شناسهٔ خبر: 67573309 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: قدس آنلاین | لینک خبر

سفارشی‌بافت‌های حاج ‌یدالله خان

تارهایی به رنگ عشق و پودهایی به نشان ارادت از لابه‌لای هم عبور کرده‌اند و صفحه‌های پرنقش‌ونگار و اصیل فرش ایرانی را رقم زده‌اند؛ فرش‌هایی که از ابتدا با یک هدف خاص و به امید عرض ادب به محضر حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) بافته شده‌اند.

صاحب‌خبر -

روی دار رفتن این نقش‌ و طرح‌ها به همت مرد خوشنام اصفهانی محقق شده‌ است. هنرمندی که یکی از تولیدکنندگان بنام فرش دستباف در اصفهان بود و این هنر و حرفه را از پدرش به ارث برده بود. میراث او قالی‌هایی با طرح‌های اصیل در پیوند با مفاهیم دینی و عرفانی بود. پیوندی که هنرمند ماندگار اصفهانی در آن تبحر داشت و  نقاشان مطرح زیادی او را همراهی می‌کردند تا ایده‌هایش طراحی شده و سپس به مدد بافندگان به قالی‌های خوش نقش تبدیل شوند. حاج یدالله خان صفدرزاده حقیقی رسم و هنر خودش را برای عرض ارادت به محضر حضرت رضا(ع) در پیش گرفته است و در ۵۰سال اخیر و پیش از درگذشتش پنج تخته فرش نفیس را با هدف اهدا به حرم مطهر رضوی بافته است. این مرد حالا چهار سال است از دیار زاینده‌رود به عالم باقی رفته، اما فرصتی پیش آمده تا در گفت‌وگو با فرزندش اعمال خیر او را مرور کنیم. 

سفارشی‌بافت‌های حاج ‌یدالله خان


خدمت برای جلب رضایت حضرت(ع) 
تولید فرش هنری، تخصص آقا یدالله بود. در دهه‌های ۲۰ و۳۰ در این زمینه رشد و در نصف‌جهان برای خود نامی دست و پا کرد. پرویز، پسرش معتقد است حاج ‌یدالله دلداده امام رضا(ع) و صحن و سرای رضوی بوده و در گذشته دور هم که تشرف به مشهد کار 
دشواری بوده خود را به این مکان قدسی می‌رسانده است. 
پرویز صفدرزاده تعریف می‌‎کند: «پدرم به ائمه اطهار(ع) ارادت ویژه‌ای داشتند و به‌واسطه حضور حضرت رضا(ع) در ایران، ارادتشان به این امام عزیز دوچندان بود. به همین خاطر هم در راستای رضایت آن حضرت، اگر کاری از دستشان برمی‌آمد دریغ نمی‌کردند».
مرحوم یدالله صفدرزاده اهل بذل و بخشش و دست‌گیری بود، خیلی وقت‌ها از سود کارش گذشته بود تا دل انسانی را شاد کند، اما ویژه‌ترین کار خود را در این سال‌ها برای حضرت رضا(ع) کنار گذاشته بود. او در دهه۴۰ دست به کار شد و اثری ماندگار با هدف اهدا به حرم مطهر رضوی تهیه کرد؛ اثری با طرح اختصاصی و بافت سفارشی.

از طراحی تا بافت به عشق حضرت(ع) 
پرویز صفدرزاده حقیقی درباره نخستین تخته فرش اهدایی مرد بازاری اصفهان به حرم مطهر رضوی می‌گوید: «پیش از پیروزی انقلاب، نخستین تخته فرش اختصاصی تهیه شده توسط پدرم کامل شد. «هفت شهر عشق» تصاویری از مکه، مدینه، مشهد، کربلا، نجف، سامرا و کاظمین بود که با همراهی اساتید نامداری چون استاد فرشچیان، استاد رشتیان، استاد عزیزی و استاد شادمان طراحی و بافت فرش به سفارش مرحوم پدرم انجام شده بود و به حرم مطهر رضوی اهدا شد».
حاج ‌یدالله در طول عمر هم با ثروت و هم با دارایی‌های دیگرش امکان کمک به صحن و سرای رضوی را داشته است، اما او کوشیده یک اثر خاص که بهترین کار هنری او است برای امام رضا(ع) تولید کند. 
پرویز صفدرزاده درباره بقیه آثاری که توسط پدرش برای اهدا به حرم مطهر رضوی تولید شده، می‌گوید: «ایشان پس از انقلاب هم این رسم نیکشان را ادامه دادند و هر سال تمرکز و بخشی از کار خود را به تولید اثری متفاوت برای اهدا به حرم مطهر قرار می‌دادند. کعبه، مدینه، بهشت، باغ‌های مرجانی و دنیای ماهی‌ها، پنج تخته فرش دیگری هستند که در ادامه همان راه قبلی اهدا شدند و جمع فرش‌های نفیس و ارزشمندی که ایشان در طول عمر خود تقدیم بارگاه حضرت کردند به ۶ تخته رسید».
اهدای فرش و آثار بافتی نفیس به حرم مطهر رضوی در خانواده بزرگ صفدرزاده به حاج یدالله خلاصه نمی‌شود، بلکه برادر مرحوم ایشان حاج فیض‌الله خان هم فرش‌های دستباف تابلویی ازجمله تابلوفرش مقبره امام رضا(ع)، مناره مسجد امام اصفهان و... را به آستان مطهر امام رضا(ع) اهدا کرده است. این روزها پرویز هم در کنار کار بینایی‌سنجی و تولید فرش‌های هنری به دنبال تهیه یک اثر خاص برای حرم مطهر است، او می‌گوید: «تصاویری از ضریح امام رضا(ع) تهیه کرده‌ام، الان در مرحله طراحی هستیم و اگر توفیق حاصل شود، یک فرش با طرح ضریح برای حرم مطهر حضرت تهیه خواهم کرد».

