به گزارش ایرنا، در گوشه‌ای از شهر سنندج، ناحیه منفصل شهری نایسر در جوار مسجد عبدالقادر گیلانی به همت امام جماعت این مسجد کارگاهی دایر شده است که در آن صدای دلنشین برخورد دفتین( یا دفه که در مناطق کُردنشین به آن کلکیت هم گفته می شود) به دار قالی موسیقی کار و تلاش را نجوا می کند.

۶ سال است که این کارگاه فرش دستباف در نایسر دایر شده و در آن ۱۰ نفر هنرمند تار و پود فرش را بهم گره می‌زنند و نقش و نگارهای چشم نوازی را بر بوم قالی خلق می کنند.

اگرچه کمترین دستمزد و بهره را از کارشان می‌گیرند ولی همچنان با شوق و علاقه پای دار قالی می نشینند. زمانیکه چشم هایشان به نقشه و طرح زیبای «جقه» یا «گل های میرزاعلی» خیره می شود امیدی در دلشان برای تمام کردن فرش بوجود می آید و درد دست هایشان تسکین پیدا می کند.

از ۱۰ هنرمند شاغل در این کارگاه ۹ نفر آنها را بانوان تشکیل داده است؛ بانوانی که نه برای یادگیری بلکه خود استادان مهاری هستند که هر نوع نقشه و طرحی که به آنها داده شود بخوبی بر دار قالی آنرا می بافند.

زنانی که از ۱۴،۱۵ سالگی این هنر ارزشمند را از مادرانشان یاد گرفته اند و تعدادی از آنها هم به دخترانشان آنرا آموزش داده اند و اینگونه چنین مهارتی نسل به نسل منتقل شده و در حال انتقال است تا مبادا چراغ تولید این هنر گرانبها خاموش شود.

یکی از بانوان شاغل در این کارگاه که چهار سال است هر روز ساعت ۶ صبح تا ۱۳ ظهر و از ساعت ۱۵ تا ۱۸ و گاهی هم ۱۹ بعدازظهر پای دار قالی می نشیند و در این مدت زمان ۶ لایه (که عنوان محلی آن دست است) فرش می‌بافد.

محبوبه خانم ۴۵ سال است که مشغول فرشبافی است و می گوید: در طول زندگیم این دومین کارگاهی است که در آن مشغول به کار می‌شوم و بیشتر در منزل فرشبافی کرده‌ام.

وی حدودی تخمین می‌زند که تاکنون ۸۰ تخته فرش را بافته و جزو بافندگانی است که سرعت دست هایش به دلیل مهارتی که در این هنر پیدا کرده بالا است به گونه‌ای که هشت ماه و حتی در طول ۶ ماه یک تخته فرش بافته است.

محبوبه خانم می گوید: بیشتر بافندگان فرش سرمایه لازم را در اختیار ندارند تا در منزلشان و برای خود فرش ببافند به همین دلیل یا سفارش‌هایی از طرف شرکت های تولیدی را می پذیرند و فرش را در خانه می بافند یا در کارگاه های تولیدی مشغول به کار می شوند.

او تفاوت کار برای شرکت و کارگاه تولیدی را اینگونه توضیح داد: شرکت های تولیدی همه مواد اولیه مورد نیاز تولید فرش را تامین می کنند و بعد از تمام کردن فرش و نرخ گذاری آن؛ مبلغ کلی را پرداخت می کنند ولی در کارگاه ها ماهانه حقوقی براساس گره‌ها و لایه‌هایی که بافته می‌شود به بافنده می دهند.

تعدادی از بافندگان که به دلیل مسافت کارگاه با منزلشان و هزینه های ایاب و ذهاب کار برای شرکت های تولیدی را ترجیح می دهند و جمعی هم که به قول خودشان کالاهایی را قسطی خریداری می کنند و نیاز دارند ماهانه مبلغی بابت آن بپردازند فعالیت در کارگاه‌ها را سودمندتر می دانند.

بافت یک تخته فرش دستباف با توجه به اندازه و طرح آن متفاوت است ولی به طور میانگین بافت فرش ۲*۳ با طرح چقه بیش از یک سال به طول می انجامد و در این بین هرچند بیشترین زحمت و تلاش را بافنده انجام می دهد ولی کمترین سود نصیب او می شود.

در این کارگاه فرش دستباف که پنج دار قالی وجود داشت، یکی از فرش‌ها طرح بیجار و مابقی چقه بود در پای هر دار قالی هم ۲ بافنده مشغول بکار بود تا زودتر آنرا تکمیل کنند.

پروین خانم یکی دیگر از بانوانی است که حدود هفت ماهی می شود در این کارگاه تولیدی مشغول بکار شده و دارای ۲ فرزند دختر و پسراست که گاهی او را همراهی می کنند و اوقات فراغتشان را اینجا می گذرانند.

او ادامه می دهد: از ۱۵ سالگی شروع به فرش بافی در کنار مادرم کرده‌ام و تاکنون شاید بیش از ۲۵ تخته فرش بافته‌ام و با بیشتر طرح ‌های فرش منطقه هم چون گل میرزا علی، گل و بلبل و کلاه فرنگ آشنایی دارم و می توانم بخوبی آنها را ببافم.

