هنگامی که شاهین دم قرمز پیدا شد، آنقدر ضعیف بود که نمی‌توانست صدایی از خود در بیاورد یا حتی منقار خود را بلند کند. عطشناک و کم‌خون به نظر می‌رسید و سارا سیریکا، دامپزشکی که درمان آن را برعهده داشت، در تردید بود که پرنده با خوردن موش‌هایی که ترکیبات قدرتمندی به نام «جونده‌کش‌های نسل دوم» را مصرف کرده بودند، مسموم شده باشد. این مواد توانایی بدن پرنده برای لخته کردن خون را از بین می‌برند و خونریزی داخلی می‌تواند در عرض چند روز باعث مرگ حیوان شود.

«جونده‌کش‌های ضدانعقادی نسل دوم»، سالانه و در سراسر جهان در مرگ پرندگان شکارچی و بسیاری دیگر از حیوانات همچون گرگ و روباه که از جوندگان زنده یا مرده تغذیه می‌کنند، نقش دارند. این سموم که تهدیدی برای حیات وحش و مردم هستند منجر به اعمال محدودیت‌هایی در مورد نحوه فروش و استفاده از ترکیبات آن‌ها شده‌اند.

اما دانشمندان محیط زیست با بررسی شواهد موجود از عدم کنترل کافی بر روی این سموم پرده برداشتند. یافته‌های آنان نشان می‌دهد که این ترکیبات می‌توانند یک سال در بافت‌ها و شبکه‌های غذایی گسترده‌تر باقی بمانند، امری که به معنای آلودگی دوزیستان، سخت‌پوستان و حتی حشرات نیز می‌شود.

آمارهای تکان‌دهنده از شکارچیان مرده

آمارها نیز وجود این سموم را در بدن حیوانات یافت شده در حیات وحش تایید می‌کنند.

برای نمونه ۶۲ درصد از ۱۸۶ گرگ مرده جمع آوری شده بین سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ در ایتالیا، حداقل یک نمونه مرگ موش در بدن خود داشته‌اند.

یک کلینیک حیات وحش مرتبط با دانشگاه تافتز در بوستون آمریکا نیز نشان داد که همه‌ی ۴۳ شاهین دم قرمزی که بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ در این کلینیک بستری بودند، به دلیل وجود جونده‌کش‌ها در بدنشان مرده‌اند.

بخش حفاظت از محیط زیست ایالت نیویورک نیز علت مرگ ۷۷٪ از حیوانات شکارچی مرده در این ایالت بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ را وجود یک یا چند جونده‌کش در بدن آنها اعلام کرد.

محدودیت‌های قانونی استفاده از جونده‌کش‌ها

پیش‌نویس ارزیابی اخیر «آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا» نشان می‌دهد که این مواد شیمیایی گونه‌های متعددی را به خطر می‌اندازند و توصیه‌هایی را برای محدودیت‌های جدید آن‌ها ارائه کرده است.

با وجود این، گروه‌های صنعتی وجود این جونده‌کش‌ها را برای کنترل آفات محصولات زراعی و گسترش بیماری‌ها ضروری می‌دانند.

از نظر تاریخی، سمومی مانند آرسنیک در دهه ۱۹۵۰ و قبل از استاندارد شدن داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین استفاده می‌شد. در دهه ۱۹۷۰ترکیبات نسل دوم قوی‌تری توسعه یافتند، اما این ترکیبات آسیب زیادی به شکارچیان و لاشخورها وارد کردند. آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۰۸ قوانین محدود کننده‌ای را برای فروش این محصولات ارایه کرد، با این وجود این سموم به راحتی قابل دسترسی هستند و کاربرد آن منجر به ادامه مسمومیت‌های حیات وحش می‌شود.

سطوح بالای این سموم نه فقط حیوانات شکارچی بزرگ که به شبکه‌های غذایی پایین‌تر مانند صدف‌ها و حتی قورباغه‌ها نیز آسیب می‌زند. نگرانی‌ها در مورد مسمومیت‌های تصادفی انسان و اثرات زیست‌محیطی آن خواستار قوانین سخت‌گیرانه‌تر شده است.

مبارزه با جوندگان بدون سم

 جان گریفین مدیر برنامه‌های حیات وحش شهری در انجمن انسانی ایالات متحده می‌گوید که جوندگان را می‌توان بدون سم و از طریق روش‌های مختلف  دیگر کنترل کرد. اقدامات موثر شامل سطل‌های زباله ضد موش، تمیز کردن دانه‌های ریخته شده در مزارع و یا استفاده از تله‌های ضربه‌ای و مکانیکی است. پروژه‌های آزمایشی دیگر با استفاده از پرندگان شکارچی برای صید جوندگان نیز آزمایش شده‌اند، اگرچه این پرندگان برای ایمن بودن به محیط‌های عاری از سم نیاز دارند.

کاربرد مواد شیمیایی خوراکی که باروری جوندگان را کاهش می‌دهند، راه حل دیگری است که به هزینه بیشتری دارد و زمان‌بر است.

در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، برخی از جوامع با پاکسازی پوشش گیاهی، شخم زدن‌های عمیق و غرق‌آب کردن مزارع، لانه‌های جوندگان را تخریب می‌کنند. گربه‌ها یا پرندگان درنده را نیز در محل مستقر می‌کنند. کشاورزان اتیوپیایی از سموم گیاهی با نیمه عمر کوتاه‌تر استفاده می‌کنند که باید چندین بار توسط جوندگان بلعیده شوند.

این روش‌های زیست‌محیطی در جوامع کشاورزی خاصی مانند محیط‌های برنج‌کاران آسیای جنوب شرقی مورد توجه قرار گرفته است، اما به دلیل دشواری سازمان‌دهی این روش‌ها، اجرای آن‌ها در مناطق شهری دشوارتر است.

 گریفین تاکید می‌کند که هیچ راه حل واحدی برای کنترل جوندگان در حین حفاظت از حیات وحش وجود ندارد. همزیستی جوندگان با انسان موضوعی دیرینه بوده است که نیازمند تلاش بیشتر برای کاهش اثرات مضر جونده‌کش‌ها است.