نام ماندگار در ذهن مردم اصفهان 
در طول عمر ۹۰ ساله حاج‌ یدالله، زائران پرشماری به برکت کسب‌وکار این مرد اصفهانی و دل رئوفش، پای رکاب اتوبوس اشک ریخته‌اند و مسافر مشهدالرضا(ع) شده‌اند. او هر ساله تعداد زیادی از زائران را با هزینه شخصی راهی مشهد می‌کرده و در منزل شخصی‌اش که در میدان ۱۵ خرداد بوده اسکان می‌داده است. 
 حاج‌آقای صفدرزاده بزرگ، همشهریانش که توان سفر به مشهد نداشته‌اند را حمایت می‌کرده است؛ از وسیله رفت و آمد گرفته تا تأمین خورد و خوراک و اسکان. کار خیری که در ذهن شهروندان بسیاری در استان اصفهان مانده و هنوز هم با آمدن نام امام رضا(ع)، فاتحه‌ای هم نثار روح حاج‌ یدالله می‌کنند.  
آقا پرویز تعریف می‌کند: پدر از اینکه می‌توانستند افرادی را برای نخستین بار به زیارت امام رضا(ع) بفرستند احساس خوبی داشتند و این هم از عشق و علاقه ایشان به حضرت نشأت می‌گرفت. مرحوم به مدت ۴۰ سال و تا زمان فوتشان این کار خیر را ادامه دادند. 
حاج یدالله صفدرزاده معتقد بوده همواره امور مربوط به زیارت را برای همشهریانش تسهیل کند و به همین خاطر در بنا شدن حسینیه اصفهانی‌ها روبه‌روی باب‌الجواد(ع) مشارکت داشت تا در این زمینه هم باقیات صالحاتی از خود به جا بگذارد. 

برکت معنوی و مادی جاری در زندگی یدالله خان 
تشرف هر ساله به مشهد و زیارت حضرت رضا(ع) برنامه یدالله صفدرزاده در طول حیاتش بوده است. آقا پرویز در بیان خاطرات آن روزها می‌گوید: «بچه که بودم پدر هر سال دست‌کم یک بار ما را به مشهد می‌آوردند. 
در چند روز حضور در مشهد، حال همه اعضای خانواده خوش بود. یادم هست در آن زمان صدای نقاره‌خانه را بسیار دوست داشتم و به من حس خوبی می‌داد».
سیم آقا یدالله با اخلاص و ارادتش به محضر شاه خراسان، در همه این سال‌ها وصل و خیر و برکت و آرامش بر زندگی او جاری بوده است. 
پسرش پرویز در این باره توضیح می‌دهد: «پدرم همیشه تأکید داشتند هر چه دارند از لطف و کرم حضرت رضا(ع) است. ایشان علاوه بر برکت معنوی و لطف حضرت، برکت مادی توسل به این امام عزیز را در زندگی و کارشان محسوس می‌دانستند و همیشه بر این موضوع تأکید داشتند». 

سفارشی‌بافت‌های حاج ‌یدالله خان


فرش ثارالله در موزه کربلا

در راستای ارادت ویژه حاج‌یدالله به ائمه اطهار(ع) که در ابتدای متن مرور کردیم، خالی از لطف نیست اگر بدانیم آن مرحوم یک تخته فرش با طرح آیه ولایت به حرم حضرت معصومه(س) و فرش ثارالله(ع) را به حرم امام حسین(ع) تقدیم کرده است.  

فرشی که در طراحی‌اش استاد سیدجعفر رشتیان و استاد محمود فرشچیان  همراه او بوده‌اند و از همان ابتدا به نیت وقف به آستان امام حسین(ع) طراحی و بافته شده است.  در این فرش نمادهایی مانند لکه خونی در وسط تابلو که چون منبع نوری می‌درخشد، سه یا حسین(ع)  و ۷۲ گل سبز رنگ در دور اثر و ۸۴ فرشته در بند به یاد اسیران کربلا اشاره می‌کند؛ همچنین ۱۲ امام و نقش بارگاه‌ها و کلمه الله در بالای آن نمایانگر قدسی بودن اثر است. 
ابعاد آن‌۵*۳.۶۵ متر بوده و ۳۰میلیون گره آن را پدید آورده است. آغاز کار آن سال ۱۳۵۷ بوده و تکمیل آن  ۱۲ سال زمان برده است.

نظر شما