این بانوی هنرمند سنندجی هم مانندی دیگر بانوان شاغل در این کارگاه از نبود بیمه گلایه کرد و از اینکه مسئولان توجهی به آنها ندارند و برایشان مهم نیست که چنین هنرمندانی زندگیشان را پای دار قالی گذاشته اند تا این هنر نابود نشود، دلگیر است.

پروین خانم می گوید: دستمزدی که به ما پرداخت می شود در مقابل زحمتی که می کشیم بسیار ناچیز است ولی به امید اینکه زیر پوشش بیمه قرار گیریم در این کارگاه کار می کنیم تا حداقل در زمان سالخوردگی حامی ما باشد.

او ادامه می دهد: با وجود اینکه دست و پاهایمان درد می کند ولی بافتن فرش را بر هر هنر دیگری ترجیح می دهیم و کمترین بهره را هم از آن داریم.

این بانوی هنرمند سنندجی روزی هفت تا هشت ساعت در این کارگاه کار می کند و در نهایت سه تا چهار دست یا لایه فرش می بافد و تنها خواسته اش هم زیرپوشش بیمه قرار گرفتن است.

«ماموستا سیدیعقوب برزنجی» امام جماعت مسجد عبدالقادر گیلانی و مسئول کارگاه فرش دستباف در نایسرسنندج که به دلیل علاقه‌ای که در کودکی داشته و همواره کنار مادرش پای دار قالی نشسته و فرش بافته است اقدام به راه‌اندازی این کارگاه کرده است.

او می گوید: همواره یکی از رویاهایم فعالیت در عرصه اقتصادی و ایجاد منبع درآمدی برای قشر محروم جامعه بوده است به همین دلیل در منطقه حاشیه ای نایسر بعد از سال ها موفق به ایجاد کارگاه تولیدی شدم.

ماموستا برزنجی که کارگاه فرش را در طبقه پایین منزل خود راه‌اندازی کرده است، ادامه می دهد: در این کارگاه ظرفیت فعالیت ۵۰ بافنده وجود دارد ولی سرمایه این کار را ندارم و بارها هم درخواست تسهیلات کرده‌ام و هر بار به دلایلی با آن موافقت نکرده‌اند.

او هم دغدغه بیمه شدن بافندگان را دارد و می گوید: پیگیری زیادی برای بیمه کردن بانوان بافنده شاغل در کارگاه کرده‌ام و هر بار به درِ بسته خورده‌ام و متاسفانه در این مورد مسئولان کم کاری و کم توجهی می کنند.

ماموستا برزنجی به دنبال توسعه کارگاهش است تا بافندگان بیشتری را مشغول بکار کند چراکه این اقدام را احسان جاریه می‌داند و می‌گوید: هر فردی در اشتغال و کمک به معیشت خانواده‌ها تلاش کند و در آن سهیم باشد برای خود احسان جاریه به ارمغان آورده است.

او در ادامه به بازار فرش هم اشاره می کند و اضافه می کند: هیچ نظارتی بر بازار فرش نمی‌شود و این بازار در دست دلالان است و بیشترین سود را هم این افراد می برند؛ به عنوان نمونه اگر قیمت یک تخته فرش ۱۰۰ میلیون ریال باشد دلال آنرا برای ما ۵۰۰ میلیون ریال قیمت گذاری می کند و سپس به نرخ ۱۵۰ میلیون ریال به خریدار می فروشد.

مسئول کارگاه فرش دستباف در نایسر سنندج خواستار قیمت گذاری فرش دستباف براساس نظر کارشناسی شد تا نه صاحبان کارگاه ها و نه بافندگان متضرر نشوند و فضای کسب و کاری که ایجاد شده هم از بین نرود و به تعداد قشرهای بیکار اضافه نشود.

به گفته ماموستا برزنجی قیمت مواد اولیه هم چون نخ از ۶ سال گذشته تاکنون از ۴۵۰ هزار ریال به یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال رسیده است ولی در این مدت تغییر محسوسی در قیمت یک تخته فرش ایجاد نشده است و با همان قیمت های گذشته از ما فرش را خریداری می کنند.

هر بافنده در این کارگاه فرش دستباف ۱۲ تا ۱۵ میلیون ریال در ماه دستمزد دریافت می کند مبلغی که هر کسی با شنیدن آن برای لحظه‌ای میخکوب می‌شود و تاسف می خورد از اینکه بافنده‌ای در قبال هنر ارزشمندی که می‌داند و زمان، انرژی و جوانی که پای دار قالی می گذارد، چنین بهایی سهم او است.

مهمترین مطالبه و خواسته بافندگان فرش دستباف قبل از افزایش دستمزد برخوداری از بیمه است تا حداقل در زمان پیری محتاج کسی نباشند و کمک هزینه ای برای گذران زندگی داشته باشند و این تنها خواسته بانوان این کارگاه تولیدی نیست.

از ۹۰ هزار بافنده فرش در کردستان تنها ۱۳ هزار نفر آنها زیر پوشش بیمه قرار گرفته اند و چند سالی است که با وجود پیگیری های مسئولان اداره کل صنعت، معدن و تجارت کردستان همچنان جمع زیادی از این بافندگان فاقد بیمه هستند.