۳- پلورالیسم به معنی درستی و صدق همه‌ی ادیان و مذاهب دینی.

این سه اصطلاح با هم تفاوت دارند. ممکن است کسی به یک اصطلاح و لایه باور داشته باشد ولی به لایه دیگر باور نداشته باشد. مرحوم میرزای قمی به لایه ۱ باور داشت ولی به لایه ۲ باور نداشت. محسن کدیور به لایه ۲ باور دارد ولی به لایه ۱ و ۳ باور ندارد.

لذا می‌توان به باطل بودن ادیان غیر اسلامی باور داشت ولی حقوق انسان‌ها را مساوی دانست. تلازمی میان این مراحل وجود ندارد. مشنور حقوق بشر اساسا کاری به صدق عقیده ندارد و فقط از آزادی میان انسان‌های مختلف حرف می‌زند.

علی طالب لو