هر انسانی مجزون. هیئت‌ها، مسجدها، حسینه‌ها، و تکیه‌ها محل اجتماع سوگوارانی هستند که در مصیبت‌های آن امام بزرگوار به سر و سینه می‌زنند و اشک می‌ریزند و یاد و خاطره‌اش را گرامی می‌دارند.

امام حسین علیه‌السلام ماهیّت حرکت خود را اصلاح‌طلبانه معرفی کرد و گفت: "انما خرجت لطلب الاصلاح فی امت جدّی." فاجعه‌های دردناک سال ۶۱ هجری، این پرسش مهم را پیش روی ما قرار می‌دهد که یک حرکت اصلاحی چرا باید برای یک مصلح اجتماعی، این همه پرهزینه و دردناک باشد. 

"اصلاح" یک مفهوم دینی و انسانی است و "اصلاح‌پذیری" نشانه‌ی سلامت یک نظام اجتماعی. اصلاح را نباید یک اضطرار تعریف کرد؛ اصلاح یک امر طبیعی است که بقاء و پویایی جامعه و نظم اجتماعی را به همراه دارد. جامعه‌ای که به هر بهانه‌ای اصلاح را نپذیرد و با آن مخالفت کند به ناچار با یکی از این دو فاجعه روبرو خواهد شد: نخست، ناامیدی اجتماعی که خود را در مهاجرت، انزواطلبی، بی‌حسی اخلاقی، و بی‌اعتمادی عمومی نشان می‌دهد. و دوم: انقلاب، شورش، و یا جنبش‌های مسلحانه. این دومی بسیار پرهزینه است و پی‌آمدهای غیر قابل کنترل و پیش‌بینی‌ای دارد.

درس عریان عاشورا به همه‌ی جوامع انسانی این است که اگر یک نظام اجتماعی نتواند ماهیِت اصلاح‌پذیری خود را در قالب فرآیندهای از پیش تعریف شده حفظ کند، ناچار خواهد شد بابت هر حرکتِ اصلاحی هزینه‌های سرسام‌آوری را بر خود و مصلحان‌ش تحمیل کند. هزینه‌هایی که چنان فاجعه‌بار و دردناک‌اند که شایسته است نسل‌های متمادی از آن‌ها یاد کنند و بر آن‌ها اشک بریزند.